مدیریت آب و اقتصاد
مریم محمودی؛ حسین میرزایی؛ علی یوسفی؛ محمد فاضلی
چکیده
بحران آب از مهمترین بحرانهای ایران است و حل آن مستلزم بررسی علتها است. مرور ادبیات تجربی نشان میدهد که علت اصلی بحران آب در ایران، در ابتدا ورود دولت به مدیریت نهاد آب و سپس ناکارآمدی آن در مدیریت آب است. بااینحال، این ادبیات به این پرسش که دولت چرا و طی چه فرایندی وارد نهاد آب شده و مدیریت متمرکز و انحصاری آن را به دست گرفته است، ...
بیشتر
بحران آب از مهمترین بحرانهای ایران است و حل آن مستلزم بررسی علتها است. مرور ادبیات تجربی نشان میدهد که علت اصلی بحران آب در ایران، در ابتدا ورود دولت به مدیریت نهاد آب و سپس ناکارآمدی آن در مدیریت آب است. بااینحال، این ادبیات به این پرسش که دولت چرا و طی چه فرایندی وارد نهاد آب شده و مدیریت متمرکز و انحصاری آن را به دست گرفته است، پاسخی نمیدهد. این پژوهش با الهام از رویکردهای حکشدگی مولینگا و نهادگرایی تاریخی و با بهرهگیری از مفهوم زمینه و بزنگاه، به واکاوی تاریخ و شناسایی بزنگاههای ورود دولت به نهاد آب پرداخته و به این پرسش پاسخ میدهد. نتایج پژوهش نشان میدهد زمینه نهاد آب شامل توانمند کردن کشاورزان برای پرداخت مالیات، خشکسالی و نیاز به تأمین غذا، رویکردهای توسعهای در هنگام شکلگیری دولت مدرن و پایگاه طبقاتی نمایندگان مجلس و مقامات دولتی منجر به شکلگیری نخستین بزنگاه شده است. این بزنگاه همان تشکیل بنگاه مستقل آبیاری در سال 1322 بود که ورود مشارکتی دولت به مدیریت منابع آب را امکانپذیر کرد. در طول 20 سال بعد، تغییرات زمینهای مانند افزایش منابع مالی دولت، تغییر ساختار طبقاتی مقامات، حذف مخالفان و افزایش قدرت محمدرضا شاه، استفاده از پروژههای آبی برای دولت-ملتسازی، منجر به هژمونی مأموریت هیدرولیک در میان نخبگان فنی و سیاسی ایران شد. برای اجرای این مأموریت، دولت نیازمند بوروکراسی قدرتمندی بود که نهایتاً با تشکیل وزارت آب و برق به انجام رسید. به این ترتیب، دولت مدیریت نهاد آب را بهصورت متمرکز و انحصاری به دست گرفت.
مدیریت آب و اقتصاد
حسین دانش مهر؛ عثمان هدایت
چکیده
بحران آب در ایران، بهمثابه تراژدی طبیعی نگریسته شده و راهکارهای حل آن نیز در مباحث هیدرولوژیکی عمدتاً متمرکز، فنسالاری و فاقد سازوکارهای مشارکتی فهم گردیده است. پژوهش حاضر با رد این نگاه و با رویکردی از پایین به بالا و اتخاذ نظریهی حکمرانی منابع مشترک اوستروم و نظریهی هیدرولوژی اجتماعی در پی تحلیل روایت کشاورزان روستاهای ...
بیشتر
بحران آب در ایران، بهمثابه تراژدی طبیعی نگریسته شده و راهکارهای حل آن نیز در مباحث هیدرولوژیکی عمدتاً متمرکز، فنسالاری و فاقد سازوکارهای مشارکتی فهم گردیده است. پژوهش حاضر با رد این نگاه و با رویکردی از پایین به بالا و اتخاذ نظریهی حکمرانی منابع مشترک اوستروم و نظریهی هیدرولوژی اجتماعی در پی تحلیل روایت کشاورزان روستاهای دهگلان در مواجهه با بحران آب و ارتباط آن با زیستجهان آنها بوده است. پیشفرض اساسی چنین بوده است که کشاورزان به عنوان نخستین و مهمترین ذینفعان منابع آبی، فهم و مواجههی متفاوتی دارند که دادههای حاصل نیز بهمثابه متون غنی اجتماعی-سیاسی و با هدف افشای چگونگی درهمتنیدگی بحران اکولوژیک آب با بحران حکمرانی، عدالت اجتماعی، و به حاشیهرانی نهادی مورد تفسیر و تبیین قرار گرفتهاند. روششناسی تحلیل روایت اتخاذ شده و بدین منظور با ۲۳ نفر از کشاورزان ۱۱ روستای شهرستان دهگلان، مصاحبههای نیمهساختاریافته انجام شد. یافتهها در قالب ۵ مقولهی ثانویه و ۱ مقولهی هسته تفسیر و تبیین شدند. نتایج نشان داد که زیستجهان کشاورزان در این وضعیتِ بحرانی و حکمرانی آب، دچار شکنندگی شده است. شکنندگی زیستجهان کشاورزان دهگلان، ریشه در تعامل سهگانهی حکمرانی نهادیِ ضعیف، سلطهی قواعد بازار و آگاهی غیرعملیِ زیستمحیطی دارد. این موارد منجر به رفتارهای واکنشیِ کشاورزان در این بستر شده و دگردیسی اجتماعی-فرهنگی و انکار عاملیتِ جمعیِ آنها از سوی نهادها و همدیگر را به همراه داشته است. بنابراین، ضرورت تغییر پارادایم حکمرانی (گذار از رویکردهای متمرکز به مشارکتجویانه) و بازتعریف رابطهی بازار، محیطزیست و جامعه ضروری به نظر میرسد، که بر اساس آن، نقش و جایگاه کشاورزان، محورِ مشارکت و مدیریت منابع آبی قرار گیرد.
ریسک، پایداری و تابآوری
محبوبه فرزندی؛ کامران داوری؛ محمدحسن عفت پناه
دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1404
چکیده
مطالعات نظری نشان میدهد که ماهیت سهوجهی آب -بهعنوان یک ماده حیاتی، کالای عمومی و عامل اقتصادی- نیازمند رویکردی ترکیبی در سیاستگذاری است. در ایران، بحران آب بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک، ناشی از ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی است. این بحران در سالهای اخیر به یکی از چالشهای اصلی کشور تبدیل شده است. در این میان، حکمرانی مشارکتی ...
بیشتر
مطالعات نظری نشان میدهد که ماهیت سهوجهی آب -بهعنوان یک ماده حیاتی، کالای عمومی و عامل اقتصادی- نیازمند رویکردی ترکیبی در سیاستگذاری است. در ایران، بحران آب بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک، ناشی از ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی است. این بحران در سالهای اخیر به یکی از چالشهای اصلی کشور تبدیل شده است. در این میان، حکمرانی مشارکتی بهعنوان رویکردی نوین، میتواند ابزاری مؤثر در مدیریت منابع آب و ارتقای تابآوری جوامع محلی در برابر بحرانهای آبی باشد. این مقاله با بررسی اسناد بالادستی نظیر برنامه هفتم توسعه، همچنین منابع علمی معتبر جهانی و بررسی مفاهیم مهمی از قبیل سیستمهای آب، نظریه کالای مشترک، نردبان مشارکت آرنشتاین و رویکردهای نوین در حکمرانی منابع آب، به تحلیل وضعیت حکمرانی آب پرداخته و راهکارهایی برای تقویت حکمرانی مشارکتی ارائه میدهد. برای این منظور طراحی چارچوبی که در آن دولت بهعنوان سیاستگذار تسهیلگر و مردم بهعنوان بازیگران اصلی در فرآیند تصمیمگیری، مدیریت و نظارت بر منابع آب ایفای نقش کنند، ضروری است.
مدیریت آب و اقتصاد
سید عباس ابراهیمی
چکیده
اجرای طرح بازار آب در استان سمنان بهعنوان یک تجربه نوین در مدیریت منابع آب، فرصتهای بینظیری را برای بهبود بهرهوری و ایجاد تعادل در استفاده از منابع آبی فراهم کرده است. بااینحال، با وجود گذشت زمان اندک از راهاندازی این بازار، استقبال چندانی از این طرح صورت نگرفته است. این پژوهش با رویکرد پدیدارشناسی، به بررسی عمیق تجربیات ...
بیشتر
اجرای طرح بازار آب در استان سمنان بهعنوان یک تجربه نوین در مدیریت منابع آب، فرصتهای بینظیری را برای بهبود بهرهوری و ایجاد تعادل در استفاده از منابع آبی فراهم کرده است. بااینحال، با وجود گذشت زمان اندک از راهاندازی این بازار، استقبال چندانی از این طرح صورت نگرفته است. این پژوهش با رویکرد پدیدارشناسی، به بررسی عمیق تجربیات زیسته ذینفعان کلیدی در استان سمنان پرداخته است تا درک جامعتری از چالشها و فرصتهای بازار آب در این استان حاصل شود. تحلیل پدیدارشناسانه دادههای حاصل از مصاحبههای عمیق با 24 نفر از ذینفعان کلیدی منجر به شناسایی 764 کد اولیه و واحد معنایی شد که پس از طبقهبندی، به 126 مضمون اولیه تبدیل شدند. این مضامین اولیه در نهایت به پنج مضمون محوری دستهبندی شدند: انگیزهها و عوامل موثر بر شکلگیری و توسعه بازار آب، آسیبپذیریها و موانع پیشروی توسعه پایدار بازار آب، الزامات حکمرانی فراگیر آب در عصر بازار، سازوکارها و راهکارهای نوآورانه برای بهبود عملکرد بازار آب، و پیامدها و رهاوردهای بازار آب. یافتهها شامل 29 انگیزاننده و محرک راهاندازی بازار آب در قالب 5 دسته ؛ حدود 23 چالش، مانع و نقاط آسیبپذیر بازار آب سمنان و 25 مورد مربوط به اصلاح نظام حکمرانی در سطح استانی در قالب ابعادی همچون، مشارکت ذینفعان، ظرفیت، تامین مالی و حدود 15 سازوکار برای غلبه بر چالشها و موانع موجود و در نهایت 19 پیامد مثبت راهاندازی بازار آب و 15 پیامد منفی شناسایی شده است که در مدل ارائه شده و قسمت یافتهها تحلیل شده است.
مدیریت آب و اقتصاد
سید حامد موسوی راد؛ امیررضا ترابی؛ سید مرتضی موسوی راد
چکیده
استان کرمان در دسته مناطق خشک قرار دارد و حجم سفرههای آب زیرزمینی آن در سالهای گذشته، روند نزولی داشته و ادامه این وضعیت، پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت. هدف از پژوهش حاضر، مدلسازی مصرف آب شهری در استان کرمان با روش پویایی سیستم در نرمافزار Vensim PLE+ و بررسی تأثیر مدیریت عرضه و تقاضا در حفظ منابع آبی است. برای مدلسازی با ...
بیشتر
استان کرمان در دسته مناطق خشک قرار دارد و حجم سفرههای آب زیرزمینی آن در سالهای گذشته، روند نزولی داشته و ادامه این وضعیت، پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت. هدف از پژوهش حاضر، مدلسازی مصرف آب شهری در استان کرمان با روش پویایی سیستم در نرمافزار Vensim PLE+ و بررسی تأثیر مدیریت عرضه و تقاضا در حفظ منابع آبی است. برای مدلسازی با روش پویایی سیستم، ابتدا متغیرهای مدل، نوع آنها و روابط بین آنها مشخص شد و رابطه ریاضی هر یک بهدست آمد. نتایج مدلسازی نشان داد اختلاف عرضه و تقاضای آب شهری، در سالهای 1390 تا 1400، حداکثر 61 میلیون مترمکعب بوده است. در ادامه، سیاستهای مدیریت مصرف آب بررسی و شبیهسازی شد. سیاستها شامل «تغذیه مصنوعی آبخوانها»، «جداسازی آب شرب از آب غیرشرب»، «مدیریت تلفات شبکه آبرسانی»، «کنترل قیمت یارانهای آب» و «کنترل الگوی مصارف خانگی» بود. نتایج شبیهسازی نشان داد «تغذیه مصنوعی آبخوانها بهعنوان موثرترین راهکار، میتواند وضعیت منابع آبی استان را به بیش از 100 میلیون مترمکعب در سال برساند. همچنین در این پژوهش نشان داده شد با مدلسازی یک سیستم پیچیده مانند مصرف آب شهری؛ درک مدل، شناسایی متغیرهای بحرانی و آزمایش راهکارها سادهتر میشود و پویایی سیستم به عنوان یک ابزار مدیریتی مفید برای تصمیمگیران عمل میکند.
ریسک، پایداری و تابآوری
رضا خرم؛ وحید مکی زاده؛ حسین منصوری
چکیده
تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی یک عامل مهم تهدید توسعه پایدار به شمار میرود. کسبوکارهای کارآفرینانه به دلیل انعطافپذیری و سازگاری با تغییرات محیطی برای پاسخ به شرایط بحرانی، غیرقابلانکار است. این پژوهش با هدف «واکاوی پاسخهای کارآفرینان به بحران آب» انجام شد. ضمن شناسایی پاسخها، به شناسایی اثرات بحران آب بر کارآفرینان ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی یک عامل مهم تهدید توسعه پایدار به شمار میرود. کسبوکارهای کارآفرینانه به دلیل انعطافپذیری و سازگاری با تغییرات محیطی برای پاسخ به شرایط بحرانی، غیرقابلانکار است. این پژوهش با هدف «واکاوی پاسخهای کارآفرینان به بحران آب» انجام شد. ضمن شناسایی پاسخها، به شناسایی اثرات بحران آب بر کارآفرینان و پیامدهای اقدامات کارآفرینان به عملکرد کسبوکار پرداخته شد. پژوهش از نظر نتیجه، کاربردی و از نوع کیفی- مطالعه موردی میباشد. جامعه پژوهش، کسبوکارهای کارآفرینانه در سه استان فارس، هرمزگان و اصفهان و در زمینههای فعالیت کشاورزی، فراوردههای غذایی، گردشگری، مواد معدنی و صنعتی و دامپروری که تحت تأثیر بحران آب قرار داشتند، میباشد. با استفاده از نمونهگیری هدفمند دادهها بهوسیله مصاحبههای عمیق و نیمهساختاریافته در بازه زمانی بهمن و اسفند ماه سال 1401 گردآوری شد که پس از انجام 13 مصاحبه پژوهش به اشباع نظری رسید. تجزیه و تحلیل دادهها بهوسیله تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت. یافتهها نشان داد بحران آب بر دو مرحله زنجیره ارزش کسب و کار یعنی «زنجیره تأمین» و «زنجیره تولید»، تأثیر داشته است. تأثیرات زنجیره تأمین شامل تأثیر بر منابع آبی و مواد اولیه و تأثیرات تولید نیز در برگیرنده تأثیر بر محصول، فرایند، داراییها و عوامل تولید است. نتایج حاکی از آن است کارآفرینان با سه راهبرد، متنوعسازی، قراردادهای همکاری و اصلاح فرایندها به این اثرات واکنش نشان دادهاند. همچنین مشخص شد پاسخ کارآفرینان به بحران آب ابعاد عملکرد بنگاه (عملکرد عملیاتی، عملکرد مالی، عملکرد اجتماعی، عملکرد محیطزیست) را تحت تأثیرات مثبت و منفی قرار میدهد.
مدیریت آب و اقتصاد
امنه زارع؛ مهدی حاج امینی؛ محمد علی فیض پور
چکیده
همگام با تلاش کشورها برای دستیابی به درآمد سرانه بالاتر و توسعه اقتصادی، مصرف آب در بخشهای کشاورزی، صنعت و خانگی افزایش مییابد. باتوجهبه محدودیت جدی در عرضه منابع آب، بررسی عوامل افزایشدهنده تقاضای آب اهمیت مییابد. در همین راستا، پژوهش حاضر نقش سه عامل تولید، ساختار و بهرهوری را در تغییرات تقاضای آب بخش صنعت ایران ...
بیشتر
همگام با تلاش کشورها برای دستیابی به درآمد سرانه بالاتر و توسعه اقتصادی، مصرف آب در بخشهای کشاورزی، صنعت و خانگی افزایش مییابد. باتوجهبه محدودیت جدی در عرضه منابع آب، بررسی عوامل افزایشدهنده تقاضای آب اهمیت مییابد. در همین راستا، پژوهش حاضر نقش سه عامل تولید، ساختار و بهرهوری را در تغییرات تقاضای آب بخش صنعت ایران (در سطح کدهای دورقمی ISIC) با استفاده از روش شاخص میانگین لگاریتمی دیویژیا (LMDI) بررسی کرده است. تجزیه تقاضا برای دورههای 1375-1380، 1380-1386، 1386-1390 و 1390-1396 نشان داد عامل تولید صنعتی بیشترین سهم را در افزایش تقاضای آب طی این دورهها داشته و سهم آن از ۴۳ درصد به ۸۰ درصد افزایش یافته است. در مقابل، سهم بهرهوری در کاهش تقاضای آب از ۴۵ درصد به ۷ درصد کاهش پیدا کرده و اثر آن نیز معکوس شده است (یعنی کاهش بهرهوری آب مصرفی و افزایش تقاضای آب). تغییر ساختار صنعت نیز سهم تاحدودی ثابت و در حدود 10 درصد به خود اختصاص داده است. در نتیجه، افزایش تولید صنعت، نیروی محرکه اصلی تقاضایِ روزافزون بخش صنعت برای آب در ایران بوده؛ و بهبود بهرهوری و اصلاح ساختار صنایع (به نفع صنایع کمآبخواه) نتوانستهاند آن را خنثی کنند و حتی سهم آنها در دورههای اخیر کاهش یافته است. بنابراین نتیجه استراتژی خودکفایی در حوزه صنعت حداقل از دید مسئله آب، پایدار نبوده و ادامه مسیر فعلی به تشدید بحران آبی و حتی انتخاب میان دوگزینه بقای صنعت یا کاهش تنشهای آب منجر خواهد شد.
مدیریت آب و اقتصاد
جمال فتح اللهی؛ سید محمد باقر نجفی؛ شیما فرهنگیان
چکیده
شناسایی عوامل موثر و تعیینکننده کمآبی در هر منطقه شرط لازم برای مدیریت صحیح عرضه و تقاضای آب و بسترسازی برای سازگاری با کمآبی است. هرچند استان کرمانشاه بر اساس شاخصهای متداول تعیین بحران آب در وضعیت بحران قرار ندارد اما تداوم وضع موجود به بحران خواهد رسید و نیازمند بازنگری در رویکردهای مدیریت منابع آب استان است. این پژوهش در ...
بیشتر
شناسایی عوامل موثر و تعیینکننده کمآبی در هر منطقه شرط لازم برای مدیریت صحیح عرضه و تقاضای آب و بسترسازی برای سازگاری با کمآبی است. هرچند استان کرمانشاه بر اساس شاخصهای متداول تعیین بحران آب در وضعیت بحران قرار ندارد اما تداوم وضع موجود به بحران خواهد رسید و نیازمند بازنگری در رویکردهای مدیریت منابع آب استان است. این پژوهش در چارچوب نظری نهادگرایی و با کمک فرایند تحلیل سلسله مراتبی به دنبال شناسایی و اولویتبندی عوامل تعیینکننده کمآبی در استان کرمانشاه است. به این منظور با کمک روش دلفی و ابزار تحلیل سلسله مراتبی و نرمافزار EXPERT CHOICE این عوامل شناسایی و اولویتبندی شد. نتایج حاکی از آن است که برخلاف رویکردهای متعارف مدیریت منابع آب که بیشتر بر مدیریت عرضه آب تاکید میشود، نقش عوامل طرف تقاضا در مساله کمآبی استان کرمانشاه بسیار تعیینکنندهتر است به طوریکه 72/5 درصد از مساله کمآبی توسط این عوامل توضیح داده میشود. عوامل طرف تقاضا به ترتیب اولویت و سهم در کمآبی عبارتند از: بهرهوری پایین آب در بخش کشاورزی (0/42)، برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی (0/21)، ساختار تولید بخش کشاورزی (0/13)، صادرات آب مجازی (0/10)، اتلاف آب در مسیر (0/06)، فرهنگ مصرف آب (0/05)، نداشتن کنتور (0/03). در طرف عرضه نیز میزان بارش (0/38)، بیلان آب (0/18)، تبخیر (0/18)، عدم تطابق زمانی بارش و مصرف (0/13)، نوع بارش (0/05)، نوسان بارش (0/05) و عدم بهرهبرداری کافی از آب خاکستری (0/03) بهترتیب بیشترین نقش را در ایجاد تنش دارند
فرشته رحیمی
چکیده
امروزه مسئله کمبود آب به یک چالش اساسی در کشور ایران تبدیل شده است. از آنجاییکه بخش کشاورزی در راستای افزایش جمعیت و تأمین مواد غذایی سهم بالایی در مصرف آب به خود اختصاص داده است، لذا بررسی ردپای آب که نشاندهنده حجمی از آب است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای تولید کالا یا ارائه هر گونه خدمات به مصرف میرسد پتانسیل قابل توجهی ...
بیشتر
امروزه مسئله کمبود آب به یک چالش اساسی در کشور ایران تبدیل شده است. از آنجاییکه بخش کشاورزی در راستای افزایش جمعیت و تأمین مواد غذایی سهم بالایی در مصرف آب به خود اختصاص داده است، لذا بررسی ردپای آب که نشاندهنده حجمی از آب است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای تولید کالا یا ارائه هر گونه خدمات به مصرف میرسد پتانسیل قابل توجهی برای کمک به مدیریت آب در بخش کشاورزی دارد. در این پژوهش ردپای آب در تولید محصول خیار از سال 1394 تا 1398 با استفاده از نرم افزار AGWAT در 4 منطقه از شهرستان درهشهر، تابع استان ایلام، که بیشترین سطح زیر کشت و صادرات محصول خیار را به خود اختصاص داده است بررسی شد. نتیجه بررسی نشان داد، در اراضی فاریاب چهار بخش مورد مطالعه، دهستان ارمو، دهستان عباس آباد، روستای چمژاب و مرکز درهشهر سهم ردپای آب سبز، آبی، خاکستری و سفید بهترتیب 16%، 20%،20%، 25% درصد از مجموع ردپای آب در تولید محصول خیار در شهرستان درهشهر است. در مطالعه صورت گرفته متوسط مجموع ردپای آب در اراضی فاریاب حدود 684/9 متر مکعب بر تن میباشد. ازاینرو با توجه به روند ردپای آب مناطق مورد مطالعه، جایگزین کردن روشهای نوین آبیاری از جمله؛ آبیاری قطرهای با هدر رفت کم و کارایی بالاتر، به جای آبیاری غرقابی در کشت محصول خیار این مناطق توصیه میشود.
حسین مختاری هشی؛ مراد کاویانی راد
چکیده
مصرف آب بهواسطه رشد فزایندۀ جمعیت، گسترش شهرنشینی، توسعۀ بخشهای کشاورزی و صنعت، دگرگونیهای اقلیمی، تغییر الگوی بارش، ناکارآمدی سامانه توزیع و الگوی مصرف آب، موجب پیشی گرفتن مصرف آب بر حجم موجودی(رو و زیرزمینی) در بسیاری از بخشهای جهان شده است. این وضعیت موجب بروز طیفی از مناسبات قدرت از همکاری تا رقابت میان کشورها و ذینفعان ...
بیشتر
مصرف آب بهواسطه رشد فزایندۀ جمعیت، گسترش شهرنشینی، توسعۀ بخشهای کشاورزی و صنعت، دگرگونیهای اقلیمی، تغییر الگوی بارش، ناکارآمدی سامانه توزیع و الگوی مصرف آب، موجب پیشی گرفتن مصرف آب بر حجم موجودی(رو و زیرزمینی) در بسیاری از بخشهای جهان شده است. این وضعیت موجب بروز طیفی از مناسبات قدرت از همکاری تا رقابت میان کشورها و ذینفعان واقع در حوضههای آبی مشترک و در مقیاسهای فراملی و فروملی شده است. در اینمیان، کشورهای واقع بر نوار خشک جهان، وضعیت نگرانکنندهتری دارند. یافتهها گویای آن هستند که بحران آب دیرگاهی است که آغاز شده و در آینده نیز فزایندگی و گستردگی بیشتری خواهد داشت. در این میان، دانش جغرافیای سیاسی در قالب گرایش هیدروپلیتیک این وضعیت را در طیفی از مناسبات قدرت واحدهای سیاسی- فضایی از مقیاس فروملی تا جهانی (از همکاری تا هماوردی) واکاوی میکند. آب به مرور زمان، هرچه بیشتر بهعنوان موضوعی ژئوپلیتیک در حوزه مسائل سیاسی و امنیتی در کانون مناسبات قدرت و سیاستگذاریها قرار میگیرد و جُستار بحران آب، از این پس، یکی از مسائل مهم در همۀ رویکردهای توسعهای، امنیتی و رفاهی بسیاری از کشورها بهویژه کشورهای واقع بر کمربند خشک جهان خواهد بود. بر بنیاد رویکرد هیدروپلیتیک، در آینده قلمروسازی واحدهای سیاسی- فضایی سرشتی آب پایه خواهد داشت که این مهم نیز از راه همزیستی و تعامل ممکن است.
ناصر شاهنوشی؛ سمیه نقوی؛ الهه اعظم رحمتی
چکیده
این مطالعه به بررسی تبعات افزایش جمعیت بر روی کیفیت زندگی، با نگاه ویژه به منابع طبیعی و محیطزیست درحال کاهش کشور، پرداخته که تجزیه و تحلیل آن برای دوره 16 ساله (1394-1378) صورت گرفته است. از آنجا که آب یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه کشورها میباشد و افزایش روزافزون جمعیت، رشد صنعت، گسترش شهرنشینی و تغییر سبک زندگی و ضرورت تأمین امنیت ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی تبعات افزایش جمعیت بر روی کیفیت زندگی، با نگاه ویژه به منابع طبیعی و محیطزیست درحال کاهش کشور، پرداخته که تجزیه و تحلیل آن برای دوره 16 ساله (1394-1378) صورت گرفته است. از آنجا که آب یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه کشورها میباشد و افزایش روزافزون جمعیت، رشد صنعت، گسترش شهرنشینی و تغییر سبک زندگی و ضرورت تأمین امنیت غذایی پایدار در کنار کاهش مداوم منابع آب و سوء مدیریت، کمآبی را به بحرانی جدی تبدیل کرده است؛ لذا در مطالعه حاضر با استفاده از شبکه علّی بیزین، رابطه بین افزایش جمعیت و بحران منابع آبی کشور تبیین شده و اثرات این بحران بر شاخصها و متغیرهای کلان اقتصادی و تبعات ناشی از آن مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که با افزایش نرخ رشد جمعیت، بحران آب بیشتر شده و اثرات اقتصادی بحران آب شامل افزایش نرخ تورم، افزایش نرخ بیکاری و کاهش نرخ رشد اقتصادی بوده و اثرات اجتماعی آن نیز شامل کاهش میزان دسترسی به آب سالم و بهداشتی میباشد. بنابراین با توجه به اثرات زیستمحیطی مانند جدی شدن مسئله بحران آب، آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین، سیاستهای جمعیتی در سطح کلان باید بهگونهای اتخاذ شود که تبعات منفی بر منابع طبیعی و محیطزیست کشور به همراه نداشته باشد.
کامران داوری؛ حمیدرضا جانباز؛ سید علیرضا طباطبائی؛ محمدحسین جعفری
چکیده
چوب جادو کجاست؟ آیا را ه حل فوری برای مشکلات آب کشور وجود دارد؟ (سرمقاله)کامران داوری/عضو هیأت تحریریه مدیریت ریسک؛ راهی برای بهبود مدیریت آب (یادداشت کوتاه)حمیدرضا جانباز /رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور بحران آب (یادداشت کوتاه)سید علیرضا طباطبائی/رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نقش راهکارهای ...
بیشتر
چوب جادو کجاست؟ آیا را ه حل فوری برای مشکلات آب کشور وجود دارد؟ (سرمقاله)کامران داوری/عضو هیأت تحریریه مدیریت ریسک؛ راهی برای بهبود مدیریت آب (یادداشت کوتاه)حمیدرضا جانباز /رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور بحران آب (یادداشت کوتاه)سید علیرضا طباطبائی/رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نقش راهکارهای مدیریتی (یادداشت کوتاه)محمدحسین جعفری/رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی
