نوع مقاله : پژوهشی کاربردی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد توسعه روستایی، گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
2 استاد، گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
3 استادیار ، گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
4 دانشجوی دکتری مدیریت و توسعه کشاورزی، گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی پیامدهای اجرای طرحهای آبیاری تحت فشار و اثر آن بر رضایت و استمرار استفاده از آن در استان قزوین، به روش پیمایشی انجام شد. ابزار اصلی جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه، روش جمع‌آوری داده‌ها مطالعه اسنادی و مصاحبه و جامعه مورد مطالعه این پژوهش در برگیرنده تمام کشاورزانی بود که از سال 1394 تا پایان سال 1397 سیستم آبیاری تحتفشار را در مزارع خود پیاده کرده بودند (477=N). بر اساس جدول نمونهگیری کرجسی و مورگان حجم نمونه 214 نفر تعیین شد و برای تجزیه و تحلیل و توصیف داده‌ها علاوهبر آماره‌های پراکندگی و مرکزیت، از ضریب تغییرات و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. در این تحقیق ادراک کشاورزان در سه زمینه پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی ناشی از اجرای سیستم آبیاری تحت فشار بررسی شد. نتایج نشان داد، بهطورکلی میانگین ادراکی کلی کشاورزان در ارتباط با این سه بعد بالاتر از مقدار متوسط بود (میانگین هر بعد بالاتر از 3). از دیدگاه پاسخگویان مهمترین پیامدهای اجتماعی اجرای سیستمهای آبیاری تحت فشار «کاهش مهاجرت روستاییان»؛ «ایجاد حس رقابت سازنده بین کشاورزان برای استفاده از این سیستمها» و «پایداری و استمرار شغل کشاورزی در منطقه و امید به آینده کشاورزی» است، مهمترین پیامدهای اقتصادی شامل «مدیریت مصرف بهینه آب»؛ «بهبود کمی تولیدات کشاورزی» و «افزایش سرمایهگذاری در مزرعه» و مهمترین پیامدهای محیطزیستی شامل، «امکان توزیع یکنواخت نهادههای تولید از طریق مخازن»؛ «افزایش حاصلخیزی خاک و پایداری منابع آب و خاک» و «امکان آبیاری در تپه ماهورها و شیبها» بودند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آبابایی، ب.، سرائی تبریزی، م.، فرهادی بانسوله، ب.، سهرابی، ت. و میرزایی، ف. 1391. واسنجی مدل CERES-Barley با استفاده از روش مدلسازی معکوس تحت شرایط کم آبیاری. نشریه حفاظت منابع آب و خاک، 2(2): 37-48.
باریکانی، ا.، احمدیان، م. و خلیلیان، ص. 1390. بهرهبرداری بهینه پایدار از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی (مطالعه موردی زیربخش زراعت دشت قزوین). نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 25(2): 253-262.
بشیری امانی، پ. اعظمی، م. و نادری م. ک. 1392. واکاوی به کارگیری آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان شهرستان همدان. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه بوعلی سینا. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/666d9572933916dbdf118b40d2f7eba1
پیرایش، ا.، ابراهیمی، م. ص. و عابدی کوپائی، ج. 1393 بررسی دیدگاه کشاورزان پذیرنده سیستمهای آبیاری بارانی در گسترش و عدم گسترش این سیستمها (مطالعه موردی: شهرستان بهبهان). پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی، دانشگاه اصفهان. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/b49cf726ba12c5eedbb4212ca5c9b013
جلالیان، ح. 1391. تحلیل اثرات نظامهای آبیاری نوین بر وضعیت بهرهبرداران کشاورزی در شهرستان خدابنده. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2: 41-64.
علیزاده، ح. ع.، لیاقت، ع. و سهرابی، ت. 1393. ارزیابی سناریوهای توسعه سیستمهای آبیاری تحت فشار بر منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل پویایی سیستم. نشریه حفاظت آب و خاک، 3(4): 1-15.
قاسمی، ر.، برقی، ح.، قنبری، ی. و امینی فسخودی، ع. 1391. تاثیر بهکارگیری تکنولوژیهای نو در کشاورزی با تاکید بر روشهای نوین آبیاری در توسعه کشاورزی مناطق روستایی بخش کهک استان قم. پایاننامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی. دانشگاه اصفهان. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0d59e5a7fb780bdc149ed7ea61af4bfa
کبیری، ش.، پویا، ح. و یونسی، م. 1396. بررسی میزان و دلایل افت سطح آب زیرزمینی آبخوان دشت قزوین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). دومین کنفرانس ملی هیدرولوژی ایران. دانشگاه شهرکرد-انجمن هیدرولوژی ایران، شهرکرد.
نجفی کانی، ع. ا. و زنگانه، ا. 1392. آبیاری تحت فشار گامی در راستای توسعه کشاورزی و روستایی (نمونه موردی: روستاهای شهرستان علی آباد کتول). چشمانداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، 8 (24): 121-132.
نظری، ع.، منافی آذر، ر. و عبدالهی، ع. 1392. ارزیابی تأثیر گسترش آبیاری تحت فشار در تغییر ساخت زراعی، الگوی کشت و راندمان تولید (مطالعه موردی: شهرستان میاندوآب). چشمانداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، 8(25): 147-161.
Candido L.A., Coêlho G.A.G., de Moraes M.M.G.A. and Florêncio L. 2022. Review of Decision Support Systems and Allocation Models for Integrated Water Resources Management Focusing on Joint Water Quantity-Quality. Journal of Water Resources Planning and Management, 148(2): 03121001.
Castillo G. M. L., Engler A. and Wollni M. 2021. Planned behavior and social capital: Understanding farmers’ behavior toward pressurized irrigation technologies. Agricultural Water Management, 243: 106524.
Cetin B., Yazgan S. and Tipi T. 2004. Economics of drip irrigation of olives in Turkey. Agricultural Water Management, 66(2): 145-151.
Krejcie R. V. and Morgan D. W. 1970. Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement, 30(3): 607-610.
Lecina S., Isidoro D., Playán E. and Aragüés R. 2010. Irrigation modernization in Spain: Effects on water quantity and quality-A conceptual approach. International Journal of Water Resources Development, 26(2): 265-282.
Schoengold K. and Zilberman D. 2004. Water and development: the importance of irrigation in developing countries. Presentation, Berkeley. [Online] Available at http://are. Berkeley. Edu/courses/ARE253/2004/handouts/Bretton_Woods. Pdf (accessed 19 October 2010).
Wang Y.N. 2020. China's per capita water resources are only a quarter of the world average. Why are floods so frequent and serious? China Economic Weekly 31 August. http://www.ceweekly.cn/2020/0831/310921.shtml.
Ward F. A., Amer S. A., Salman D. A., Belcher W. R., Khamees A. A., Saleh H. S., Saeed A.A.A. and Jazaa H. S. 2022. Economic optimization to guide climate water stress adaptation. Journal of Environmental Management, 301: 113884.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله