گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی کشور تأثیر خود را با 68/8 میلیارد متر مکعب کسری مخزن تا انتهای سال آبی 84-1383 نشان داد. وزارت نیرو در سال 1384 با تعریف «طرح تعادلبخشی، تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب»، برنامه‌های خود در راستای چاره‌اندیشی برای کنترل افت و کسری مخزن آبخوان‌ها را آغاز کرد. طبق این طرح قرار بود طی برنامه‌ای 20 ساله (چهار بازه پنج‌ساله) منابع آب زیرزمینی در محدوده‌های مطالعاتی کشور به تعادل برسد، اما به دلایل مختلف از قبیل رخداد خشکسالی طولانی‌مدت در کشور از سال 1387 به بعد، تصویب و اجرای طرح‌های غیر کارشناسی، همچون قانون تعیین تکلیف چاه‌های آب فاقد پروانه بهره‌برداری در سال 1389، حفر چاه‌های غیرمجاز توسط بهره‌برداران، نبود برنامه‌ریزی لازم در اجرای طرح تعادلبخشی، مشکلات و ابعاد اجتماعی و خلأهای قانونی اجرای طرح و عدم تخصیص اعتبار لازم، باعث شد تا طرح یاد شده تا سال 1392 چندان پیشرفت و نتایج مطلوبی نداشته باشد. این مشکلات باعث شد تا کسری مخزن در انتهای سال آبی 94-1393به بیش از 124 میلیارد متر مکعب برسد. در سال 1392 با فعال شدن مجدد شورای عالی آب، طرحی با عنوان «طرح احیا و تعادلبخشی آب‌های زیرزمینی کشور» مشتمل بر 15 پروژه تعریف و ابلاغ شد. این طرح نیز تاکنون از پیشرفت چندان مطلوبی برخوردار نبوده است، بطوری‌که از 609 محدوده مطالعاتی کشور، 424 محدوده، ممنوعه یا ممنوعه بحرانی شده است (شرکت مدیریت منابع آب ایران، 1402). شایان ذکر است که منابع آب زیرزمینی حدود 57 درصد از نیاز آب شرب شهری، حدود 83 درصد از نیاز آب شرب روستایی و حدود 52 درصد آب کشاورزی کشور را تأمین می‌کنند (مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1400).
شرکت مدیریت منابع آب ایران. (1402). اولین نشریه وضعیت محدوده‌های مطالعاتی ممنوعه حوضه آبریز کارون بزرگ. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1400). آثار متقابل دو حوزه علم و سیاست‌گذاری در پایداری منابع آب‌های زیرزمینی. دفتر مطالعات زیربنایی. ایران.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله