مهندسی رودخانه ازگذشته، تا آینده (بررسی رویکردها و چشم انداز)

نوع مقاله : مقاله علمی- ترویجی

نویسندگان

• آرمین بوستانی
• کاظم اسماعیلی

دانشگاه فردوسی مشهد

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.34809

چکیده

رودخانه‌ها از جمله منابع آبی سطحی مهمی هستند که در طی زندگی بشر همواره مورد توجه بوده‌اند. این توجه ناشی از وابستگی انسان به آب و پاسخ دادن به این وابستگی در موضوعاتی از قبیل کشاورزی، انتقال آب، مهار سیلاب‌ها و حمل و نقل آبی است. در گذشته این باور وجود داشت که اقدامات اساسی همچون بهره‌برداری از رودخانه‌ها و حفاظت در برابر سیلاب‌ها، تنها مربوط به مهندسی رودخانه است، ولی در حقیقت این اقدامات در حوزه‌ی احیا و ساماندهی رودخانه‌ها قرار داشته است. در معنای امروزی سابقه‌ی فعالیت مهندسین رودخانه از 60-50 سال تجاوز نکرده و از رشته‌های نسبتاً جدید مهندسی عمران آب در کشور ما شناخته میشود. بایستی این نگرش تک علمی به مهندسی رودخانه برداشته شود، زیرا متخصصان این علم در حقیقت باید علاوه‌ بر اطلاعات هیدرولیکی، توانایی‌های هیدرولوژیکی، زمین شناسی، محیط زیست، پیش از ورود به مباحث کارشناسی، دارای تجربه‌ی عملی مشخصی باشند، به‌علت آنکه شرایط هر رودخانه با رودخانه‌ی دیگر متفاوت بوده و هیچ گاه نمی توان نتایج یک مشاهده‌ی علمی و تجربه‌ی عملی یک رودخانه را به دیگری تعمیم داد. در این تحقیق به تجربه و توصیه‌های انجمن اداره‌ی عمران آمریکا (USACE) در زمینه‌ی تربیت مهندسین رودخانه در آینده و پیشنهادهای این انجمن برای ارتقاء متخصصین این حوزه استناد شده است.

کلیدواژه‌ها

• مهندسی رودخانه
• اداره‌ی عمران آمریکا
• کریدور رودخانه
• ساماندهی و احیا رودها

مراجع

آل یاسین، ا. 1386. کاربرد مهندسی رودخانه در رودخانه های دز و کارون، کمیته ی ملی سدهای بزرگ ایران، نشریه شماره ی 3 : 40-36.

ابراهیم نژاد، م. 1384. (مترجم). اکولوژی رودخانه (آب های جاری). نویسنده: دیوید آلن. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.

جعفرزاده، م.ر. 1387. (مترجم). مکانیک رودخانه. نویسنده: پی یر ژولین. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

وزارت نیرو. 1378. فهرست خدمات مطالعات مرحله ی شناسایی طرح های مهندسی رودخانه، نشریه شماره 190، ص: 17-10، سازمان برنامه و بودجه ی جمهوری اسلامی ایران، معاونت امور فنی.

وزارت نیرو. 1378. فهرست خدمات مطالعات مرحله ی توجیهی طرح های مهندسی رودخانه، نشریه شماره 191، ص: 23-18، سازمان برنامه و بودجه ی جمهوری اسلامی ایران، معاونت امور فنی.

Dubowy P.J. 2013. Mississippi River Ecohydrology: Past, Present & Future. Ecohydrology & Hydrobiology, vol(13): 73-83.

Hey R.D. 1994. "Environmentally Sensitive River Engineering, (Chapter 18.1: River Engineering)". Blackwell science, vol(2):145-178.

Remus J.I., Jonas M. 2010. "River Engineering: Past, Present And Future, A Comprehensive Systems Approach". 2nd Joint Federal Interagency Conference. Las Vegas, NV, June 27 - July 1.