ارزیابی عملکرد مدول‌های نیرپیک به عنوان سازه آبگیر در تأمین آب اراضی پایین‌دست خود در شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود

نوع مقاله : مقاله علمی- ترویجی

نویسندگان

• عمار حبیبی کندبن ¹
• میلاد دوستی ²
• امیر حسین ملاقدیمی ³

¹ دانشگاه تهران

² بوعلی سینا همدان

³ تهران

https://doi.org/10.22067/jwsd.v4i1.54374

چکیده

در شرایط کنونی یکی از عوامل مهم در بالا بودن راندمان توزیع شبکه ‏ها و رضایتمندی کشاورزان، عملکرد مطلوب سازه ‏های آبگیر می‏ باشد. از این رو برای اینکه توزیع عادلانه‏ ای در سرتاسر شبکه انجام گیرد، ابتدا بایستی از کارکرد صحیح و اصولی آبگیرها اطلاع پیدا کرده، و در صورت وجود مشکل در آبگیرها، به رفع آن اقدام کنیم. مشکل اصلی این شبکه عدم رسیدن آب موردنیاز به زمین‏ های کشاورزانی است که در پایین‏ دست شبکه قرار گرفته ‏اند؛ این در حالیست که در برخی از قسمت‏ های شبکه، کانال‏ ها با بیشترین ظرفیت خود بهره‏ برداری می ‏شوند. در این تحقیق سعی شد، علت عدم رسیدن آب به کشاورزان پایین‏ دست شبکه شناسایی شده و نحوه توزیع آب در اراضی پایین ‏دست هر آبگیر مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور عملکرد دریچه ‏های نیرپیک در قسمتی از کانال لنگرود، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تعدادی از آبگیرها در تأمین آب مورد نیاز اراضی پایین‏ دست خود با مشکل روبه ‏رو می‌باشند. عدالت توزیع در اراضی تحت پوشش شبکه وجود ندارد. همچنین مشخص شد که مقدار زیادی آب بدون استفاده، از طریق برخی از آبگیرها به دلیل عدم کارکرد صحیح آن‏ها به هدر می ‏رود. این تلفات آب توسط آبگیرها علت اصلی نرسیدن آب به کشاورزان پایین ‏دست شبکه می‏ باشد. دلیل این هدر رفت، به عوامل مختلفی بستگی دارد. مهمترین عوامل، فرسودگی آبگیرهای نیرپیک، عدم کارکرد صحیح سازه ‏ها‏‏ی تنظیم، فرسودگی کانال‏ ها و نداشتن برنامه ‏ای جهت بهره‏‌برداری از شبکه توسط مسئولان بهره ‏برداری می ‏باشد.

کلیدواژه‌ها

• آبگیر
• سازه تنظیم
• کانال لنگرود
• مدول نیرپیک
• عدالت توزیع

مراجع

بهزاد نسب، م. مینائی، س. و مختاران، ر. 1385. ارزیابی عملکرد و مسائل مشکلات سازه اندازه ‏گیری نیرپیک در شبکه‌های آبیاری و زهکشی دشت اوان و شمال شرق اهواز. همایش ملی مدیریت شبکه ‏های آبیاری و زهکشی، دانشگاه اهواز.

پیل‏پایه، ع. افشار اصل، م. و عبدالحسینی اصل، م. ع. 1387. ارزیابی هیدرولیکی مدول‏ های نیرپیک در شبکه آبیاری و زهکشی مغان. دومین همایش ملی مدیریت شبکه‏ های آبیاری و زهکشی. دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده مهندسی علوم آب.

سالمی، ح.ر. 1393. ارزیابی عملکرد هیدرولیکی ساختمان‏ های آبگیر و تنظیم سطح آب در شبکه‏ های آبیاری زاینده‏رود و درودزن. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، 15: 83-102.

سید جواد، م.س. و مشعل، م. 1393. ارزیابی شاخص ‏های حساسیت هیدرولیکی سازه‏ های نیرپیک: مطالعه موردی شبکه آبیاری و زهکشی دشت ورامین. مجله مدیریت آب و آبیاری. 4(2): 229-249.

محسن آبادی، ک. امیری تکلدانی، ا. و سیاهی، م. 1387. تحلیل عملکرد سازه ‏های تنظیم آب و آبگیری و ارائه روابط جدید برای این دریچه ‏ها در شبکه آبیاری دشت قزوین. دومین همایش ملی مدیریت شبکه ‏های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده مهندسی علوم آب.

منعم، م. ج. و مساح، ع. 1382. تدوین مدل ریاضی دریچه آبگیر نیرپیک. یازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران، 619-607.

Belaud G., Litrico X., De Graaf B. and Baume J. P. 2008. Hydraulic Modeling of an automatic upstream Water-Level Control Gate for submerged Condition. J. Irrig. Drain. Eng., 134(3): 315-326.

Jorabloo M. and Sarkardeh H. 2010. Hydraulic Evaluation of Neyrpic-Modules at Water Distribution Network of Garmsar Plain. World APPI. Sci. J, 10(11): 1363-1367.

Kraatz D.B. and Mahajan V.I.K. 1975. Small Hydraulic Structures. Irrigation and Drainage Paper No. 26-2. F. A. O. Rom.

Montazar A. and Kouchakzadeh S. 2006. The sensitivity analysis of Baffled Distributors. Zeitschrift fur Bewasserungswirtschaft, 41. Jahrg, Heft, 2: 273-289.

Seyedjavad M.S. Mashaal M. and Montazar A. 2013. Evaluation of Hydraulic Sensitivity Indicators for Baffle Modules (Case Study: Varamin Irrigation and Drainage Network). Journal of Hydraulic Structures, 1(2): 33-43.

Montazar A.A. Kouchakzadeh S. and Liaghat A. 2001. Assessment of Delivery fiow Behavior on Baffle Modules Using Hydraulic Sensitivity Analysis Model, J. Appl. Irrigation Sci., PP: 41.