عباسعلی قزلسوفلو؛ محمد سهرابی
چکیده
سرمقاله:
جایگاه فناوری در تأمین ایمن آب برای آیندگان
عباسعلی قزلسوفلو/ عضو هیئت تحریریه
یادداشت کوتاه:
آب و فناوری
محمد سهرابی/ سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی
بیشتر
سرمقاله:
جایگاه فناوری در تأمین ایمن آب برای آیندگان
عباسعلی قزلسوفلو/ عضو هیئت تحریریه
یادداشت کوتاه:
آب و فناوری
محمد سهرابی/ سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی
سید محسن سیدان؛ آیدا مرب
چکیده
در سال‌های اخیر به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی دشت قهاوند، سطح سفره آب به شدت کاهش یافته است. بنابراین اتخاذ راهکار مدیریتی مناسب، جهت بهرهگیری مطلوب از این منبع دارای اهمیت فراوانی است. در مدیریت اقتصادی منابع آب، مسئله اصلی ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آن است. در ایجاد این تعادل، ارزش اقتصادی آب مانند قیمت هر ...
بیشتر
در سال‌های اخیر به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی دشت قهاوند، سطح سفره آب به شدت کاهش یافته است. بنابراین اتخاذ راهکار مدیریتی مناسب، جهت بهرهگیری مطلوب از این منبع دارای اهمیت فراوانی است. در مدیریت اقتصادی منابع آب، مسئله اصلی ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آن است. در ایجاد این تعادل، ارزش اقتصادی آب مانند قیمت هر نهاده‌ی دیگر نقش تعیین کننده‌ای برعهده دارد. به این علت قیمت‌گذاری آب به عنوان یک روش غیرمستقیم برای استفاده کارا و پایدار از آب در بخش کشاورزی توصیه شده است. هدف این پژوهش برآورد ارزش اقتصادی آب با استفاده از رهیافت اقتصادسنجی فضایی است. در این تحقیق با در نظر گرفتن این موضوع که چاه های کشاورزی با سایر چاه های مجاور از نظر منابع آب زیرزمینی ارتباط دارد، تلاش دارد به این سوال پاسخ دهد که عامل مجاورت تا چه حد تابع تقاضای آب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ضریب همبستگی حاصل از تخمین توابع نشان داد، که کاربرد رگرسیون فضایی نسبت به روش رگرسیون کلاسیک برتری دارد. اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق بهصورت میدانی و با تکمیل پرسشنامه از کشاورزان در سال 1395 جمع آوری شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که قیمت واقعی آب در تولید گندم 2500 ریال در هر متر مکعب است. بنابراین برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب می توان از شکاف قیمت واقعی آب و قیمتی پرداختی توسط کشاورزان جهت اعمال سیاست قیمت‌گذاری آب در منطقه استفاده کرد.
بهنام عسگری لجایر؛ ابراهیم مقیسه؛ محمدرضا فرشچیان اسماعیلی؛ محمد علی عابدپور؛ نفیسه باقریان آزیری
دوره 5، شماره 2 ، اسفند 1397، صفحه 11-24
چکیده
با رشد جمعیت و گسترش مصرف انواع داروها و لوازم آرایشی و بهداشتی و همچنین عدم توانایی سیستم‌های متداول تصفیه فاضلاب در حذف آلاینده‌های نوظهور مانند PCPs،اEDCs، ماده فعال سطحی، آفت‌کش‌ها، مواد افزودنی صنعتی، آلاینده‌های آلی دارویی، پساب‌های خروجی در تصفیه‌خانه‌های ایران ممکن است حاوی غلظت قابل توجهی از آلاینده‌های نوظهور باشند. ...
بیشتر
با رشد جمعیت و گسترش مصرف انواع داروها و لوازم آرایشی و بهداشتی و همچنین عدم توانایی سیستم‌های متداول تصفیه فاضلاب در حذف آلاینده‌های نوظهور مانند PCPs،اEDCs، ماده فعال سطحی، آفت‌کش‌ها، مواد افزودنی صنعتی، آلاینده‌های آلی دارویی، پساب‌های خروجی در تصفیه‌خانه‌های ایران ممکن است حاوی غلظت قابل توجهی از آلاینده‌های نوظهور باشند. سازوکار حذف زیستی آلاینده‌های نوظهور از فاضلاب عمدتاً شامل تجزیه زیستی توسط ریزجانداران مانند باکتری‌ها، جلبک‌ها و قارچ‌ها به مولکول‌های کوچک یا آب و دی‌اکسید کربن می‌باشد. فنآوری تصفیه زیستی شامل انواع روش‌های متداول و غیرمتداول مختلف مانند لجن فعال، MBR، بیوراکتورهای هوازی، بی‌هوازی، ریزجلبک و قارچی، راکتور زیستی گردان، صافی چکنده، نیتراتسازی و نیتراتزدایی، جذب زیستی و تالاب مصنوعی می‌باشد. ویژگی‌های فاضلاب نقش کلیدی در انتخاب نوع فرآیند تصفیه زیستی دارد. براساس پژوهش‌های پیشین، بیشترین راندمان حذف EDCs، مسدودکننده بتا و PCPs با MBR، مواد فعال سطحی، تنظیم‌کننده‌های چربی و ضد التهاب‌ها با لجن فعال، آنتی‌بیوتیک‌ها و آفت‌کش‌ها با کربن فعال زیستی، مسکن‌ها با فرآیندهای هوازی و مواد دارویی متفرقه با ریزجلبک‌ها می‌باشد. به‌دلیل استفاده از سیستم لجن فعال برای تصفیه زیستی در اکثر تصفیه‌خانه‌های فاضلاب ایران و عدم توانایی و یا کارایی کمتر این سیستم در حذف آلاینده‌های نوظهور بهغیر از مواد فعال سطحی، تنظیم‌کننده‌های چربی و ضد التهاب‌ها، تحقیقات جامع ملی برای بررسی حذف آلاینده‌های مذکور با فرآیندهای زیستی در مطالعات آینده مورد نیاز می‌باشد.
مهسا شه عابدی؛ سید حسین هاشمی؛ مهدی گوگل
چکیده
آب شیرین کمتر از 1% منابع آبی جهان را تشکیل می‌دهد، برداشت بی رویه از این منبع و نفوذ آب دریا در مناطق تحت تنش آب به سرعت در حال تخلیه آن می باشد. روند تخلیه آب در خاورمیانه به سطح بحرانی رسیده است، زیرا سرانه آب در این منطقه بسیار پایین تر از میانگین سرانه جهان می باشد. نمک زدایی آب با تولید آب شیرین از آب دریا، ...
بیشتر
آب شیرین کمتر از 1% منابع آبی جهان را تشکیل می‌دهد، برداشت بی رویه از این منبع و نفوذ آب دریا در مناطق تحت تنش آب به سرعت در حال تخلیه آن می باشد. روند تخلیه آب در خاورمیانه به سطح بحرانی رسیده است، زیرا سرانه آب در این منطقه بسیار پایین تر از میانگین سرانه جهان می باشد. نمک زدایی آب با تولید آب شیرین از آب دریا، آب های لب شور زیرزمینی، آب زهکشی و پساب حاصل از تصفیهی آب، رهیافتی برای کاهش تنش آب است. طی این فرآیندها، جریان زائدی با شوری بالا به عنوان محصول فرعی تولید می‌شود که دفع آن هزینه بر است. حجم عظیمی از آب تغلیظ شده که حاوی ترکیبات باقی مانده است به محیط تخلیه می‌شود و معضلی جدی محسوب می‌شود. به دلیل عدم امکان دفع شورابه تولیدی، نمکزدایی درون سرزمینی با نمکزدایی ساحلی متفاوت است. در شیرینسازی آب‌های زیرزمینی، املاح محلول در آب موجب گرفتگی میشودو رسوبگذاری منجر به کاهش تولید آب با انرژی مشخصی طی این فرآیندها می‌شود. از این رو تکامل فرآیندهای نمکزدایی، این فناوری را ارزانتر، مطمئنتر و کممصرفتر میسازد.
عزت عسگرانی؛ فرزانه براتی
چکیده
رهایش ترکیبات فنولی در محیط‌زیست، با مهار جوانه زنی بذر و ممانعت از رویش گیاهان، همچنین جلوگیری از رشد میکروب ها، زندگی آن‌ها را با تهدید مواجه می‌کند. از طرفی ویژگی های آنتی اکسیدانی فنول ها سبب توجه هرچه بیشتر پژوهشگران به بازیابی این ترکیبات از پسماندهای صنعتی در سال های اخیر شده است. پساب واحدهای استحصال روغن ...
بیشتر
رهایش ترکیبات فنولی در محیط‌زیست، با مهار جوانه زنی بذر و ممانعت از رویش گیاهان، همچنین جلوگیری از رشد میکروب ها، زندگی آن‌ها را با تهدید مواجه می‌کند. از طرفی ویژگی های آنتی اکسیدانی فنول ها سبب توجه هرچه بیشتر پژوهشگران به بازیابی این ترکیبات از پسماندهای صنعتی در سال های اخیر شده است. پساب واحدهای استحصال روغن زیتون یکی از منابع غنی از ترکیبات فنولی است و پاکسازی آن از این ترکیبات امری گریزناپذیر است. درصورتیکه تصفیه پساب ها همراه با بازیابی و یا تولید مواد باارزش باشد، بخشی مهمی از هزینه های تیمار پساب، قابل جبران است. امروزه بازیابی ترکیبات فنولی از فاضلاب واحدهای استحصال روغن زیتون به‌دلیل ارزش افزوده بالا، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تخریب ترکیبات فنولی نیز می تواند با ارزش افزوده همراه باشد. زیست گاز و کمپوست از جمله محصولات سودمند تولید شده طی فرایندهای تخریبی زیستی هستند. این مطالعه به مرور روش‌های فیزیکوشیمیایی، زیستی و همچنین روش های ترکیبی مورد استفاده در تصفیه پساب واحدهای استحصال روغن زیتون از ترکیبات فنولی پرداخته است.
مائده اسکوهی؛ کاظم اسماعیلی
چکیده
در این پژوهش به بررسی روش های مختلف شبیه‌سازی آشفتگی جریان پرداخته شده است. پس از مشخص نمودن ویژگی‌های اصلی آشفتگی و نقش آن در هیدرولیک، بررسی مختصری از روش‌های اصلی در محاسبات آشفتگی جریان هیدرولیکی ارائه شده است. این روش ها عبارت است از: 1- روابط تجربی، 2- روش‌های حل معادلات ناویر-استوکس (RANS)، 3- شبیه‌سازی عددی مستقیم (DNS) و ...
بیشتر
در این پژوهش به بررسی روش های مختلف شبیه‌سازی آشفتگی جریان پرداخته شده است. پس از مشخص نمودن ویژگی‌های اصلی آشفتگی و نقش آن در هیدرولیک، بررسی مختصری از روش‌های اصلی در محاسبات آشفتگی جریان هیدرولیکی ارائه شده است. این روش ها عبارت است از: 1- روابط تجربی، 2- روش‌های حل معادلات ناویر-استوکس (RANS)، 3- شبیه‌سازی عددی مستقیم (DNS) و 4- شبیه‌سازی گردابه های بزرگ (LES). نظرات مختصر در مورد توسعه تاریخی روش های مختلف ارائه شده است. برای روش های RANS ،DNS و LES برخی از نمونههای کاربردی ارائه شد که بیانگر توسعه مدل های عددی در طی زمان می باشد و پیشرفت شگرفی داشته است.
رسول پردل نوقابی؛ فاطمه عطارزاده
چکیده
بخش کشاورزی سهم عمده‌ای در مصرف منابع محدود آب دارد، بنابراین سیاست گذاری در مدیریت بهینه مصرف آب امـری ضـروری می‌باشد. برای تحقق این امر بهبود طراحی و استفاده از فناوری های مبتکرانه و شیوه های پیشرفته‌ی مدیریت لازم است. آبیاری دقیق یک همـاهنگی بـین مـدیریت پیشرفته آبیاری، قرائـت و پـایش اطلاعات، مدل سازی و کنترل ایجاد ...
بیشتر
بخش کشاورزی سهم عمده‌ای در مصرف منابع محدود آب دارد، بنابراین سیاست گذاری در مدیریت بهینه مصرف آب امـری ضـروری می‌باشد. برای تحقق این امر بهبود طراحی و استفاده از فناوری های مبتکرانه و شیوه های پیشرفته‌ی مدیریت لازم است. آبیاری دقیق یک همـاهنگی بـین مـدیریت پیشرفته آبیاری، قرائـت و پـایش اطلاعات، مدل سازی و کنترل ایجاد می‌کند. هدف چنین سامانهای آن است که برای حداکثر نمودن کارایی آبیاری به طور خودکار و مداوم میزان کاربرد آب در مزرعه را حسب شرایط زمانی یا مکانی نیاز آبی گیاه، تنظیم و تعدیل نماید. در این مقاله آخرین فناوری‌های سخت افزاری و نرمافزاری در آبیاری دقیق چه در مقیاس مزرعه و چه در مقیاس های بزرگتر از قبیل نگاشت رطوبتی خاک، شبکه حسگر بیسیم و مدیریت آبیاری دقیق توصیف می‌شود و روندهای احتمالی فناورانه برای آبیاری را ارائه می شود.
بیژن قهرمان؛ سمیرا امیدی
چکیده
مدل های ریاضی فراوانی در تحلیل حرکت آب و آلاینده های محلول در ناحیه اشباع و غیراشباع زیر سطح خاک به کار می روند. کارایی و دقت این مدل ها عمدتاً بستگی به توانایی آن‌ها در قابلیت مشخص کردن ویژگی های هیدرولیکی ناحیه غیراشباع، مکش رطوبت و هدایت هیدرولیکی دارد. دقت اندازه گیری این ویژگی های هیدرولیکی غیراشباع، در ...
بیشتر
مدل های ریاضی فراوانی در تحلیل حرکت آب و آلاینده های محلول در ناحیه اشباع و غیراشباع زیر سطح خاک به کار می روند. کارایی و دقت این مدل ها عمدتاً بستگی به توانایی آن‌ها در قابلیت مشخص کردن ویژگی های هیدرولیکی ناحیه غیراشباع، مکش رطوبت و هدایت هیدرولیکی دارد. دقت اندازه گیری این ویژگی های هیدرولیکی غیراشباع، در بسیاری موارد مانند ارزیابی روش های مختلف توزیع آلودگی در خاک سخت و طاقت فرسا است. بانک خاک UNSODA شامل اطلاعات ویژگی های هیدرولیکی خاک غیراشباع (منحنی مشخصه رطوبتی، هدایت هیدرولیکی و پخشیدگی آب خاک) و سایر اطلاعات خاک (مانند توزیع اندازه ذرات، چگالی، میزان مواد آلی) مورد استفاده در روش های غیرمستقیم برآورد ویژگی های هیدرولیکی غیراشباع خاک می‌باشد. در این تحقیق بانک خاک UNSODA معرفی و کاربردهای متداول و نحوهی استفاده از آن ارائه شده است.
بهاره منصوری؛ رقیه پیرمرادیان
چکیده
فرآیندهای هیدرولوژیکی یکی از مهمترین و اساسیترین فرآیندهای طبیعی هر حوضه آبریز است. باتوجه به پیچیدگی حوضه آبریز و برای دست یافتن به اهداف مورد نظر اقدام به مدلسازی می‌شود. یکی از اهداف انجام مطالعات هیدرولوژیکی اغلب ایجاد روابط بارش-رواناب است. چون در حوضههای آبریز امکان اندازهگیری تمام کمیتهای ...
بیشتر
فرآیندهای هیدرولوژیکی یکی از مهمترین و اساسیترین فرآیندهای طبیعی هر حوضه آبریز است. باتوجه به پیچیدگی حوضه آبریز و برای دست یافتن به اهداف مورد نظر اقدام به مدلسازی می‌شود. یکی از اهداف انجام مطالعات هیدرولوژیکی اغلب ایجاد روابط بارش-رواناب است. چون در حوضههای آبریز امکان اندازهگیری تمام کمیتهای مورد نیاز، جهت تحلیل رواناب وجود ندارد، انتخاب مدلی که بتواند در عین سادگی ساختار و با استفاده از حداقل عوامل، رواناب حاصل از بارندگی را به طور دقیق پیش‌بینی کند، امری ضروری است. در این تحقیق، ابتدا انواع طبقه بندی مدل‌های هیدرولوژیکی و نتایج حاصل از برخی مدل‌های به کارگرفته شده در نقاط مختلف جهان مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه بخشی از اطلاعات در ارتباط با چند مدل بارش-رواناب ذکر شده و در گام بعد معیارهایی برای ارزیابی مدل‌ها و مقایسه مدل‌های منتخب بر اساس این معیارها ارائه و در نهایت امکان انتخاب مناسب ترین مدل فراهم شده است. باتوجه به قابلیت‌ها و محدودیت‌های هر مدل و با توجه به نیازها و اهداف مورد انتظار از مدلسازی بارش-رواناب در هر حوضه، در نهایت باید مدلی انتخاب شود که در راستای اهداف مسئله باشد. هر چند انتخاب مدل‌های توده‌ای به جهت سادگی ساختار و حداقل داده‌های مورد نیاز و نیز کاربری آسان آن‌ها به نوعی در اولویت قرار می‌گیرد اما در یک انتخاب مناسبتر، مدل‌های نیمه توزیعی باید مورد توجه قرار گیرند، به دلیل اینکه در موقعیتی بین سادگی بیش از حد مدل‌های توده‌ای و داده‌های گسترده مورد نیاز برای مدل‌های توزیعی می‌باشند.
فاطمه رضایی؛ عبدالرضا بهره مند؛ واحد بردی شیخ؛ محمد تقی دستورانی؛ سید محمد تاج بخش
چکیده
مشکلات رواناب شهری از دو نوع مجزا ولی وابسته به هم هستند. کمیت و کیفیت، کنترل مقادیر حجم و دبی اوج رواناب نیازمند کاهش پتانسیل فرسایش کناری و سیلخیزی پاییندست است. این مشکلات تابع سیستم‌های سیلاب حوضه آبخیز و روش‌های کنترل اجرا شده هستند. امروزه حفاظت آب‌های پذیرنده از دغدغههای مهندسین است که به سادگی بسته به پیچیدگی ...
بیشتر
مشکلات رواناب شهری از دو نوع مجزا ولی وابسته به هم هستند. کمیت و کیفیت، کنترل مقادیر حجم و دبی اوج رواناب نیازمند کاهش پتانسیل فرسایش کناری و سیلخیزی پاییندست است. این مشکلات تابع سیستم‌های سیلاب حوضه آبخیز و روش‌های کنترل اجرا شده هستند. امروزه حفاظت آب‌های پذیرنده از دغدغههای مهندسین است که به سادگی بسته به پیچیدگی و تغییرپذیری سیلاب میسر نمیشود. این امر مستلزم برنامهریزی جامع، طراحی و مدیریت این قبیل سیستمها است که می‌تواند در قالب یک روش کارآمد و با استفاده از مدل‌های محاسبه و کنترل رواناب شهری تحقق یابد. در این تحقیق به منظور شبیه‌سازی رواناب منطقه 9 شهرداری مشهد از مدل SWMM استفاده شد و به منظور کالیبراسیون و ارزیابی مدل SWMM به ترتیب 4 و 2 واقع بارندگی در خروجی حوضه اندازهگیری شد. نتایج حاصل از کالیبراسیون مدل نشان داد که شبیه‌سازی چهار واقعه بررسی شده انطباق خوبی دارد و مقدار NS برای وقایع بیشتر از 0/5 می‌باشد. نتایج ارزیابی مدل SWMM کارایی و دقت مدل را با مقدار NS بالاتر از 0/5 تأیید می کند. همچنین مقادیر ضریب کلینگ گوپتا برای وقایع شبیه‌سازی حاصل از واسنجی و ارزیابی مدل SWMM، بیشتر از 0/5 شد که نشان‌دهنده نتایج قابل قبول مدل است. در نتیجه انطباق خوبی بین رواناب شبیه‌سازی شده و مشاهده‌ای وجود دارد و مدل SWMM دقت مورد نیاز برای شبیه‌سازی رواناب شهری را دارد. بنابراین این مدل می‌تواند برای طرح‌های مدیریت رواناب شهری و طراحی شبکه زهکشی رواناب شهری در منطقه مورد مطالعه استفاده شود.
زینب محمودی؛ عبدالرضا بهره مند؛ خدایار عبدالهی
چکیده
آب های سطحی و زیرزمینی در سیستم هیدرولوژی اجزای جدا از هم نیستند و در مقیاس های مختلف محلی یا منطقه ای دارای برهمکنشی پویا می باشند. در بخش اول این تحقیق به مرور مفاهیم و مطالب کلی در زمینه برهمکنش آب سطحی و زیرزمینی پرداخته شده است و در بخش دوم ضمن مروری بر اهداف اصلی و همچنین مطالعات علمی انجام شده در زمینه GW-SW در مقیاس های ...
بیشتر
آب های سطحی و زیرزمینی در سیستم هیدرولوژی اجزای جدا از هم نیستند و در مقیاس های مختلف محلی یا منطقه ای دارای برهمکنشی پویا می باشند. در بخش اول این تحقیق به مرور مفاهیم و مطالب کلی در زمینه برهمکنش آب سطحی و زیرزمینی پرداخته شده است و در بخش دوم ضمن مروری بر اهداف اصلی و همچنین مطالعات علمی انجام شده در زمینه GW-SW در مقیاس های مختلف مکانی از مقیاس نقطه ای تا مقیاس منطقه ای بررسی شد. در هر یک از این مقیاس ها تفاوت های مکانیسم برهمکنش با سایر مقیاس ها بررسی و سپس مدلسازی جامع منطقه ای در مقیاس منطقه ای به صورت خاص مطالعه شد. بررسی مطالعات انجام شده در رابطه با GW-SW در مقیاس منطقه ای نشان می دهد که مطالعات اندکی مستقیما در این مقیاس انجام شده اند. بهترین منبع اطلاعات درباره GW-SW در مقیاس منطقه ای، مدلسازی جامع است. انواع زیادی از روش‌های مدلسازی وجود دارند که برخی از این روش ها قابلیت کاربرد در مقیاس منطقه ای را دارند اما هنوز کاربردهای واقعی مقیاس منطقه ای آن‌ها نادر و دانش در دسترس در این رابطه پراکنده و برای استفاده مشکل می باشد. از آنجاییکه در مقیاس منطقه ای باید برهمکنش به عنوان مجموعه ای از فرآیندهای هیدرولوژیکی در یک منطقه در نظر گرفته شود، مدل های جامع فیزیک-محور روش مناسبی برای بررسی این موضوع می باشند. بیشتر محققان معتقدند مدلسازی جامع منطقه ای محدود به دسترسی به داده ها است و علیرغم جذابیت مدل های فیزیکی، بهره گیری از مدل‌های نسبتاً ساده پیچیدگی های سیستم‌های منطقه ای را ساده سازی می نماید.
سحر خزاعی؛ محمود رائینی سرجاز؛ کامران داوری؛ مجتبی شفیعی
چکیده
کمبود آب یکی از بزرگترین چالش‌های بشر در سده حاضر است که می‌تواند سبب بسیاری از محدودیتها در جهان شود. همچنین تقاضا برای آب شیرین به‌دلیل رشد اقتصادی و جمعیت رو به افزایش است. بنابراین برنامهریزی مناسب برای منابع آب محدود از نظر ذخیرهسازی، تخصیص، جریان برگشتی و خدمات محیطزیستی برای بهینهسازی منابع، ...
بیشتر
کمبود آب یکی از بزرگترین چالش‌های بشر در سده حاضر است که می‌تواند سبب بسیاری از محدودیتها در جهان شود. همچنین تقاضا برای آب شیرین به‌دلیل رشد اقتصادی و جمعیت رو به افزایش است. بنابراین برنامهریزی مناسب برای منابع آب محدود از نظر ذخیرهسازی، تخصیص، جریان برگشتی و خدمات محیطزیستی برای بهینهسازی منابع، امری حیاتی است. امروزه لازم است که یک سامانه حسابداری آب کارآمد بر اساس اندازهگیری، گزارش، برنامهریزی و پایش منابع آب در دنیا بهکار گرفته شود. این سامانه، بهمنظور فراهم نمودن مدیریتی جامع و یکپارچه برای منابع آبی با سازماندهی داده‌های مختلف از بخش‌های گوناگون هیدرولوژیکی، زیستمحیطی و اقتصادی امکان پردازش و تفسیر آن‌ها را در کنار یکدیگر فراهم می‌کند. سامانه حسابداری آب، رویکردی در جهت استاندارد کردن نحوهی سازماندهی دادهها و اطلاعات می‌باشد. هدف از این مطالعه، معرفی چارچوب حسابداری آب (+WA) به‌عنوان روشی آسان و استاندارد است که وضعیت مدیریت آب و زمین را در حوضههای آبریز پیچیده توصیف می‌کند. این روش برپایه بیلان منابع آب نهاده شده است. ویژگی آن استفاده از تصاویر ماهوارهای برای دسترسی به داده‌های پایه هیدرولوژیکی و فرایندهای سطح زمین است. بهطورکلی داده‌های ورودی مورد نیاز این چارچوب می‌تواند از اندازهگیریهای ماهوارهای، مدل‌های هیدرولوژیکی و داده‌های زمینی فراهم شود. در حال حاضر +WA وضعیت مدیریت آب را در 8 کاربرگ خلاصه می‌کند و نتایج بهصورت جدول و نقشه نیز ارائه می‌شود. +WA این امکان را فراهم می‌کند که از نتایج به دست آمده در هر کاربرگ، نشانگرهای کارایی محاسبه شود که در ارزیابی و تحلیل وضعیت منابع و مصارف حوضه آبریز مورد استفاده قرار می‌گیرد. +WA دارای محدودیتهایی نیز است که لازم است در آینده این ضعفها برطرف شود و برای کاربرد وسیعتر آن ویرایش شود.
تقی مهدوی؛ سید عباس حسینی
چکیده
آب‌های زیرزمینی نقش مهمی در تأمین مصارف خانگی صنعتی و کشاورزی دارد. در بسیاری از کشورها استفاده بدون برنامه و بیش‌ازحد آب زیرزمینی سبب مشکلات جدی و تخریب آبخوان شده است. در بعضی مناطق درنتیجه آلودگی، منبع آب زیرزمینی به‌تدریج غیرقابل استفاده شده است. تغییرات اقلیم با تغییر الگوی بارش‌ها و کاهش دبی رودخانه‌ها سبب کاهش تغذیه آب‌های ...
بیشتر
آب‌های زیرزمینی نقش مهمی در تأمین مصارف خانگی صنعتی و کشاورزی دارد. در بسیاری از کشورها استفاده بدون برنامه و بیش‌ازحد آب زیرزمینی سبب مشکلات جدی و تخریب آبخوان شده است. در بعضی مناطق درنتیجه آلودگی، منبع آب زیرزمینی به‌تدریج غیرقابل استفاده شده است. تغییرات اقلیم با تغییر الگوی بارش‌ها و کاهش دبی رودخانه‌ها سبب کاهش تغذیه آب‌های زیرزمینی و افزایش فشار بر منابع آب زیرزمینی شده است. ناکارآمدی و اثربخش نبودن شیوه‌های ناپایدار فعلی، بزرگ ترین چالش در مدیریت آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. حکمرانی مؤثر آب‌های زیرزمینی برای پاسخ به چالش‌های مشخص‌شده ضروری است. حکمرانی برای کنترل افزایش ناگهانی در خصوص برداشت از آب‌های زیرزمینی اقتباس شده است. حکمرانی آب به معنای قوانین و شیوه‌های تصمیم‌گیری در مورد سیاست آب و اجرای آن است، یعنی طیف وسیعی از اقدامات سیاسی، نهادی و اداری که از طریق آن ذینفعان منافع خود را بیان می‌کنند. بنابراین نگرانی‌های آن‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد تصمیم‌گیری‌ها توسط تصمیمگیران که مسئول توسعه و مدیریت منابع آب و تحویل خدمات آب هستند، اتخاذ می‌شود. حکمرانی باید به‌عنوان بستری دیده شود که مدیریت یکپارچه منابع آب می‌تواند در آن اجرا شود.
فرهاد نوری نجفی؛ هادی ویسی؛ کورس خوشبخت؛ رضا میرزایی تالار پشتی
چکیده
این مطالعه تحقیقات مختلفی را با تأکید بر اثرات زیستی-فیزیکی، اقتصادی-اجتماعی و جغرافیایی–سیاسی با استفاده از روش مرور نظام‌مند ادبیات، طی سال‌های 2000 تا 2016 تحلیل نمود. با بررسی پایگاههای تحقیقاتی، 110 مقاله انتخاب شد که از این تعداد 24 مقاله با ملاحظه موضوع و زمان اجرا مورد بررسی قرار گرفت. در این رابطه اثرات سدها در سه بعد ...
بیشتر
این مطالعه تحقیقات مختلفی را با تأکید بر اثرات زیستی-فیزیکی، اقتصادی-اجتماعی و جغرافیایی–سیاسی با استفاده از روش مرور نظام‌مند ادبیات، طی سال‌های 2000 تا 2016 تحلیل نمود. با بررسی پایگاههای تحقیقاتی، 110 مقاله انتخاب شد که از این تعداد 24 مقاله با ملاحظه موضوع و زمان اجرا مورد بررسی قرار گرفت. در این رابطه اثرات سدها در سه بعد اجتماعی-اقتصادی، زیستی-فیزیکی، و جغرافیایی-سیاسی تبیین شد. نتایج این بررسی نشان داد که احداث سدها سبب آثار مثبت و منفی در هر یک از سه بعد شده است. نتایج در مورد اثرات مثبت دلالت بر اثر سدها بر بهبود معیشت، امید به زندگی، انسجام اجتماعی، توسعه زیرساختها، پایداری مناطق، جلوگیری از تخریب ناشی از سیلابها، ایجاد چشماندازهای جدید و ایجاد نهادهای محلی دارد. همچنین در مورد اثرات منفی نتایج بر اثراتی نظیر جابجایی جمعیتهای انسانی، تخریب برخی چشماندازها، نزاعهای جمعی، تخریب آثار فرهنگی و مهاجرت دلالت دارد. در پایان بر اساس نتایج اجرای دو استراتژی ارزیابی اثرات پایداری سدها قبل از اجرا و استقرار نظام مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها برای مدیریت و کاهش ریسکها و مشکلات بعد از اجرا پیشنهاد شد.
سید محمد حسینی موغاری؛ شهاب عراقی نژاد؛ کیومرث ابراهیمی
چکیده
کمبود اطلاعات بارش همواره یکی از محدودیت های اصلی تحقیقات و مطالعه در زمینه مهندسی آب و هواشناسی بوده است. به این دلیل محققین و مهندسین همواره به دنبال یک جایگزین و یا مکمل برای به دست آوردن اطلاعات حاصل از ایستگاهه ای بارانسنجی زمینی بوده اند. امروزه پایگاه های بارش شبکه بندی شده جهانی یکی از گزینه ...
بیشتر
کمبود اطلاعات بارش همواره یکی از محدودیت های اصلی تحقیقات و مطالعه در زمینه مهندسی آب و هواشناسی بوده است. به این دلیل محققین و مهندسین همواره به دنبال یک جایگزین و یا مکمل برای به دست آوردن اطلاعات حاصل از ایستگاهه ای بارانسنجی زمینی بوده اند. امروزه پایگاه های بارش شبکه بندی شده جهانی یکی از گزینه های اصلی و معتبر این کمبود است. پایگاه های بارش جهانی اطلاعات از منابع مختلف شامل ایستگاه های زمینی، اطلاعات سنجش از دور و مدله ای عددی بارش را به صورت شبکه بندی منطقه ای و یا جهانی را در اختیار قرار می دهند. گام اول برای استفاده از اطلاعات این پایگاه ها آشنایی با انواع پایگاه های بارش شبکه بندی شده و گام دوم انتخاب مناسب ترین پایگاه برای منطقه مورد مطالعه است. این انتخاب بر اساس مقایسه اطلاعات بارش پایگاههای مختلف با اطلاعات ایستگاهی موجود انجام می شود. با توجه به ضرورت استفاده از پایگاه های بارش جهانی، در این مقاله تجمیع مشخصات و تشریح ویژگی های هر پایگاه که شامل قدرت تفکیک مکانی-زمانی و دورههای زمانی و اطلاعات در دسترس می باشد انجام شد.
فهیمه میرچولی؛ سیدحمیدرضا صادقی
چکیده
ارزیابی پیامدهای ناشی از افزایش بی‌رویه جمعیت و نیاز روزافزون به منابع‌طبیعی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک با حساسیت و شکنندگی بالا، از ضروریات بنیادین مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز است. اگرچه مفاهیم سلامت و پایداری حوزه آبخیز به هم نزدیک هستند اما تفاوت‌های بین این دو مفهوم هنوز برای بسیاری از افراد واضح نمی باشد. لذا ...
بیشتر
ارزیابی پیامدهای ناشی از افزایش بی‌رویه جمعیت و نیاز روزافزون به منابع‌طبیعی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک با حساسیت و شکنندگی بالا، از ضروریات بنیادین مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز است. اگرچه مفاهیم سلامت و پایداری حوزه آبخیز به هم نزدیک هستند اما تفاوت‌های بین این دو مفهوم هنوز برای بسیاری از افراد واضح نمی باشد. لذا نوشتار حاضر به معرفی، روشن‌سازی و مقایسه دو مفهوم سلامت و پایداری حوزه آبخیز پرداخته است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که سلامت حوزه آبخیز توانایی بوم‌سازگان‌‌های آن برای حفظ ساختار، خودتنظیمی و بازیابی توانایی‌ها بعد از بروز تنش‌ها می‌باشد. این مفهوم یک فرآیند مقطعی است و با خدمات حوزه آبخیز ارتباط نزدیکی دارد، بهطوریکه برای ارزیابی سلامت حوزه آبخیز از معیارهای زیستی-فیزیکی استفاده شده و نتایج حاصل از ارزیابی آن علاوه بر ارائه سامانه هشدار اولیه تخریب محیط‌زیست، علت تنش و مشکل موجود در سامانه آبخیز را تشخیص خواهد داد. اما پایداری حوزه آبخیز در واقع به توانایی آن برای تداوم ارائه خدمات در آینده نامحدود مربوط می‌شود. به‌عبارت دیگر پایداری حوزه آبخیز یک فرآیند طولانی‌مدت است که در ارزیابی آن از ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی به‌عنوان ابعاد اصلی ارزیابی استفاده می‌شود. بنابراین اطلاعات حاصل در مورد هر یک از مفاهیم سلامت و پایداری می‌تواند به‌عنوان مبنایی مناسب برای برنامه‌ریزی‌های جامع مدیریتی در مقیاس حوزه آبخیز تلقی شود که درک صحیح این مفاهیم به مدیران و سیاست‌گزاران برای اتخاذ تصمیم‌های مناسب کمک خواهد کرد.
نادر حیدری
چکیده
امروزه با توجه به بحران کمبود شدید منابع آب برای تولیدات کشاورزی موضوع صرفه‌جویی واقعی آب در کشاورزی مطرح شده است. بسیاری از کارشناسان و محققین علوم آب دریافتند راهکارهایی که در حال حاضر برای استفاده بهینه و صرفه‌جویی آب استفاده می‌شوند (افزایش راندمان آبیاری و حتی افزایش بهرهوری آب) بر توسعه سامانه‌های نوین آبیاری به ...
بیشتر
امروزه با توجه به بحران کمبود شدید منابع آب برای تولیدات کشاورزی موضوع صرفه‌جویی واقعی آب در کشاورزی مطرح شده است. بسیاری از کارشناسان و محققین علوم آب دریافتند راهکارهایی که در حال حاضر برای استفاده بهینه و صرفه‌جویی آب استفاده می‌شوند (افزایش راندمان آبیاری و حتی افزایش بهرهوری آب) بر توسعه سامانه‌های نوین آبیاری به اصطلاح صرفهجو نظیر آبیاری تحت فشار تکیه دارند. این سامانهها در صورت عدم وجود شرایط و تمهیدات لازم به صرفه‌جویی واقعی آب منجر نشده است و در مواردی ممکن است به افزایش مصرف آب منجر شوند. نمونهای از این نظریات و شواهد ارائه شده در منابع علمی کتابی است که توسط فائو در زمینه این موضوع منتشر شده است. در این مقاله تحلیلی ضمن تشریح مفاهیم، اصطلاحات و رویکردهای مرتبط با بحث مصرف مفید و غیرمفید آب نظریات و مباحث مختلف در بحث صرفه‌جویی واقعی آب، میزان کارآمدی و اثر بخشی سامانه‌های نوین آبیاری و در مجموع کلیه فعالیتهای افزایش بهرهوری آب با هدف صرفه‌جویی واقعی آب در این زمینه بررسی و نقد تحلیلی شده و نتیجهگیریهای لازم به عمل آمده است. در نتیجهگیری مقاله میتوان اظهار نمود که برای شناخت و انتخاب راهکارهای فنی و اقتصادی موثر بر روی مدیریت تقاضا و مصرف آب باید یک سیستم و چارچوب منظم حسابداری آب در هر حوضه آبریز برقرار شود. همچنین به موازات توجه زیاد به توسعه آبیاری تحت فشار در کشور باید به سایر روش‌های بهزراعی کاهش دهنده مصرف آب (ET) در کشاورزی (نظیر کاربرد انواع مالچها و کشاورزی حفاظتی، رعایت تناوب زراعی مناسب و غیره) توجه شود. بهمنظور صرفه‌جویی واقعی آب باید شاخص بهرهوری آب مبتنی بر ET (و نه مقدار آب بهکاربرده شده در مزرعه) معیار انتخاب سیستمها و بررسی اثر بخشی راهکارهای فنی و اقتصادی برای صرفه‌جویی واقعی آب قرار گیرد.
مرجان قوچانیان؛ محمد فشایی
چکیده
خلاصه ای از اقدامات، برای گذر از بحران آب
گزارشی از دومین جشنواره ملی فناوری های آب
بخش‌های جشنواره
نشست‌های تخصصی
بیانیه‌های نشست‌های تخصصی
برگزیدگان جشنواره
جمع بندی
بیشتر
خلاصه ای از اقدامات، برای گذر از بحران آب
گزارشی از دومین جشنواره ملی فناوری های آب
بخش‌های جشنواره
نشست‌های تخصصی
بیانیه‌های نشست‌های تخصصی
برگزیدگان جشنواره
جمع بندی
شرکت آب و فاضلاب مشهد
چکیده
شرکت آب و فاضلاب مشهد در‌راستای مرتفع ساختن چالش‌ها و مسائل مرتبط با حوزه صنعت آب و فاضلاب و انجام طرح‌های پژوهشی کاربردی، مطابق روال همه ساله اقدام به احصاء نیاز‌های پژوهشی از طریق برگزاری جلسات طوفان فکری با حضور مدیران و کارشناسان حوزه‌های مختلف می‌نماید. در این راستا، اولویت‌های پژوهشی سال 1398 به‌شرح جدول ذیل اعلام می‌گردد. ...
بیشتر
شرکت آب و فاضلاب مشهد در‌راستای مرتفع ساختن چالش‌ها و مسائل مرتبط با حوزه صنعت آب و فاضلاب و انجام طرح‌های پژوهشی کاربردی، مطابق روال همه ساله اقدام به احصاء نیاز‌های پژوهشی از طریق برگزاری جلسات طوفان فکری با حضور مدیران و کارشناسان حوزه‌های مختلف می‌نماید. در این راستا، اولویت‌های پژوهشی سال 1398 به‌شرح جدول ذیل اعلام می‌گردد. لذا، از کلیه اساتید دانشگاهی، دانشجویان دورههای تحصیلات تکمیلی و کلیه پژوهشگران حوزه آب و فاضلاب بهمنظورانجام طرح‌های پژوهشی مورد نیاز این شرکت و پیادهسازی نتایج آن‌ها در حوزه اجرایی دعوت به همکاری می‌گردد. علاقمندان میتوانند ضمن مراجعه به "پورتال تحقیقات شرکت آب و فاضلاب مشهد" به نشانی http://rd.abfamashhad.ir و آگاهی از نیازها و اولویت‌های پژوهشی این شرکت در "سامانه جامع نرمافزاری تحقیقات (محقق)" به نشانی http://research.abfamashhad.net ثبت نام نموده و نسبت به ارائه پروپوزال ذیل این موضوعات اقدام نمایند.
