مدیریت آب و اقتصاد
کاظم اسماعیلی؛ حمید نوری؛ علی نجفی‌نژاد
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1402
چکیده
سرمقاله:آینده‌پژوهی سیل و چالش‌های پیش روکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یاداشت کوتاه:حکمرانی سیل در آینه نگاه مدیریت جامع حوزه‌های آبخیزحمید نوری/ مدیر کل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دانشیار دانشگاه ملایر و مدیر مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی تحت نظارت یونسکویاداشت ...
بیشتر
سرمقاله:آینده‌پژوهی سیل و چالش‌های پیش روکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یاداشت کوتاه:حکمرانی سیل در آینه نگاه مدیریت جامع حوزه‌های آبخیزحمید نوری/ مدیر کل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دانشیار دانشگاه ملایر و مدیر مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی تحت نظارت یونسکویاداشت کوتاه:حکمرانی ریسک سیلعلی نجفی‌نژاد/ استاد گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
محمود مهام
چکیده
حکمرانی سیل یکی از زیرشاخههای اصلی آمایش سرزمین در اکوسیستم جفت شده به آبهای زیرزمینی است. درک اجتماعی پدیدههای طبیعی، متغیری مهم در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری می‌باشد. تغییرات سرزمینی در طول زمان، میراث زیستی-زمینی را برای جوامع میسازند. دیرینگی ویژگی سیلابی بودن در فلات پهناور و ناهموار ایران، ذخایر آبی و ...
بیشتر
حکمرانی سیل یکی از زیرشاخههای اصلی آمایش سرزمین در اکوسیستم جفت شده به آبهای زیرزمینی است. درک اجتماعی پدیدههای طبیعی، متغیری مهم در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری می‌باشد. تغییرات سرزمینی در طول زمان، میراث زیستی-زمینی را برای جوامع میسازند. دیرینگی ویژگی سیلابی بودن در فلات پهناور و ناهموار ایران، ذخایر آبی و در نتیجه خدمات اکوسیستمی خاصی را پدید آورد. شکل، ساختار و عملکرد مجتمعهای زیستی شهری و روستایی و عشایری در پیوند با یکدیگر بودند. برای فهم این پیوندها توجه به ویژگیهای زیستی ازجمله برخورداری از همبست طبیعی کوه و دشت، مخروط افکنهها و دشتهای سیلابی، ضروری است. با شروع نوسازی و تغییر در الگوی تحلیل ویژگیهای زیستی و سرزمینی، هویت زیستی دوره پیشانوسازی دستخوش تغییرات بنیادین شد. نقد و نفی برنامه‌های نوسازی در آبادانی کشور و وقوع انقلاب اسلامی در ایران، مساله چگونگی مداخله در سرزمین را فرا روی نهاد جهاد سازندگی قرار داد. طرح پژوهشی-اجرایی کوثر که یک الگوی مداخله در سرزمین و زیستبومشناسی سیل بر پایه جفتشدگی سرزمین با آبهای زیرزمینی است، توانست تجارب پیوسته و طولانی مدتی را در سه لایه دانشی-نهادی-سیاستی با یاریگری چندسویه (اجتماعی-اکولوژیک) و شناسایی سیل به مانند ویژگی زیستی و سرزمینی غیر قابل جایگزین برای زیست مانا پدید آورد. از منظری دیگر، شیوه مداخله جدیدی در زیستبوم شناسی سیل تجربه شد که در آن، فرابخشی نگری و رویکرد بیوفیزیکی-اجتماعی جایگزین بخشینگری و رویکرد فیزیکی شد. آیندهنگری حکمرانی سیل در گرو بازاندیشی تجارب بیوفیزیکی-اجتماعی (آمایش سرزمینی) است.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
مائده اسکوهی؛ کاظم اسماعیلی؛ علی نقی ضیائی
چکیده
حکمرانی و مدیریت ریسک سیل شامل تدابیر و راهبردهایی است که به‌منظور کاهش خطر سیلاب و مدیریت اثرات آن طراحی می‌شوند. این فرایند شامل شناسایی و ارزیابی خطرها، برنامه‌ریزی و پیشگیری، آمادگی برای واکنش و عملکرد در شرایط بحرانی، پاسخگویی سریع و مؤثر در مواجهه با سیلاب، اجرای تدابیر سازنده و بهبود مستمر است. رویکرد اصلی این پژوهش بر پنج ...
بیشتر
حکمرانی و مدیریت ریسک سیل شامل تدابیر و راهبردهایی است که به‌منظور کاهش خطر سیلاب و مدیریت اثرات آن طراحی می‌شوند. این فرایند شامل شناسایی و ارزیابی خطرها، برنامه‌ریزی و پیشگیری، آمادگی برای واکنش و عملکرد در شرایط بحرانی، پاسخگویی سریع و مؤثر در مواجهه با سیلاب، اجرای تدابیر سازنده و بهبود مستمر است. رویکرد اصلی این پژوهش بر پنج موضوع نهاده شده است که به مسائل مختلف مرتبط با حکمرانی و مدیریت ریسک سیلاب می‌پردازد و شامل مشارکت ذی‌نفعان، سیاستها و اقدامات، تحقیق در عملیات، ابزارهای پشتیبانی و چارچوبها می‌باشد. مطالعه مدیریت ریسک سیلاب در دو دهه گذشته تحول چشمگیری را تجربه کرده است. توجه به کاربرد مدیریت ریسک سیلاب و تحلیل مقایسه‌ای حکمرانی ریسک سیلاب در مطالعه مدیریت سیلاب صورت گرفته است که به معنای ایجاد چیدمان پیچیده‌ای است که رفتار عوامل حاکمیتی و اجتماعی در مورد مدیریت ریسک سیلاب را شکل می‌دهد. با توجه به بررسی منابع مطالعاتی، بین ساختار اصلی مطالعات مدیریت ریسک سیلاب و حکمرانی ریسک سیلاب همبستگی زیادی وجود دارد. مقالههای مورد بررسی بر اساس موضوعات اصلی در نرم‌افزار MAXQDAکدگذاری شدند، سپس مجموعه کامل کدها در تمام مقالهها بررسی شدند. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد بهبود تاب‌آوری در برابر سیلاب نیازمند تلاش‌های گسترده‌ای در زمینه‌های علوم فیزیکی و اجتماعی است. پژوهشگران باید برای پیش‌بینی و مدل‌سازی سیلاب، علاوه بر علوم فیزیکی به توسعه ابزارهای علوم اجتماعی بپردازند. این اقدامات می‌تواند به بهبود برنامه‌ریزی و مدیریت بحران‌های سیلاب کمک کرده و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی آن را کاهش دهد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
سیده محدثه طاهری؛ ابوالفضل مساعدی
چکیده
مدیریت سیل یک تکنیک و استراتژی برای کاهش خطر و خسارت ناشی از سیل می‌باشد و ضرورت به‌کارگیری راهکارهای کارآمد با استفاده از برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای به حداقل رساندن تلفات و آسیب‌ها در هنگام وقوع حادثه را مشخص می‌سازد. مدیریت کارامد سیل مستلزم ایجاد سیستمی هماهنگ و یکپارچه در مقابله با این رخداد طبیعی است. در این مقاله ...
بیشتر
مدیریت سیل یک تکنیک و استراتژی برای کاهش خطر و خسارت ناشی از سیل می‌باشد و ضرورت به‌کارگیری راهکارهای کارآمد با استفاده از برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای به حداقل رساندن تلفات و آسیب‌ها در هنگام وقوع حادثه را مشخص می‌سازد. مدیریت کارامد سیل مستلزم ایجاد سیستمی هماهنگ و یکپارچه در مقابله با این رخداد طبیعی است. در این مقاله علل وقوع سیل و راهبردهای اصلاحی کنترل سازهای و غیرسازهای (مانند ساختار دفاعی، پیش‌بینی، عملیات نجات و تعیین مناطق سکونت) سیلاب و مدیریت یکپارچه سیل بیان می‌شود. همچنین با بررسی استراتژیهای مدیریت ریسک سیل در فرانسه، انگلیس، هلند و مالزی تدابیر حکمرانی سیل در ایران از طریق پنج رویکرد پیشگیری، تدابیر دفاعی، کاهش اثرات رویداد، آمادگی در برابر حادثه و بازیابی شرح داده می‌شود و ارگانها و نهادهای سازمانی و غیرسازمانی مؤثر در مدیریت ریسک مشخص می‌شود. در نهایت به عوامل تشدید خسارت سیل در ایران، چالش‌های قانونی و عملی مرتبط با حریم و بستر رودخانه و خلاء قانونی اعمال بیمه همگانی سیل پرداخته می‌شود.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
داود امین فنک؛ روح الله رضایی؛ زینب کهریزی
چکیده
حفاظت و احیا تالاب‌ها و سایر عرصه‌های آبی، نیازمند مشارکت تمامی گروداران بهویژه بهرهبرداران و جوامع محلی است؛ برایناساس، این پژوهش توصیفی- تحلیلی، با هدف اصلی شناسایی و واکاوی موانع مشارکت کشاورزان در احیا دریاچه ارومیه انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق را 7100 نفر از کشاورزان در زیرحوضه مهاباد (یکی از زیرحوضه‌های آبریز ...
بیشتر
حفاظت و احیا تالاب‌ها و سایر عرصه‌های آبی، نیازمند مشارکت تمامی گروداران بهویژه بهرهبرداران و جوامع محلی است؛ برایناساس، این پژوهش توصیفی- تحلیلی، با هدف اصلی شناسایی و واکاوی موانع مشارکت کشاورزان در احیا دریاچه ارومیه انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق را 7100 نفر از کشاورزان در زیرحوضه مهاباد (یکی از زیرحوضه‌های آبریز دریاچه ارومیه) تشکیل دادند که تعداد 364 نفر از آنها با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. نتایج به‌دست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد موانع مشارکت کشاورزان در احیا دریاچه ارومیه در قالب هفت دسته شامل عدم آگاهی سازمان‌ها نسبت به مفهوم مشارکت، موانع اقتصادی و ضعف زیرساختی، مدیریت متمرکز و نامناسب، مسائل سیاسی و ضعف قانونی، موانع شناختی و آموزشی، ضعف ارتباطی و پایین بودن سرمایه اجتماعی و ضعف انگیزشی بهرهبرداران قرار گرفتند که این هفت عامل در مجموع 65/9 درصد از واریانس موانع مشارکت را تبیین کردند. همچنین، نتایج اولویت‌بندی این عوامل نشان داد موانع اقتصادی و ضعف زیرساختی، مسائل سیاسی و ضعف قانونی و عدم آگاهی سازمان‌ها نسبت به مفهوم مشارکت در مقایسه با سایر موانع اهمیت بیشتری داشتند؛ براین اساس ضروری است هر گونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در راستای احیا دریاچه ارومیه با تأکید بر رفع این موانع صورت پذیرد.
مدیریت آب و اقتصاد
مهدی خانی؛ حسن هویدی؛ احمدرضا یاوری؛ محمدرضا خانی
چکیده
مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح در بهره‌برداری، توزیع و احیای منابع آب نقش به سزایی در توسعه پایدار دارد. این موضوع در کشورهایی که در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار دارند مانند ایران اهمیت بسیار بالاتری دارد. از آنجایی که بازگشت و استفاده از فناوری‌ها و دانش‌های بومی و به روزآوری آنها در کنار فناوری‌های مدرن برای دستیابی به توسعه پایدار ...
بیشتر
مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح در بهره‌برداری، توزیع و احیای منابع آب نقش به سزایی در توسعه پایدار دارد. این موضوع در کشورهایی که در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار دارند مانند ایران اهمیت بسیار بالاتری دارد. از آنجایی که بازگشت و استفاده از فناوری‌ها و دانش‌های بومی و به روزآوری آنها در کنار فناوری‌های مدرن برای دستیابی به توسعه پایدار امری اجتناب ناپذیر است، این تحقیق با استفاده از مطالعه گسترده ادبیات منابع داخلی و خارجی و تحلیل عاملی اکتشافی مهمترین معیارها یا عوامل کاربردی دانش بومی مرتبط با برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در استان یزد را شناسایی و ارزیابی می‌نماید. باتوجه به اهمیت موضوع، سعی شد از تخصص و تجربه اعضای هیات علمی مجرب و مرتبط از برخی دانشگاه‌ها و همچنین کارشناسان و متخصصان کلیه سازمان‌های ذیربط در استان یزد استفاده شود. نتایج به دست آمده نشان داد شش عامل یا معیار مدیریت، محافظت و ﭘﺎﻳﺪﺍﺭی، مقرون به صرفه بودن، ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ، پویایی، کل‌نگری مهمتر از سایر عوامل مورد بررسی در منطقه مورد مطالعه بوده‌اند. در مرحله دوم این پژوهش با استفاده از روش BWM و ایجاد مدل برنامه‌ریزی خطی، شش عامل اصلی وزن‌دهی و وزن بهینه آنها به‌دست آمد که در نتیجه معیار مدیریت بیشترین وزن (0/413) و معیار کل‌نگری کمترین وزن (0/048) را داشتند. همچنین معیارهای محفاظت و پایداری و مقرون به صرفه بودن به طور مشترک با وزن 0/168 در رتبه دوم و معیارهای سازگاری (0/119) و پویایی (0/084) به ترتیب در رتبه‌های سوم و چهارم قرار گرفتند.
مدیریت آب و اقتصاد
سحر صفرپور؛ مجید مداح
چکیده
آب به‌عنوان یک پیش‌نیاز در توسعه و بقای نسل بشر اهمیت دارد و نقش اساسی در تأمین و دستیابی به اهداف و الویت‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی هر کشوری ایفا می‌کند. با ادامه روند نامطلوب وضعیت منابع آبی در سطح جهان و پیش‌بینی تداوم بحران آب، مسأله کمبود آب به‌طور پیوسته در حال افزایش است. در این چارچوب، این مقاله تلاش دارد ابعاد ...
بیشتر
آب به‌عنوان یک پیش‌نیاز در توسعه و بقای نسل بشر اهمیت دارد و نقش اساسی در تأمین و دستیابی به اهداف و الویت‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی هر کشوری ایفا می‌کند. با ادامه روند نامطلوب وضعیت منابع آبی در سطح جهان و پیش‌بینی تداوم بحران آب، مسأله کمبود آب به‌طور پیوسته در حال افزایش است. در این چارچوب، این مقاله تلاش دارد ابعاد مختلف فقر آب شامل نیروهای محرک، فشار، وضعیت و اثر، عوامل مؤثر بر آن را بررسی و با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری- روش حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) در سال 1398 را شناسایی نماید. نتایج به‌دست آمده از تخمین مدل نشان میدهند 1- نیروهای محرک اثر مثبت و معناداری روی سازههای فشار و اثر فقر آبی در سطح استان‌های کشور دارند، 2- سازه فشار اثر منفی و معناداری روی وضعیت فقر آبی دارد و 3- سازه وضعیت که بیانکننده تغییرات محیطزیستی است اثر منفی و معناداری بر روی اثرات فقر آبی دارد. همچنین در میان عوامل مؤثر بر فقر آبی در سال 1398 متغیرهای تعداد پزشکان در هر ده هزار نفر با ضریب 0.934، نسبت اراضی زیر کشت آبی به کل زمینهای زیر کشت با ضریب 0.893، مصرف آب شرب کل با ضریب 0.888 و پدیدههای بیابانی با ضریب 1 مهمترین عوامل اثرگذار بهشمار میآیند.
مدیریت آب و اقتصاد
محمدرضا علیخانی؛ رامتین معینی
چکیده
ارتقا سطح کیفی زندگی ساکنین شهرها به بهره‌مندی از زیرساخت شهری با کیفیت بالا، به منظور برآورده کردن نیازهای روزانه وابسته است. شبکه آبرسانی شهری یکی از اساسی‌ترین زیرساختهای شهری است که طراحی و سرویسدهی مطلوب آن در طول دوره طرح ضروری است. ازاین رو تعیین میزان واقعی مصرف و پیش‌بینی آن در آینده اهیمت دارد. به این ...
بیشتر
ارتقا سطح کیفی زندگی ساکنین شهرها به بهره‌مندی از زیرساخت شهری با کیفیت بالا، به منظور برآورده کردن نیازهای روزانه وابسته است. شبکه آبرسانی شهری یکی از اساسی‌ترین زیرساختهای شهری است که طراحی و سرویسدهی مطلوب آن در طول دوره طرح ضروری است. ازاین رو تعیین میزان واقعی مصرف و پیش‌بینی آن در آینده اهیمت دارد. به این منظور در این تحقیق، از یک روش بر مبنای هوش مصنوعی، روش برنامهنویسی ژنتیک (GP) و همچنین روش دادهکاوی ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. روش‌های دادهکاوی بر روی بانک داده شامل دادههای روزانه دما، بارش، رطوبت و مقدار آب تولیدی روزانه برای شهر نجف‌آباد در اصفهان از ابتدای سال 1394 تا انتهای سال 1398اعمال و بهترین ترکیب از دادههای ورودی انتخاب شده است. دادههای منتخب به عنوان بردارهای ورودی برای مدلهای پیشنهادی بر مبنای روش GP اعمال و مقدار آب تولیدی روزانه (نشاندهنده آب مصرفی کل)شهر نجف آباد پیش‌بینی شده است. نتایج به دست آمده با نتایج مدلهایی بر مبنای شبکه عصبی مصنوعی (ANN) مقایسه شده است. برای بررسی عملکرد مدلها، شاخص‌های آماری R²، RMSE و NSE محاسبه شده است. مقایسه نتایج نشاندهنده عملکرد قابل قبول مدلهای پیشنهادی بر مبنای GP می‌باشد. به عبارت دیگر، مقدار شاخص‌های آماری RMSE و NSE و R² و MAPE برای دادههای آموزش در بهترین مدل GP به‌ترتیب برابر با MCM 3262/59 و 0/80 و 0/80 و 5/38 درصد و برای دادههای آزمایش به ترتیب برابر با 3507/68 MCM و 78/78 و 0/0 و 6/67 درصد می‌باشد.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
امین صفدری مولان؛ عادل مردانه
چکیده
آمارها نشان می‌دهد که وقوع پیاپی خشکسالی‌های شدید و بلندمدت، به ویژه در مناطق حساس و شکنندۀ کشور موجب زیان‌های شدید اقتصادی و اجتماعی شده و بروز پدیده خشکسالی، افزایش ریزگردها، توفان‌ها، بیابان‌زایی و کاهش تولید محصولات کشاورزی را سبب شده است. پایش گسترده و پویای خشکی به وسیلۀ روش‌های سنتی امری بسیار مشکل و هزینه‌بر است و علت ...
بیشتر
آمارها نشان می‌دهد که وقوع پیاپی خشکسالی‌های شدید و بلندمدت، به ویژه در مناطق حساس و شکنندۀ کشور موجب زیان‌های شدید اقتصادی و اجتماعی شده و بروز پدیده خشکسالی، افزایش ریزگردها، توفان‌ها، بیابان‌زایی و کاهش تولید محصولات کشاورزی را سبب شده است. پایش گسترده و پویای خشکی به وسیلۀ روش‌های سنتی امری بسیار مشکل و هزینه‌بر است و علت آن کم‌بودن نقاط نمایش رطوبت خاک است. تکنولوژی سنجش از دور یک روش عملی و کاربردی برای پایش خشکی در یک مقیاس وسیع است. در این تحقیق سعی شده تا خشکسالی منطقه حوضه‌آبریز سیاه‌کوه با شاخص‌های خشکی-دمایی TVDI و شاخص NDVI منتج از تصاویر سنجندهMODIS شناسایی و ارتباط خشکسالی با عناصر جوی در منطقه، مورد بررسی قرار داده شود. نتایج همبستگی به صورت میانگین کل، نشان داد که مقدار همبستگی شاخص TVDI با SPI شش و دوازده ماهه به ترتیب 0/68 و 0/71 و میزان همبستگی مقادیر NDVI با SPI شش و دوازده ماهه به ترتیب 0/49 و 0/51 می‌باشد. در نتیجه می‌توان گفت که شاخص TVDI به علت استفاده از باندهای حرارتی و انعکاسی و رطوبت خاک، دقت مناسب‌تری از شاخص NDVI که تنها میزان پوشش گیاهی منطقه را در نظر می‌گیرد، دارد. شاخص TVDI با میانگین بارش دو ماهه، همبستگی معکوس 0/54 و با حرارت سطح زمین، همبستگی مستقیم 0/64 داشته است و در مقابل شاخص پوشش گیاهی NDVI با میانگین بارش دو ماهه، همبستگی مستقیم 0/54 و با دمای هوا نیز همبستگی معکوس 0/6 را دارا است. این روابط نشان می‌دهد که ارتباط بین پوشش گیاهی و دما به صورت معکوس (منفی) و ارتباط بین پوشش گیاهی و بارش به صورت مستقیم (مثبت) می‌باشد.
انتقال آب و سازه های آبی
علی طاهری اقدم؛ فرزین سلماسی؛ علی حسین زاده دلیر؛ اکرم عباسپور
چکیده
آگاهی دقیق از محل برخورد جتها در پایاب سدها به طراحان در جانمایی دقیق و مطمئن حوضچههای استغراق کمک شایانی می‌کند. هدف از این پژوهش بررسی دقیق مسیر حرکت جتهای خروجی از دریچهها و تعیین محل برخورد آنها به پای سد به صورت عددی و آزمایشگاهی می‌باشد. برای شبیهسازی عددی از نرم‌افزار انسیس-فلوئنت استفاده ...
بیشتر
آگاهی دقیق از محل برخورد جتها در پایاب سدها به طراحان در جانمایی دقیق و مطمئن حوضچههای استغراق کمک شایانی می‌کند. هدف از این پژوهش بررسی دقیق مسیر حرکت جتهای خروجی از دریچهها و تعیین محل برخورد آنها به پای سد به صورت عددی و آزمایشگاهی می‌باشد. برای شبیهسازی عددی از نرم‌افزار انسیس-فلوئنت استفاده شد. نتایج نشان داد بین مقادیر آزمایشگاهی و مقادیر استخراج شده از روابط پرتابه جت برای پیش‌بینی مسیر حرکت جتهای تحت فشار، اختلاف قابل توجهی وجود دارد که این اختلاف می‌تواند ناشی از تاثیر مقاومت هوا در دادههای استخراجی از کار آزمایشگاهی باشد. برای به حداقل رساندن این اختلاف، معادله پرتابه اصلاح شد. همچنین تاثیر تغییر قطر دریچه سد و دبی جریان بر محل برخورد جت ریزشی تحت فشار به زمین بررسی شد. نتایج نشان داد با افزایش قطر در یک دبی ثابت، محل برخورد جت تحت فشار به زمین از پای سازه کمتر و با افزایش دبی در یک قطر ثابت محل برخورد جت به زمین از پای سازه بیشتر می‌شود. علاوه براین، نتایج شبیهسازی عددی نشان داد فشار دینامیکی و همچنین سرعت جت خروجی از دریچه به‌طور متوسط و به ترتیب با افزایش 145 و 242 درصدی نسبت به لبه انتهایی دریچه به زمین برخورد می‌کند که باید در طراحیها مورد توجه قرار داده شود. همچنین طول شکست جت ریزشی تحت فشار در تحقیق حاضر بررسی شد و مشخص شد با افزایش سرعت اولیه جت آب، طول شکست جت ریزشی تحت فشار افزایش می‌یابد.
انتقال آب و سازه های آبی
آرزو طاهری؛ عباس خاشعی سیوکی؛ محسن پوررضا بیلندی؛ سید رضا هاشمی
چکیده
امروزه به دلیل گسترش شهرها و همچنین افزایش جمعیت شهری، کمبود آب شرب با کیفیت مناسب همواره از مسائل مهم مسئولین آب و فاضلاب کشور و به خصوص مردم است. رساندن آب برای مصرف ازجمله فعالیت‌های مهم خطوط انتقال آب است که در این زمینه بهینه‌سازی مسیر خطوط انتقال اهمیت دارد. در این تحقیق برای طرح انتقال آب از مخزن تعادلی نزدیک اراضی کشت و ...
بیشتر
امروزه به دلیل گسترش شهرها و همچنین افزایش جمعیت شهری، کمبود آب شرب با کیفیت مناسب همواره از مسائل مهم مسئولین آب و فاضلاب کشور و به خصوص مردم است. رساندن آب برای مصرف ازجمله فعالیت‌های مهم خطوط انتقال آب است که در این زمینه بهینه‌سازی مسیر خطوط انتقال اهمیت دارد. در این تحقیق برای طرح انتقال آب از مخزن تعادلی نزدیک اراضی کشت و صنعت خوشاب و سد رزه در شهرستان درمیان به شهرهای طبس مسینا، اسدیه و گزیک مسیری به‌عنوان مسیر بهینه از لحاظ فنی و مهندسی، اقتصادی و پدافند غیرعامل و محیطزیستی به دست آمده است. در این راستا، نقشه‌های اطلاعاتی مورد نیاز از جمله وضیعت توپوگرافی، کاربری اراضی، رودخانه و جاده، زیرساخت‌ها، گسل، زمین شناسی و مراکز جمعیتی را به شکل نقشه‌های رستری در محیط GIS برای به دست آوردن نقشه هزینه آماده شدند. سپس براساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این نقشه‌ها وزن‌دهی و ادغام شدند و نقشه هزینه به‌دست آمد. در آخر از روی نقشه هزینه 5 مسیر به‌عنوان بهترین مسیرها تعیین شدند و برای بهینه کردن از لحاظ هیدرولیکی این مسیرها وارد نرم‌افزار EPANET شدند و طراحی هیدرولیکی مسیرها در این نرم‌افزار انجام شد و با لینک کردن این نرم‌افزار با الگوریتم ازدحام ذرات چندهدفه با دو تابع هدف فنی و اقتصادی منحنی‌های پارتو برای این مسیرها در محیط متلب به‌دست آمدند. با تحلیل این منحنی‌ها مسیر 2 از بین این 5 مسیر افت و هزینه مناسب‌تری دارد و به عنوان مسیر بهینه برای این انتقال آب به دست آمده است و این مسیر 112 کیلومتر طول دارد.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
سامان گودرزیان؛ محسن سلیمانی بابرصاد؛ احسان دریکوند؛ محمدحسین پورمحمدی؛ حسین قربانی زاده خرازی
چکیده
آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق پساب‌های صنایع داروسازی و کارخانه‌های سازنده آنتی‌بیوتیک‌ها، بیمارستان‌‌ها، فاضلاب‌های انسانی و حیوانی به محیط‌زیست و عمدتاً محیط‌های آبی وارد می‌شوند. سمیّت (سرطان‌زا بودن، جهش‌زایی و آسیب رساندن به DNA بدن)، زیست تخریب ناپذیری و ایجاد مقاومت دارویی در آنتی‌بیوتیک ها، باعث شده که این ترکیبات، آلاینده‌های ...
بیشتر
آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق پساب‌های صنایع داروسازی و کارخانه‌های سازنده آنتی‌بیوتیک‌ها، بیمارستان‌‌ها، فاضلاب‌های انسانی و حیوانی به محیط‌زیست و عمدتاً محیط‌های آبی وارد می‌شوند. سمیّت (سرطان‌زا بودن، جهش‌زایی و آسیب رساندن به DNA بدن)، زیست تخریب ناپذیری و ایجاد مقاومت دارویی در آنتی‌بیوتیک ها، باعث شده که این ترکیبات، آلاینده‌های شبه پایدار در محیط‌زیست نامیده شوند. مطالعه حاضر با هدف بررسی کارایی امواج التراسونیک در کاهش آنتی‌بیوتیک آموکسی کلاو از محلول‌های آبی انجام شده است. از پارامترهای دبی و سرعت جریان به دلیل ناچیز بودن، صرف‌نظر شده است. متغیرهای مورد بررسی شامل زمان تماس، غلظت آموکسی کلاو و pH در نظر گرفته شد. آنتی‌بیوتیک براساس غلظت‌های 2 و 6 میلی‌گرم در لیتر آموکسی کلاو، زمان ماند 30، 45 و 60 دقیقه و مقادیرpH 3، 7 و 9 درون دستگاه التراسونیک به حجم 10 لیتر و ابعاد داخلی 20*50*30 و فرکانس 95 قرار داده شد. سپس غلظت باقی‌مانده در نمونه‌ها با دستگاه HPLC سنجیده شد. نتایج بدست آمده با نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری شد. هر چه زمان ماندافزایش پیدا کند از غلظت اولیه آنتی‌بیوتیک بیشتر کاسته می‌شود، ولی برعکس هر چه غلظت اولیه افزایش یابد، باعث کاهش حذف آنتی‌بیوتیک شده است. بیشترین میزان کاهش غلظت آموکسی کلاو در غلظت 2 mg/L حدود 50 درصد در زمان ماند 60 دقیقه و 3=pH، اما در غلظت 6 mg/L بیشترین میزان کاهش غلظت در همین زمان ماند و pH حدود 47 درصد است. مزایای التراسونیک، کاربرد آسان، تسریع فرآیندهای شیمیایی و بیولوژیکی، عدم تولید آلاینده ثانویه، کاهش مواد معلق و محلول در آب همچنین یک روش موثر و ارزان در حذف آنتی‌بیوتیک آموکسی کلاو است.
مدیریت آب و اقتصاد
مهدی شفایی
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1402، صفحه 136-141
چکیده
امروز مسأله آب و مدیریت بر آن، از مهمترین چالش زندگی مدرن است. منشأ و خاستگاه اصلی مدیریت بر آب، در قوانین هر کشوری نهفته است. مدیریت ایده‌آل بر آب که در آن هیچ‌گونه نقص و عیبی احساس نشود، مصرف آب مبتنی بر موجودیت آن در طبیعت باشد و از طرفی آب کافی برای همه‌گونه مصارف در دسترس باشد، موضوعی است که همه کشورهای جهان به دنبال آن هستند. ...
بیشتر
امروز مسأله آب و مدیریت بر آن، از مهمترین چالش زندگی مدرن است. منشأ و خاستگاه اصلی مدیریت بر آب، در قوانین هر کشوری نهفته است. مدیریت ایده‌آل بر آب که در آن هیچ‌گونه نقص و عیبی احساس نشود، مصرف آب مبتنی بر موجودیت آن در طبیعت باشد و از طرفی آب کافی برای همه‌گونه مصارف در دسترس باشد، موضوعی است که همه کشورهای جهان به دنبال آن هستند. بیشک هر کشوری به دنبال این وضعیت ایده‌آل بوده و سعی کرده آن را در قوانین خود بگنجاند؛ اما اینکه چرا باز هم با بحران کمبود آب و یا کاهش شدید هر سالۀ آن مواجه هستیم، موضوعی است که شاید میبایست در اجرای قانون به دنبال آن بود. در این یادداشت سعی شده به کمبودهای مدیریت مبتنی بر قوانین مرتبط با آب در کشور پرداخته شود تا با در نظر گرفتن آثار حقوقی مفاهیم قانونی و پیشنهادهای ارائهشده، بتوان در راستای اجرای صحیح این قوانین گام نهاد و به سمت مدیریت پایدار منابع آب حرکت نمود.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
کامران امامی
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1402، صفحه 142-149
چکیده
در دهه‌های اخیر ریسک سیلاب‌ها هم در سطح ملی و هم در سطح بین‌المللی روند افزایشی داشته است و پیش‌بینی می‌شود با افزایش تواتر وقوع سیلاب‌ها در اثر تغییر اقلیم، این روند افزایشی در دهه‌های آینده ادامه یابد. تجارب تندسیلاب‌های مرگبار کشور که در مرداد ماه 1401 در استهبان و امام‌زاده داوود، در فروردین 1398 در دروازه قرآن شیراز و در مرداد ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر ریسک سیلاب‌ها هم در سطح ملی و هم در سطح بین‌المللی روند افزایشی داشته است و پیش‌بینی می‌شود با افزایش تواتر وقوع سیلاب‌ها در اثر تغییر اقلیم، این روند افزایشی در دهه‌های آینده ادامه یابد. تجارب تندسیلاب‌های مرگبار کشور که در مرداد ماه 1401 در استهبان و امام‌زاده داوود، در فروردین 1398 در دروازه قرآن شیراز و در مرداد ماه 1366 در گلاب‌دره–دربند واقع شدند، می‌تواند شرایط لازم برای جلب افکار عمومی و مسئولان را به بحث راهبردی ایمنی عمومی فراهم کند. درست بعد از سیلاب‌های مرداد ماه ایران، بارش‌های مهیبی با شدت حداکثر 140 میلی‌متر بر ساعت در سئول پایتخت کره جنوبی روی داد و با وجود جمعیت 10 میلیون نفر و آبگرفتگی مناطق حساس از جمله ایستگاه‌های مترو، تعداد تلفات جانی کمتر از 10 درصد تلفات تندسیلاب‌های مرداد 1401 ایران بود. در ژاپن هم با شرایط هواشناسی، زمین‌شناسی، توپوگرافی بسیار نامساعدتر از ایران و با تراکم جمعیتی بسیار زیاد در سیلاب‌دشتها، متوسط تلفات سالیانه سیلاب و زمین‌لغزش (حدود 78 نفر) از تعداد تلفات سیلاب‌های مرداد ایران کمتر است. با توجه به موارد فوق و آمار تلفات زلزله‌ها و سیلاب‌های بزرگ 70 سال اخیر، کاملاً مشخص است که کارهای بسیار زیادی در رابطه با کاهش کاستی‌های راهبردهای ایمنی عمومی از جمله مدیریت سیلاب در کشور باید انجام گردد. تجربه تخریب مجموعه متروپل آبادان در سال 1401 به وضوح حساسیت افکار عمومی به کم‌توجهی در رابطه با ایمنی عمومی را مشخص ساخت.
