بررسی امکان استفاده از بارش‌‏های شهری جهت استفاده در مصارف فضای سبز با استفاده از نرم‌‏افزار Civil Storm (مطالعه موردی بخش جنوب شهر مشهد)

نوع مقاله : مطالعه موردی

نویسندگان

• مجتبی زبردست
• علیرضا روشنی

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه

https://doi.org/10.22067/jwsd.v6i1.76771

چکیده

رواناب ناشی از بارندگی در جوامع و مراکز صنعتی و شهری ایجاد آب‏‌گرفتگی و وقوع سیلاب را به همراه دارد که از مشکلات عمده این مناطق می‏‌باشد. دراین‏‌خصوص دو نکته حائز اهمیت است: 1- بارش‏ها در شرایط کنونی سیلاب‏‌های شهری را ایجاد می‏‌کند و از طرفی با وجود خشکسالی‏‌های اخیر می‏‌تواند تأمین‌‏کننده منابع آبی برای فضای سبز در مناطق شهری باشد. 2- بخش عمده بارش‌‏های جوی به‌‏دلیل عدم هم‏زمانی با نیاز آبیاری و یا عدم ذخیره‌‏سازی از دسترس خارج شده و سبب جاری شدن سیل و ایجاد خسارت می‏‌شود. در این تحقیق تعیین ظرفیت استفاده از بارش باران در سطح مناطق شهری جهت استفاده در توسعه فضای سبز شهری بررسی شد و جهت محاسبه حجم رواناب و هیدروگراف سیلاب از نرم‌‏افزار Civil Storm استفاده شده است. با استفاده از این نر‌م‌‏افزار مدل مناسبی جهت برآورد حجم سیلاب و راه‌کاری اقتصادی جهت احداث ابنیه جمع‏‌آوری رواناب‏‌های سطحی به‏‌دست آمد. همچنین از نرم‌‏افزارهای Civil Storm ،Google Earth ،Global Mapper و AutoCad جهت ترسیم کانال‏‌ها، گره‌‏ها، مسیرهای ارتباطی، حوضه و زیرحوضه‏‌های شهری و خارج شهری استفاده شد و با اضافه کردن ضریب نفوذپذیری خاک و بارش محتمل، شبیه‏‌سازی حوضه تکمیل شد. نتـایج حاصل از این مطالعه نشان می‏‌دهد قابلیت شبیه‌‏سازی حوضه جهت بررسی جریان رواناب سطحی و امکان طراحی شبکه جمع‌‏آوری رواناب و تأسیسات مورد نیاز با نرم‏‌افزار Civil Storm امکان‏‌پذیر می‏‌باشد. در نهایت حجم رواناب با دوره بازگشت 25 سال (269337 مترمکعب) با حجم کل نیاز آبی منطقه 9 (2189849 مترمکعب) مقایسه شد و مشخص شد محدوده مورد مطالعه (شامل حدود یک سوم مسـاحت منطقه 9) می‌‏تواند حدود 12/3 درصد نیاز آبی منطقه را تأمین کند.

کلیدواژه‌ها

• سیلاب شهری
• تعیین کارایی شبکه زهکش
• مدیریت منابع آب شهری
• توسعه فضا سبز شهری
• GIS

مراجع

اصغری‌مقدم، م. 1384. آب و زیستگاه شهری. چاپ اول. انتشارات سرا. تهران.

اطلاعات الکترونیکی دریافتی از شهرداری مشهد. 1397. معاونت خدمات شهری، شهرداری مرکز، مشهد.

آمارنامه شهر مشهد. 1394. معاونت برنامه‏‌ریزی و توسعه شهرداری مشهد. بازبینی شده در 26 مهر 1396.

طاهری بهبهانی، م. و بزرگ‏زاده، م. 1375. سیلاب‏های شهری. چاپ اول. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. تهران.

عابدی کوپایی، ج. و هاشمی، ن. 1395. برآورد رواناب شهری به‏ منظور استفاده در فضای سبز شهر نجف‌آباد. کنفرانس مدیریت سیلاب شهری. دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان.

علیزاده ا. 1377. اصول هیدرولوژی کاربردی. چاپ دوازدهم. انتشارات آستان قدس رضوی. مشهد.

نصری، م.، جواهری، م. و ابراهیمی، م. 1393. آموزش مدل‏سازی سیستم‌‏های جمع‏ آوری و هدایت رواناب با استفاده از نرم‌‏افزار Civil Storm. انتشارات نوروزی. گرگان.

ﻧﺼﺮی، م.، اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ، م.، ﺛﺎﺑﺖ راﺳﺦ، ش. و آﻗﺎﺧﺎﻧﯽ، م. 1395الف. کارﺑﺮد ﺳﺎزه‏ﻫﺎی ﺟﻤﻊ‏آوری رواﻧﺎب در تعادل‏‌سازی، ﺗأﻣﯿﻦ و ﺗﻮزﯾﻊ آب ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ ﺷﻬﺮ دﯾﺰﯾﭽﻪ. پنجمین همایش سامانه‌‏های سطوح آبگیر باران. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، رشت.

نصری، م.، ساعتی، م.، ابراهیمی، م. و موسوی، ه. 1395ب. ضرورت توجه هدایت سیلاب و رواناب سطحی شهری (مطالعه موردی: انتقال سیلاب بلوار آیت الله هاشمی رفسنجانی شهر اردستان). دومین همایش ملی عمران، معماری، شهرسازی و مدیریت انرژی. اردستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان اصفهان، اردستان.

وزیری، ف. 1371. تعیین روابط منطقه‌ای بارندگی‌های کوتاه مدت در ایران. دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، تهران.

Aryal R., Kandasamy J., Vigneswaran S., Naidu R. and Lee S.H. 2009. Review of stormwater guality, guantity and treatment methods. part 1: stormwater guantity modelling, Korean Society of Environment Engineers. Environmental Engineering Research, 14(2): 71-78.

Bedient P.B. and Huber W.C. 1994. Hydrology and Floodplain Analysis, Addison Wesley Publishing Company, Reading, Massachusetts.

Overeem B.I., Kettner A.J and Syvitski J.P.M. 2013. Impacts of humans on river fluxes and morphology. Volume 9. Fluvial Geomorphology. Academic Press, San Diego, California.

Tuinhof A., van Steenbergen F., Vos P. and Tolk L. 2012. Profit from Storage: The Costs and Benefits of Water Buffering. 3R Water Secretariat. Wagen-ingen, The Netherlands.