بررسی میزان آگاهی کشاورزان از مسایل آب و آبیاری (مطالعه موردی استان گلستان)

نوع مقاله : مقاله علمی- ترویجی

نویسندگان

• علیرضا کیانی ¹
• فریبرز عباسی ²

¹ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان.

² موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

https://doi.org/10.22067/jwsd.v2i2.49684

چکیده

سه گام عملیاتی که دستگاه‏ های اجرایی نیاز است برای افزایش راندمان آبیاری بردارند شامل ایجاد انگیزه اقتصادی در مصرف بهینه آب، اصلاح روش‏ های موجود آبیاری در برنامه‏ ریزی کوتاه مدت و تغییر روش‏ های سنتی به مدرن در برنامه‏ ریزی طولانی‏ مدت می‌باشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان آگاهی کشاورزان از مسائل آب و آبیاری در سال زراعی 88-1387 در استان گلستان اجرا شد. نوع تحقیق پیمایشی و اطلاعات از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از تعدادی از کشاورزان و کارشناسان منتخب به دست آمد. نتایج نشان داد آب مورد نیاز حدود 76% از پرسش شوندگان از چاه، 18% از رودخانه و بقیه از چشمه، شبکه‌های آبیاری و آب‌بندان تأمین می‌شود. بیش از 89% کانال‌های آبیاری خاکی، حدود 8% از کانال‌ها پوشش بتنی دارند و حدود 3 درصد از لوله برای انتقال آب استفاده می‌کنند. میزان آگاهی کشاورزان از برنامه‌ریزی آبیاری بسیار اندک است. بطوریکه حدود 95% از کشاورزان نمی‌دانند که چه مقدار آب به مزرعه می‌دهند. حدود 93% از کشاورزان از روش آبیاری سنتی با استفاده از کانال‌های خاکی و 7 درصد از روش آبیاری تحت فشار برای آبیاری استفاده می‌کنند. نتایج همچنین نشان داد که علل اصلی هدر روی آب در مزارع، انهار خاکی (26%)، پستی و بلندی زمین (29%) و آبیاری نامناسب (20%) است. همچنین عوامل اصلی عدم تحقق برنامه‌های افزایش راندمان آبیاری به دلایل متعدد از جمله ارزش نا‌معقول اقتصادی آب، اندازه قطعات زراعی و مالکیت خصوصی آب هستند.

کلیدواژه‌ها

• منابع آبی
• آبیاری
• آگاهی کشاورزان
• گلستان

مراجع

داوودی، ه. و مقصودی، ت. 1391. بررسی دانش کشاورزی پایدار در بین سیب‏زمینی کاران شهرستان شوشتر. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، 42(2): 265-274.

عباسی، ف.، سلطانی، ع.، کیانی، ع.ر.، زارعی، ق.، شاهین‌رخسار، پ. و خرمیان، م. 1391. ارزیابی میزان آگاهی کشاورزان و تحلیل وضعیت و نحوه بهر‌ه‌برداری از منابع آب و خاک (مطالعه موردی در استان‏های تهران، خوزستان، مازندران و گلستان). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 3(2-43): 387-397.

علی‏پور، ح. 1386. بررسی میزان مشارکت محققان، مروّجان و کشاورزان در فرآیند تولید و انتقال تکنولوژی (مطالعه موردی در استان فارس و کرمانشاه). پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، 76: 54-63.

فلکی، م. 1384. تحلیل زمینه ‏ها و عوامل پیش‏برنده و بازدارنده بکارگیری فناوری اطلاعات در نظام ترویج کشاورزی. پایان ‏نامه کارشناسی ارشد رشته ترویج، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، ص 235.

قدیمی، ع. ر.، شعبانی، ح. و اسدی، ع. 1393. سنجش نگرش و میزان بکارگیری فناوری‌های کشاورزی ارگانیک توسط سیب‌زمینی کاران شهرستان فریدن. مجله دانش کشاورزی وتولید پایدار، 24(2): 55-71.

کیانی، ع. ر. 1380. ارزیابی سیستم آبیاری بارانی کلاسیک در منطقه گرگان. مجلة علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان، 8(4): 29- 39.

Buthelezi N., Hughes J. and Modi A. 2010. The use of scientific and local knowledge in Agricultural land evaluation and soil fertility studies in two villages in KwaZulu-Natal, South Africa. 19th World congress of soil science and soil solutions for a changing world, 1-6 August 2010, Brisbane Australia proceedings published on DVD.

Cerf M., Compagnon C. and Falzon P. 1999. Providing advice to farmers: a cooperative problem solving activity? In distributed cognition at work “Third European Conference on Cognitive Sciences”. Sienne (Italie), Octobre 1999, PP: 47-53.

Leeuwis C. 2000. Learning to be sustainable. Does the Dutch agrarian knowledge market fail? The Journal of Agricultural education and extension, 7(2): 79-92.

Millar J. and Curtis A. 1999. Challenging the boundaries of local and scientific knowledge in Australia: Opportunities for social learning in managing temperate upland pastures. Agriculture and Human Values, 16(4): 389-397.

Kega V.M., Kasina M., Olubayo F., Kamau G.M., and Nderitu J.H. 2015. A Logit Analysis of Farmer Knowledge on Rice Blast Disease Pyricularia grisea [Cook, Sacc] at Mwea Irrigation Scheme, Kirinyaga County, Central Province, Kenya Universal Journal of Agricultural Research 3(3): 114-117.

Zhou Y. H., Yang H.J., Mosler K. and Abbaspour C. 2010. Factors affecting farmers’ decisions on fertilizer use: A case study for the Chaobai watershed in Northern China. J. Sustainable Development, 4(1): 80-102.