تأثیر قیمت آب تحت سناریوهای مختلف تخصیص آب بر بهره‫وری اقتصادی الگوی کشت دشت باغملک

نوع مقاله : مقاله علمی- ترویجی

نویسنده

دانشگاه تهران

چکیده

قیمت آب در کشاروزی نقش مهمی در مدیریت تخصیص آب ایفا می کند. از این رو استراتژی‬ های بهینه الگوی کشت هنگامی می‬ تواند طراحی شود که تحلیل بهای قیمت آب در یک چهارچوب اقتصادی از پیش تعیین شده مورد توجه قرار گیرد. در مطالعه حاضر یک مدل برنامه‬ ریزی تخصیص بهینه آب در شمال شرقی استان خوزستان که با کمبود آب مواجه است با استفاده از الگوریتم ژنتیک توسعه یافت. بیشینه‬ سازی نسبت سود به هزینه به عنوان تابع هدف توسط یک معادله خطی تعریف شده و فضای امکان پذیر مسأله به وسیله قیود منابع آب، اراضی تحت کشت، سیستم‬ های آبیاری و پارامترهای اقتصادی محدود شد. در برنامه ‬ریزی بهینه توسعه یافته، دسته ‬ای از پاسخ‬ ها جستجو می‬ شود که قابلیت افزایش درآمد خالص الگوی کشت را در شرایط کمبود آب دارند. سه سناریو از قیمت آب شامل 0، 200 و 500 ریال در هر متر مکعب برای مقایسه شاخص ‬های سود خالص به ازای واحد آب مصرفی، کارایی مصرف آب و آب اختصاص یافته به هر محصول در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد با اعمال کم‫آبیاری و افزایش قیمت آب، حجم آب تخصیص یافته و کارایی مصرف آب برای گوجه‫فرنگی به ترتیب 7% و 07/0 کیلوگرم بر مترمکعب افزایش یافته است. علاوه بر آن، این شرایط موجب افزایش سطح زیر کشت گندم و ذرت شده است. تحلیل شاخص‌های ارزیابی نشان داد با افزایش قیمت آب، حجم آب اختصاص یافته به سبزیجات کاهش یافته و در مقابل کارایی مصرف آب و نسبت سود به هزینه حبوبات افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


جلیل‌پیران، ح. 1391. نقش قیمت‌گذاری آب در بخش کشاورزی بر تعادل منابع آب. مجله اقتصادی – ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، 2: 119-128.
قاسمیان، س.د.، دریجانی، ع. و حسینی، س.ص. 1392. بررسی اثر حذف یارانه حامل‌های انرژی بر سهم هزینه آب‌بها و قیمت تمام‌شده محصول گندم استان گلستان. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، 27(4): 465-473.
آقاپور صباغی، م. 1389. تأثیر قیمت آب بر الگوی کشت زارعین (مطالعه موردی: شهرستان شوشتر). مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 3(2): 79-94.
قبادی‌نیا، ه.، محقق‌نیا، م.ج. و قبادی‌نیا، م. 1393. تعیین ارزش اقتصادی آب در نهاده‌های کشاورزی و پیشنهاد الگوی کشت بهینه، مطالعه موردی: دشت گلپایگان، شمال غرب استان اصفهان. فصلنامه بین‌المللی منابع آب و توسعه، 2(1): 155-167.
بلالی، ح.، خلیلیان، ص.، احمدیان، م. و ترابی، ص. 1387. آثار تعدیل یارانه انرژی در بخش کشاورزی بر تعادل و بهره‌برداری منابع آب زیرزمینی. مجله پژوهش کشاورزی، 8(3): 95-106.
محمدی، ح. و بوستانی، ف. 1388. کاربرد برنامه‌ریزی چندهدفه در تعیین الگوی بهینه کشت در شهرستان مرودشت با تأکید بر محدودیت آب. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 1(3): 25-45.
Briand A. 2006. Marginal cost versus average cost pricing with climatic shocks in Senegal. A dynamic computable general equilibrium model applied to water. Social Science Research Network Electronic Paper Collection, 144-171.
Huang J., Ridoutt B.G., Chang X., Zheng H. and Chen F. 2012. Cropping pattern modifications change water resource demands in the Beijing metropolitan area. Journal of Integrative Agriculture, 11(11):1914-1923.
Lalehzari R. 2016. Closure to “Multi-objective management of water allocation to sustainable irrigation planning and optimal cropping pattern”. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE. DOI: 10.1061/(ASCE)IR.1943-4774.0001144.
Lalehzari R., and Tabatabaei S.H. 2015. Simulating the impact of subsurface dam construction on the change of nitrate distribution. Environmental Earth Science, 74: 3241-3249.
Lalehzari R., Boroomand Nasab S., Moazed H. and Haghighi A. 2016. Multi-objective management of water allocation to sustainable irrigation planning and optimal cropping pattern. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE, 142(1): 05015008.
Lalehzari R., Tabatabaei S.H. and Kholghi M. 2013. Simulation of nitrate transport and wastewater seepage in groundwater flow system. International Journal of Environmental Science and Technology, 10: 1367-1376.
Moolman C., Lignaut J. and Eyden R. 2006. Modeling the marginal revenue of water in selected agriculture commodities. Agricultural Economics, 45(1): 132-149.
Singh A. and Panda S.N. 2012. Development and application of an optimization model for the maximization of net agricultural return. Agricultural Water Management, 115: 267-275.
Yingzhuo Y., Mullen D. and Hoogenboom G. 2006. Effect of water price on the multi crop production decision: Appling fixed all locatable input model in Georgia. Agricultural Economics, 42(2): 207-218.
CAPTCHA Image