بیژن قهرمان؛ محمد فاضلی
چکیده
سرمقاله: علم جدید هیدرولوژی اجتماعی: مردم و آب بیژن قهرمان/ سردبیر نشریه یادداشت کوتاه: آب، جامعه و علوم اجتماعی محمد فاضلی/رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو
بیشتر
سرمقاله: علم جدید هیدرولوژی اجتماعی: مردم و آب بیژن قهرمان/ سردبیر نشریه یادداشت کوتاه: آب، جامعه و علوم اجتماعی محمد فاضلی/رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو
محمد عرب؛ احمد فتاحی اردکانی؛ مسعود فهرستی ثانی
چکیده
در این مطالعه اثرات اقتصادی-اجتماعی و زیست‌محیطی عدم عرضه کافی آب از سد ماملو از دیدگاه کشاورزان دشت ورامین بررسی شده و تحلیل و اقدامات صورت گرفتۀ کشاورزان برای مقابله با این مشکل بر اساس طیف لیکرت ارزیابی شد. بر این اساس میزان اثرات از دید کشاورزان با مقیاس خیلی کم (1)، کم (2)، تاحدودی (3)، زیاد (4) و خیلی زیاد (5) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌گیری ...
بیشتر
در این مطالعه اثرات اقتصادی-اجتماعی و زیست‌محیطی عدم عرضه کافی آب از سد ماملو از دیدگاه کشاورزان دشت ورامین بررسی شده و تحلیل و اقدامات صورت گرفتۀ کشاورزان برای مقابله با این مشکل بر اساس طیف لیکرت ارزیابی شد. بر این اساس میزان اثرات از دید کشاورزان با مقیاس خیلی کم (1)، کم (2)، تاحدودی (3)، زیاد (4) و خیلی زیاد (5) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای 4 مرحله‌ای و تصادفی ساده، صورت گرفت. اطلاعات این تحقیق به صورت میدانی در سال 1395 با تعداد 320 پرسش‌نامه استخراج و با نرمافزار Excel تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد به‌طور میانگین، بیشترین و کم‌ترین اثر عدم عرضه کافی آب از دید کشاورزان به ترتیب بر کاهش سطح زیر کشت (4/4) و نشست زمین (8/1) است؛ این دیدگاه ناشی از عدم آگاهی کشاورزان از اثرات منفی زیست محیطی کمبود آب می‌باشد. با بررسی اقدامات صورت گرفته کشاورزان برای مقابله با کمبود آب مشخص شد که آبیاری مدرن (25/1 درصد) و تغییر الگوی کشت (5/1 درصد) کم‌ترین اقدام صورت گرفته از سوی کشاورزان برای مقابله با عدم عرضه کافی آب در دشت ورامین است. دلیل کاهش تمایل به استفاده از سیستم آبیاری مدرن از نظر کشاورزان بالا بودن هزینه اجرای سیستم آبیاری مدرن و سختگیر بودن سیستم بانکی و اداری جهت دریافت تسهیلات برای مکانیزه کردن کشاورزی می‌باشد.
الهه واثقی؛ محمدرضا زارع مهرجردی؛ سیمین محسنی
چکیده
برای مدیریت تقاضا، شناخت عوامل موثر بر تقاضای آب مصرفی، ضروری است و این امر با تجزیه و تحلیل عکس‌العمل مصرفکنندگان نسبت به تغییرات قیمت و درآمد کاملتر خواهد شد. از این رو هدف از این تحقیق، تعیین عوامل موثر بر مصارف آب و محاسبه کشش‌های قیمتی و درآمدی خانوارهای نمونه در شهر انار از توابع استان کرمان است. برای رسیدن به این هدف ...
بیشتر
برای مدیریت تقاضا، شناخت عوامل موثر بر تقاضای آب مصرفی، ضروری است و این امر با تجزیه و تحلیل عکس‌العمل مصرفکنندگان نسبت به تغییرات قیمت و درآمد کاملتر خواهد شد. از این رو هدف از این تحقیق، تعیین عوامل موثر بر مصارف آب و محاسبه کشش‌های قیمتی و درآمدی خانوارهای نمونه در شهر انار از توابع استان کرمان است. برای رسیدن به این هدف 120 پرسش‌نامه از خانوارهای نمونه در سال 1394 تکمیل شد. طبق نتایج مدل‌های لگاریتمی برآورد شده، متغیرهای قیمت، درآمد، سن، سطح سواد و تعداد سرویسهای بهداشتی ازجمله عوامل موثر بر مصارف داخلی و همچنین متغیرهای قیمت، درآمد، سطح سواد، تعداد شیرآب، تعداد اتومبیل و تعداد گلدانهای گل از جمله عوامل موثر بر تقاضای غیرداخلی شناخته شدند. کشش‌های قیمتی و درآمدی محاسبه شده نیز کم کشش بودن تقاضای آب را نسبت به قیمتهای موجود و درآمد خانوارها نشان دادند. علاوه برآن، نتایج نشان داد که کشش‌های قیمتی و درآمدی برای مصارف داخلی کمتر از مصارف خارجی برآورد شده است.
سیدعلی چاوشیان؛ مرتضی بیات؛ سید حسین سجادی فر
چکیده
قراردادهای مشارکت عمومی-خصوصی، ابزاری کارآمد برای بهره‌مندی از پتانسیل‌های فنی، اجرایی، مدیریتی و منابع مالی بخش خصوصی در زمینه ی احداث و توسعۀ پروژه‌های زیرساخت مورد توجه است. یکی از مهمترین و رایج‌ترین انواع مشارکت عمومی- خصوصی، قرارداهای BOT می باشد. شناسایی و تعیین متغیرهای تصمیم‌گیری در این مدل قراردادی در موفقیت‌آمیز ...
بیشتر
قراردادهای مشارکت عمومی-خصوصی، ابزاری کارآمد برای بهره‌مندی از پتانسیل‌های فنی، اجرایی، مدیریتی و منابع مالی بخش خصوصی در زمینه ی احداث و توسعۀ پروژه‌های زیرساخت مورد توجه است. یکی از مهمترین و رایج‌ترین انواع مشارکت عمومی- خصوصی، قرارداهای BOT می باشد. شناسایی و تعیین متغیرهای تصمیم‌گیری در این مدل قراردادی در موفقیت‌آمیز بودن آن و حصول به هدف های پیشبینی شدۀ ذینفعان، حیاتی و حایز اهمیت است. در مدل قراردادی BOT، قیمت محصول یکی از مهمترین متغیرهای تصمیم‌گیری است که ذی نفعان حاضر در پروژه نسبت به آن دارای ترجیحات متفاوتی هستند. تنوع پارامترهای موثر بر قیمت محصول در پروژه‌های BOT، عدم قطعیت و وجود وابستگیها و تأثیرات متقابل این پارامترها، محیط تصمیم‌گیری را پیچیده و لزوم نگرش سیستمی و به کارگیری مدل ریاضی را برای حل مساله نمایان می سازد. در این پژوهش با مروری بر شیوه های متداول تعیین قیمت محصول در پروژه‌های BOT، با به کارگیری مدلسازی پویایی سیستم، روشی برای تعیین قیمت محصول از نظر سرمایهگذار ارائه خواهد شد. شیوۀ پیشنهادی محدود به پروژه‌های بخش آب و فاضلاب نبوده و می تواند در پروژه‌های BOT سایر بخشها نیز مورد استفاده قرار گیرد.
محسن عزیزی؛ علی شهیدی
چکیده
کیفیت شیمیایی و میکروبیولوژیک منابع زیرزمینی تأمین آب شهر بیرجند به دلیل ساختار زمین شناسی منطقه، ضخامت بالای رسوبات آبرفتی که شهر بر روی آن قرار گرفته است و برداشت های مستمر و روز افزون از این منابع به علت افزایش جمعیت، سبب شده شاخص های کیفی آب، از حدود مطلوب فاصله بگیرد. در این تحقیق ضمن معرفی تصفیه خانه آب شرب شهر ...
بیشتر
کیفیت شیمیایی و میکروبیولوژیک منابع زیرزمینی تأمین آب شهر بیرجند به دلیل ساختار زمین شناسی منطقه، ضخامت بالای رسوبات آبرفتی که شهر بر روی آن قرار گرفته است و برداشت های مستمر و روز افزون از این منابع به علت افزایش جمعیت، سبب شده شاخص های کیفی آب، از حدود مطلوب فاصله بگیرد. در این تحقیق ضمن معرفی تصفیه خانه آب شرب شهر بیرجند یک تحلیل اقتصادی در خصوص سرمایه اولیه ساخت، تعمیر و نگهداری و راهبری ماهانه این تصفیه خانه ارائه شده است. آب خام ورودی به تصفیه خانه بیرجند، که از منابع آب زیرزمینی تأمین می شود، دارای میزان بیش ازحد مجاز کروم، سختی و شوری می باشد. در طراحی فرآیند تصفیه خانه، تلاش شده است با دو روش اصلی سختی گیری به کمک پلت راکتور و فیلتر غشایی به روش های نانو فیلتر و اسمز معکوس، همزمان حذف سولفات، فلزات سنگین و تبدیل کروم 6 ظرفیتی به 3 ظرفیتی، قابلیت حذف آلودگی های احتمالی نیز ایجاد شود. استفاده از فناوری پلت راکتور آب موجب کاهش پساب تصفیه از 160 لیتر در ثانیه به 50 لیتر در ثانیه می شود، که یک تفاوت منحصربه فرد تصفیه خانه بیرجند با سایر تصفیه خانه ها می باشد.
افشین یوسف گمرکچی؛ عاطفه پرورش ریزی
چکیده
در سال‌های اخیر، هزینه انرژی در مقابل سایر هزینه‌های کشاورزی، افزایش بیشتری داشته است. بازنگری شرایط ایستگاه‌های پمپاژ کشاورزی، چگونگی مصرف انرژی در آنها و استفاده از شیوه‌های جدید طراحی به‌منظور افزایش بازده، نقش مهمی در مهار مصرف انرژی خواهد داشت. در این تحقیق روش‌شناسی تعیین بازده انرژی در ایستگاه پمپاژ کشاورزی مورد بررسی ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، هزینه انرژی در مقابل سایر هزینه‌های کشاورزی، افزایش بیشتری داشته است. بازنگری شرایط ایستگاه‌های پمپاژ کشاورزی، چگونگی مصرف انرژی در آنها و استفاده از شیوه‌های جدید طراحی به‌منظور افزایش بازده، نقش مهمی در مهار مصرف انرژی خواهد داشت. در این تحقیق روش‌شناسی تعیین بازده انرژی در ایستگاه پمپاژ کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا بازده انرژی ایستگاه پمپاژ، باتوجه به تأثیر سه عامل بازده ذاتی کارکرد پمپ، بازده مصرف انرژی ناشی از تفاوت توان ورودی و خروجی و پتانسیل تفاوت بازده به دلیل تطبیق و یا عدم تطبیق با منحنی مقاومت سامانه، در یک ایستگاه پمپاژ آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفته است. ارزیابی بازده انرژی ایستگاه پمپاژ بر اساس مقادیر اندازه‌گیری شده دبی و تطبیق آن با منحنی عملکرد پمپ در یک مورد مطالعاتی، نشان دهنده آن است که پمپ موجود در بهترین نقطه کارکرد قرار گرفته است. لیکن به دلیل عدم تطابق منحنی مشخصه پمپ و منحنی مقاومت سامانه، شاخص بازده انرژی در طی دوره بهره‌برداری ایستگاه پمپاژ 25 درصد و بازده مصرف انرژی ناشی از تفاوت توان ورودی و خروجی به ایستگاه پمپاژ بر اساس معیار پمپاژ نبراسکا، 52 درصد بوده است. نتایج تحقیق نشان داد بازده کل انرژی مصرفی ایستگاه پمپاژ، با توجه به تأثیر عوامل مورد بررسی، 11 درصد برآورد شده که بیشترین مقدار تلفات انرژی در سامانه مورد مطالعه، متأثر از انتخاب ناصحیح پمپ بوده است.
وحید شهابی زاد؛ عباس ستوده نیا؛ علی رضا حسن اقلی
چکیده
روش حل معکوس روشی است که در آن پارامترهای موردنیاز با حل عددی معادلات مربوطه به‌صورت غیرمستقیم تعیین می‌شوند. روش‌های متفاوت و متنوعی به‌منظور تخمین تخلخل مؤثر (f) و هدایت هیدرولیکی خاک (K) در دسترس می‌باشد که روش حل معکوس یکی از کارآمدترین روش‌ها جهت تخمین این ضرایب می‌باشد. لذا تعیین این پارامترها برای شرایط واقعی در مزارع آزمایشی ...
بیشتر
روش حل معکوس روشی است که در آن پارامترهای موردنیاز با حل عددی معادلات مربوطه به‌صورت غیرمستقیم تعیین می‌شوند. روش‌های متفاوت و متنوعی به‌منظور تخمین تخلخل مؤثر (f) و هدایت هیدرولیکی خاک (K) در دسترس می‌باشد که روش حل معکوس یکی از کارآمدترین روش‌ها جهت تخمین این ضرایب می‌باشد. لذا تعیین این پارامترها برای شرایط واقعی در مزارع آزمایشی زهکشی، با استفاده از مقادیر اندازه‌گیری شده برخی شاخص ها و کاربرد روش حل معکوس بررسی شد. به همین جهت، حجم آب خروجی از زهکش های زیرزمینی و نوسانات سطح ایستابی در بازه 24 ساعته در سیستم زهکشی اجراشده در دشت شادگان، برای 3 دور آبیاری متوالی اندازه‌گیری شد. در زمان پایین افتادن سطح ایستابی، f به روش معکوس تیلور و K نیز با معلوم بودن f، به روش معکوس اسکگز تعیین شد. همچنین تغییرات f و K با عمق سطح ایستابی نسبت به سطح زمین (z) به دست آمد. بر این اساس و با میانگین‌گیری حسابی، مقادیر f و K به ترتیب 0118/0 m3.m-3 و 3055/0 m.d-1، با میانگین‌گیری وزنی، f و K با وزن z به ترتیب 0116/0 m3.m-3 و 2392/0 m.d-1 و با استفاده از مفهوم میانگین تابع f و K برحسب متغیر z، کمیت آنها به ترتیب 0117/0 m3.m-3 و 3093/0 m.d-1 بهدست آمد. جهت ارزیابی مقادیر f و K به‌دست‌آمده، فاصله زهکش‌های زیرزمینی با استفاده از آنها و به روش گلور اصلاح‌شده تعیین شد. نتایج نشان داد وقتیکه سطح ایستابی در نزدیکی سطح زمین باشد، مقدار K به عوامل متعددی وابسته بوده و نمی‌توان K را تنها تابعی از z دانست. با افزایش z مقدار f به مقدار اندک و K به‌صورت محسوسی کاهش خواهد یافت. تکنیک حل معکوس ارائه‌شده، در این پژوهش یک روش ابداعی ساده و مناسب جهت تخمین f و K است که مهمترین مزیت آن در برگرفتن مقیاس واقعی خاک و همچنین ناهمگنی و ناهمروندی خاک است.
نادر حیدری
چکیده
بخش کشاورزی یکی از بخش های بزرگ اقتصادی است که پدیده تغییر اقلیم بر آن اثر تأثیرگذار بوده و در مقابل آن فعالیت های مختلف در این بخش بر ایجاد و توسعه تغییر اقلیم موثر است. در مبحث تغییر اقلیم و نحوه مواجهه با این پدیده دو رویکرد توام و کلی وجود دارد. این دو رویکرد عبارتند از "سازگاری" (Adaptation) با آن و رویکرد دوم عبارت است از "تسکین" (Mitigation) ...
بیشتر
بخش کشاورزی یکی از بخش های بزرگ اقتصادی است که پدیده تغییر اقلیم بر آن اثر تأثیرگذار بوده و در مقابل آن فعالیت های مختلف در این بخش بر ایجاد و توسعه تغییر اقلیم موثر است. در مبحث تغییر اقلیم و نحوه مواجهه با این پدیده دو رویکرد توام و کلی وجود دارد. این دو رویکرد عبارتند از "سازگاری" (Adaptation) با آن و رویکرد دوم عبارت است از "تسکین" (Mitigation) تغییر اقلیم. "تسکین" به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای مربوط می باشد. درحالیکه هدف سازگاری در درجه اول ملایم نمودن اثرات غیر قابل اجتناب ناشی از تغییر اقلیم است. در این مقاله مروری تحلیلی بر مسائل و راهکارهای مواجهه با پدیده تغییر اقلیم، صرفاً از جنبه مسائل تسکین آن و با تمرکز بر مسائل تولید در بخش کشاورزی ارائه شده است. براساس نتایج راهکارهای تسکین تغییر اقلیم مرتبط با بخش کشاورزی فاریاب را می توان در هفت گروه عوامل و مولفه های زیر شناسایی و بررسی نمود: 1- کاربری اراضی 2- پوشش گیاهی و شیوه تهیه زمین 3- سیاست ها و راهکارهای مدیریت آب 4- توسعه آبیاری و اراضی فاریاب 5- بازگشت بقایای گیاهی به خاک و مسائل کشاورزی حفاظتی 6- زهکشی اراضی 7- بحث های اقتصاد سبز. این مقاله همچنین به بررسی نقش و جایگاه موضوع تسکین تغییر اقلیم در کشور از جنبه های توجه و جاری سازی آن در اسناد و قوانین بالا دستی، (به طور عمده برنامه های پنجم و ششم توسعه کشور) نموده است. در مجموع می توان اظهار نمود، راهکارهای سازگاری و تسکین تغییر اقلیم باید یکپارچه دیده شده، در غیراینصورت بعضی از آن ها ممکن است علیرغم مناسبت برای سازگاری، در جهت خلاف هدف تسکین تغییر اقلیم عمل نمایند.
نگین بینش؛ محمد حسین نیک سخن؛ امین سارنگ
چکیده
امروزه با توجه به اثرات مخرب سیل بر روی حوضه‌های شهری، بازگشت‌پذیری به عنوان رویکردی نوین در افزایش ارتقاء آمادگی و افزایش پایداری و سازگاری در مواجهه با وقوع سیلاب و کاهش آسیب پذیری جوامع در معرض خطر سیل، اهمیت ویژه‌ای یافته است. بازگشت‌پذیری یک سیستم به معنای توانایی آن در جذب اختلالات وارد شده و بازیابی آن پس از وقوع شکست ...
بیشتر
امروزه با توجه به اثرات مخرب سیل بر روی حوضه‌های شهری، بازگشت‌پذیری به عنوان رویکردی نوین در افزایش ارتقاء آمادگی و افزایش پایداری و سازگاری در مواجهه با وقوع سیلاب و کاهش آسیب پذیری جوامع در معرض خطر سیل، اهمیت ویژه‌ای یافته است. بازگشت‌پذیری یک سیستم به معنای توانایی آن در جذب اختلالات وارد شده و بازیابی آن پس از وقوع شکست می‌باشد. با وجود پیشرفت‌های قابل توجهی که تاکنون در سراسر جهان برای رسیدن به مدیریت پایدار آب شهری صورت گرفته، سیستم‌های زهکشی شهری به طور فزاینده‌ای توسط محرک‌های غیرقطعی متعدد در رابطه با تغییرات آینده تهدید می‌شوند. بنابراین امروزه در بسیاری از نقاط جهان بازگشت‌پذیر ساختن سیستم‌های زهکشی رواناب شهری نسبت به سیل با هدف افزایش پایداری بلند مدت جوامع شهری، امری ضروری است. این مقاله پس از معرفی مفهوم بازگشت‌پذیری و کاربرد آن در رابطه با زیرساخت‌های منابع آب، به طور خاص بازگشت‌پذیری سیستم زهکشی شهری در رابطه با اثرات شرایط غیرقطعی آینده (ناشی از تغییرات اقلیمی و توسعه شهری) و کمّی‌سازی بازگشت‌پذیری این سیستم‌ها نسبت به سیل را بحث و بررسی می‌کند. همچنین چگونگی به کارگیری روش‌های مناسب در رابطه با اعمال رویکرد بازگشت‌پذیری در مدیریت یکپارچه زهکشی شهری بحث م‌شود. در نهایت ضرورت به‌کارگیری دید جامع و یکپارچه در مدیریت سیل و رواناب‌های شهری و نیز توجه به معیارهای پایداری در این رابطه و لزوم در نظر گرفتن اولویت‌های تصمیم‌گیری در استفاده از رویکردهای زهکشی پایدار با توجه به شرایط منطقه مورد نظر، شرح داده شده است.
عباسعلی قزل سوفلو؛ محسن مغربی؛ فرزانه داروغه
چکیده
فرسایش خندقی از جمله انواع فرسایش آبی و تشدیدشونده است که رخداد و گسترش آن موجب تغییرات بارز در منظر زمین، پسرفت اراضی، صدمه به تأسیسات، آبشستگی و تخریب ایستگاه‌های هیدرومتری و محیط زیست می‌شود. باتوجه به تنوع و گسترش آبکندهای منطقه و گسترش فرسایش خندقی از نقطه‌ای به نقطه دیگر، به منظور شناسایی آنها، از تکنیک سنجش از دور ...
بیشتر
فرسایش خندقی از جمله انواع فرسایش آبی و تشدیدشونده است که رخداد و گسترش آن موجب تغییرات بارز در منظر زمین، پسرفت اراضی، صدمه به تأسیسات، آبشستگی و تخریب ایستگاه‌های هیدرومتری و محیط زیست می‌شود. باتوجه به تنوع و گسترش آبکندهای منطقه و گسترش فرسایش خندقی از نقطه‌ای به نقطه دیگر، به منظور شناسایی آنها، از تکنیک سنجش از دور و سامانه اطلاعات مکانی استفاده گردیده است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، تغییرات مکانی و زمانی فرسایش خندقی همراه با میزان گسترش اراضی خندقی شده، از تصاویر ماهواره‌ای لندست 7 و لندست 8 با قدرت تفکیک 30 متر در دو بازه زمانی 2001 (1380) و 2014 (1393) استفاده گردید. به منظور افزایش قدرت تفکیک مکانی، با استفاده از باند PAN )15متر) و تکنیک Resolution merge، اندازه پیکسل‌ها از 30 متر به 15 متر ارتقا داده شده است. این عملیات برای کلیه باندها در دو بازه زمانی انجام گرفته است. نتایج حاصل از پوشش دو لایه آبراهه‌ای، در بازه زمانی 13 ساله در حوضه شوردره، واقع در حوضه آبریز رودخانه‌های قره‌سو و گرگان رود در استان گلستان، حاکی از افزایش طولی خندق‌ها و افزایش تراکم زهکشی زیرحوضه‌های آبریز دارد، به طوریکه در بازه مورد نظر نرخ فرسایش 0/99 متر در سال برآورد شده است. گسترش خندق‌ها رابطه مستقیمی با سازند زمین‌شناسی کاربری اراضی و سایر اقدامات انسانی از جمله احداث غیراصولی راه‌های روستایی و درون مزرعه‌ای دارد.
محبوبه حاجی بیگلو؛ واحدبردی شیخ
چکیده
مدیریت ریسک سیلاب رویکردی جامع است که شامل شاخص های متعدد ارزیابی در حوضه آبخیز رودخانه ها و یک روش مؤثر و پایدار ولی پیچیده است. ارزیابی ریسک سیلاب به منظور بررسی میزان آسیب پذیری و مواجهه با خطر، اطلاعات ارزشمندی را برای مدیریت ریسک سیلاب فراهم می کند. در ارزیابی ریسک سیلاب در حوزه های آبخیز رودخانه ...
بیشتر
مدیریت ریسک سیلاب رویکردی جامع است که شامل شاخص های متعدد ارزیابی در حوضه آبخیز رودخانه ها و یک روش مؤثر و پایدار ولی پیچیده است. ارزیابی ریسک سیلاب به منظور بررسی میزان آسیب پذیری و مواجهه با خطر، اطلاعات ارزشمندی را برای مدیریت ریسک سیلاب فراهم می کند. در ارزیابی ریسک سیلاب در حوزه های آبخیز رودخانه ها از مدل های متعددی از قبیل RF 1، DSS 2، ANN 3، RFM 4، SVM 5 و GA 6 به منظور بررسی شاخص های مؤثر در ریسک سیلاب و تعیین درجه اهمیت این شاخص ها در حوزه های آبخیز مختلف استفاده شده است. تعیین مدل مناسب برای کاربرد در مقیاس حوضه نیازمند در نظر گرفتن شایستگی مدل برای شرایط محلی حوضه، نیازهای داده ای، پیچیدگی مدل، صحت و اعتبار مدل، فرضیات مدل، تغییرات زمانی مکانی مدل، مؤلفه های مدل و هدف کاربر مدل می‌باشد. به طورکلی، مدلی که برای تمامی شرایط مناسب باشد، وجود ندارد. مشکلات مربوط به عدم قابلیت شناسایی، عدم منحصر به فرد بودن مدل و تفسیرناپذیری فیزیکی پارامترهای واسنجی جزء مواردی است که با کاربرد مدل های توزیعی، فیزیکی ایجاد می‌شود. این مسائل همچنین در مدل‌های مفهومی پیچیده نیز دیده می‌شود. به منظور رفع نیازهای روبه رشد مدیران حوضه به ابزارهایی که بتوانند از آن به طورکامل در جهت بررسی توزیع های مکانی سیلاب و انتقال مواد رودخانه ای استفاده کنند، مطالعه جامعی روی این ابزارها نیاز است. به عنوان یک قاعده کلی و عملی، توسعه‌ی مدل‌های توزیعی با پیچیدگی نسبتاً کم و فیزیکی توصیه می‌شود.
علیرضا محمدی؛ طوبی چهارتنگی
چکیده
اجرای پروژه‌های بزرگ سدسازی می‌تواند بر توسعه مناطق جغرافیایی، آثار عمیقی بگذارد که الزاماً مثبت نیستند. از این‌رو، توجه به این مسئله برای کاهش آثار منفی پروژه‌های بزرگ سدسازی و در نظر گرفتن آنها در ارزیابی فایده‌ها و هزینه‌ها، برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های بخش آب ضروری است. هدف این پژوهش، سنجش آثار سد کارون 3، بر محیط ...
بیشتر
اجرای پروژه‌های بزرگ سدسازی می‌تواند بر توسعه مناطق جغرافیایی، آثار عمیقی بگذارد که الزاماً مثبت نیستند. از این‌رو، توجه به این مسئله برای کاهش آثار منفی پروژه‌های بزرگ سدسازی و در نظر گرفتن آنها در ارزیابی فایده‌ها و هزینه‌ها، برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های بخش آب ضروری است. هدف این پژوهش، سنجش آثار سد کارون 3، بر محیط زیست، جامعه، اقتصاد و کالبد شهرستان ایذه است. این پژوهش، از نوع توصیفی ـ تحلیلی است. قلمرو پژوهش، شهرستان ایذه در استان خوزستان است. جامعه آماری را متخصصان، کارشناسان و افراد آگاه در حوزه توسعه منطقهایِ ساکن در شهرستان ایذه، تشکیل میدهند و برای سنجش آثار، روش پرسشگری محقق ساخته، استفاده شده است. حجم نمونه با استفاده از روش کوکران 375 نفر محاسبه شده و پرسشگری به روش تصادفی در دسترس انجام شده است. از آمار مرکزی، آزمون دوجملهای برای شرح، تحلیل و تعیین میزان تأثیرگذاری و رابطه همبستگی بین متغیر مستقل با متغیرهای وابسته استفاده شده است. یافتهها نشان میدهند که اجرای سد کارون 3 بر مؤلفه محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی، به ترتیب با مقدار 0/77، 0/63 و 0/56همبستگی، آثار منفی برجای گذاشته است. لیکن، آثار سدسازی بر مؤلفه کالبدی با مقدار 0/15، کم بوده است.
قاسم پناهی؛ کاظم اسماعیلی
چکیده
کنترل و جمع‌آوری سیلابها از مهمترین و اساسیترین موضوعات در مدیریت حوضه آبریز است، که در شهرها به دلیل توسعه شهری و تغییرات قابل توجه در الگوی طبیعی حوضه آبریز، اهمیت بیشتری مییابد. در گذشته رویکرد مدیریتی، سیلاب شهری بسیاری از کشورها به صورت سنتی و معطوف به جمع‌آوری، انتقال و دفع آن بوده است. اما امروزه رویکرد مدرن در ...
بیشتر
کنترل و جمع‌آوری سیلابها از مهمترین و اساسیترین موضوعات در مدیریت حوضه آبریز است، که در شهرها به دلیل توسعه شهری و تغییرات قابل توجه در الگوی طبیعی حوضه آبریز، اهمیت بیشتری مییابد. در گذشته رویکرد مدیریتی، سیلاب شهری بسیاری از کشورها به صورت سنتی و معطوف به جمع‌آوری، انتقال و دفع آن بوده است. اما امروزه رویکرد مدرن در مدیریت سیلاب شهری با تکیه بر روشهایی که بیشترین تطابق را با فرآیندهای چرخه طبیعی آب سطحی که اصطلاحاً روش‌های توسعه کماثر نامیده می‌شود، پیشنهاد می‌شود. بکارگیری این روش بهعنوان یکی از راهبردهای مهم در مدیریت سیلاب شهری به‌ویژه در کشورهای توسعهیافته هر روزه اهمیت بیشتری پیداکرده و رو به گسترش است. در ایران نیز به دلیل رشد شهرنشینی و شکل‌گیری کلانشهرها، مسئله مدیریت سیلاب‌شهری هر روزه اهمیت بیشتری مییابد. در این راستا هزینه‌های زیادی برای مدیریت سیلاب شهری به روش سنتی با ایجاد انواع سازهها، برای جمع‌آوری و دفع سیلاب صرف شده و کمتر به روش‌های توسعه کماثر توجه شده است. در این پژوهش سعی شده تا روش‌های توسعه کماثر معرفی شده و روش‌های اجرا شده و جایگاه آن در مدیریت سیلاب شهری بیان شود. همچنین بهترین راهکارهای مدیریتی برای مناطق مختلف ایران معرفی شود.
ایمان صانع؛ بهرام ثقفیان
چکیده
تحقیقات متنوعی بر روی انواع مدل‌های مفهومی بیلان آب ماهانه صورت گرفته است که عموماً بر پایۀ پیوستگی جرم و چرخۀ هیدرولوژیک آب در طبیعت پایه‌ریزی شده‌اند. این مدل‌ها پارامترهای چرخۀ هیدرولوژیک حوضه‌های آبریز را تحت شرایط متنوع، تخمین می‌زنند. با افزایش کاربرد مدل‌های بیلان آب در بازسازی چرخۀ هیدرلوژیک و بررسی اثرات تغییر اقلیم، ...
بیشتر
تحقیقات متنوعی بر روی انواع مدل‌های مفهومی بیلان آب ماهانه صورت گرفته است که عموماً بر پایۀ پیوستگی جرم و چرخۀ هیدرولوژیک آب در طبیعت پایه‌ریزی شده‌اند. این مدل‌ها پارامترهای چرخۀ هیدرولوژیک حوضه‌های آبریز را تحت شرایط متنوع، تخمین می‌زنند. با افزایش کاربرد مدل‌های بیلان آب در بازسازی چرخۀ هیدرلوژیک و بررسی اثرات تغییر اقلیم، تلاش‌های بسیار زیادی جهت توسعۀ این مدل‌ها صورت گرفت. این مدل‌ها پارامترهای متنوعی را در فرآیند مدل‌سازی‌ها در نظر می‌گیرند، که مدل‌های مفهومی نسبتاً پیچیده برای مناطق خشک و مدل‌های بسیار ساده برای مناطق با آب‌وهوای معتدل را شامل می‌شود. بنابراین ضروری است که دقت آنها برای منطقۀ مورد مطالعه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. عموماً داده‌های بارش به مدت طولانی ثبت شده‌اند؛ اما داده‌های دبی اغلب محدود هستند. بنابراین نیاز به برآورد دبی رودخانه ناشی از بارش، انگیزۀ انجام تحقیقات بسیار زیادی در این زمینه بوده است. این مقاله با یکسان‌سازی نام پارامترها در مدل‌های بررسی شده و ارائه روندنمای مفهومی برای آنها، تصویر روشنی از چگونگی شکل‌گیری رواناب در مدل ارائه داده است. ساختار کلی مدل‌ها یکسان و الهام گرفته از مدل مشهور تورنت‌وایت هستند. پارامترهای ورودی مدل، بارش و دما هستند و پارامتر خروجی آن رواناب حوضهی آبریز در مقیاس ماهانه خواهد بود. همهی مدل‌ها شامل پارامترهای ذخیرۀ رطوبت خاک، تبخیر و تعرّق و رواناب هستند. ولی بعضی از مدل‌ها دارای تعداد لایه‌های ذخیرۀ رطوبت خاک بیشتر، پروسۀ تفکیک بارش باران و برف، ذخیرۀ آب زیرزمینی و دبی پایه هستند که این تفاوت در تعداد پارامترها، مدل‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند.
زهرا نوری؛ محمد علی زارع چاهوکی
چکیده
بارندگی کم همراه با توزیع نامناسب زمانی و مکانی، کمبود منابع آب و افزایش تقاضا برای آب از مشکلات اساسی در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. استفاده بهینه از منابع آبی موجود و نیز تلاش در جهت دستیابی به منابع آبی جدید دو راه حل عمده برای رفع نسبی این مشکلات هستند. از این میان، جمع‌آوری آب باران یکی از شاخص‌ترین روش‌های مدیریت بهره‌برداری ...
بیشتر
بارندگی کم همراه با توزیع نامناسب زمانی و مکانی، کمبود منابع آب و افزایش تقاضا برای آب از مشکلات اساسی در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. استفاده بهینه از منابع آبی موجود و نیز تلاش در جهت دستیابی به منابع آبی جدید دو راه حل عمده برای رفع نسبی این مشکلات هستند. از این میان، جمع‌آوری آب باران یکی از شاخص‌ترین روش‌های مدیریت بهره‌برداری از آب باران برای مقابله با کم آبی می‌باشد که در بسیاری از مناطق به سرعت در حال توسعه است. با توجه به تنوع و گستردگی روش‌های جمع‌آوری آب باران، باید در انتخاب روش مناسب به ویژگیهایی از قبیل مقدار بارندگی و نحوه توزیع آن، توپوگرافی زمین، نوع خاک، عمق خاک، عوامل اقتصادی و اجتماعی و مصارف آب هر منطقه توجه جدی نمود. در این مقاله، ابتدا عوامل موثر در انتخاب و طراحی روش‌های جمع‌آوری آب باران از جمله عوامل طبیعی مانند شرایط آب و هوایی، توپوگرافی منطقه، رواناب و عوامل فنی، اقتصادی، سازمانی و اجتماعی بررسی شده است. سپس روش‌های مختلف مربوط به سامانههای جمع‌آوری آب باران با سطوح آبگیر کوچک، بزرگ و جمع‌آوری آب از پشت بامها به تفضیل بیان شده است.
خدیجه بوزرجمهری؛ سیده سمیه خاتمی
چکیده
در سرزمین‌های خشک که حیات و بقای کشاورزی به آب و آبیاری وابسته است، کمبود آب از مهمترین انگیزه ابداعات و نوآوری‌های فراوان از جمله حفر قنات بوده است که نقشی انکارناپذیر در حفظ و گسترش تمدن در فلات ایران داشته است. آنچه امروزه توسعه پایدار می‌نامند، نیاکان ما در عمل درک کرده و به کار بسته بودند. آنها نظامی برای بهره‌برداری پایدار ...
بیشتر
در سرزمین‌های خشک که حیات و بقای کشاورزی به آب و آبیاری وابسته است، کمبود آب از مهمترین انگیزه ابداعات و نوآوری‌های فراوان از جمله حفر قنات بوده است که نقشی انکارناپذیر در حفظ و گسترش تمدن در فلات ایران داشته است. آنچه امروزه توسعه پایدار می‌نامند، نیاکان ما در عمل درک کرده و به کار بسته بودند. آنها نظامی برای بهره‌برداری پایدار از منابع آب و خاک این مناطق ایجاد کرده‌اند که می‌تواند سرمشق مناسبی برای حل بحران‌های اخیر باشد. این تحقیق درصدد پاسخگویی به این پرسش است که چگونه و تحت چه شرایطی قنات توانسته است سازگاری انسان با طبیعت و تعادل پایدار را سبب شود؟ بدین منظور و با توجه به ماهیت پژوهش از روش تحقیق کیفی تحلیل محتوا و نرم افزار Maxqda استفاده شده است. محدوده مورد مطالعه قنات زارچ است که در پهنه وسیعی از استان یزد واقع شده است. جامعه مورد مطالعه شامل 16 نفر از خبرگان قنات و مقنیان هستند که اطلاعات آنان تجزیه و تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که همه ابعاد دانش بومی قناتشناسیِ آنان متأثر از ویژگی‌های طبیعی و جهت دستیابی به اهداف اقتصادی شکل گرفته است و در این مسیر نظامی اجتماعی پایه ریزی شده که نشانگر وجود نظام برنامه‌ریزی محلی در راستای توسعه پایدار می‌باشد.
سید حسین حسینی؛ حسن یوسفی
چکیده
بدون تردید قدرت هر کشوری برای تنظیم، تخصیص و کنترل منابع آب در درجه اول بستگی به وجود چارچوب حقوقی مدون برای مدیریت و حمایت از منابع آب دارد. قوانین و راهکارهای موجود در جهت حمایت از حقوق آب در بسیاری از کشورها از جمله ایران اغلب پیچیده، پراکنده و فاقد ضمانت اجرایی متناسب بوده و از شیوه های مدرن مدیریت آب به دور مانده است. حمایت ...
بیشتر
بدون تردید قدرت هر کشوری برای تنظیم، تخصیص و کنترل منابع آب در درجه اول بستگی به وجود چارچوب حقوقی مدون برای مدیریت و حمایت از منابع آب دارد. قوانین و راهکارهای موجود در جهت حمایت از حقوق آب در بسیاری از کشورها از جمله ایران اغلب پیچیده، پراکنده و فاقد ضمانت اجرایی متناسب بوده و از شیوه های مدرن مدیریت آب به دور مانده است. حمایت های کیفری از حقوق آب به طور پراکنده در قوانین قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران دیده می شود. اما این قوانین به نحوی ساماندهی نشده که از یک سو امکان بهره مندی عادلانه عموم از منابع آبی را فراهم آورد و از سوی دیگر باعث جلوگیری از ارتکاب رفتارهای ناهنجار علیه منابع آبی شود و چه بسا این قوانین خود به نوعی تشدیدکننده بحران آب در کشور بوده اند. لایحه ی قانون جامع آب ایران، در چارچوب قانون اساسی و سیاست های کلی نظام، ضمن توجه به ارزش اقتصادی، امنیتی و سیاسی آب، با رفع چالش های موجود به حمایت کیفری کارآمد از حقوق آب پرداخته است.
شکیبا میرزایی
چکیده
پیش بینی های جهانی نشان می دهد که با توجه به رشد جمعیت، توسعه اقتصادی، پیشرفت فناوری، شهرنشینی، تقاضای رو به رشد برای غذا و رژیم های متنوع غذایی، تغییرات اقلیم، تخریب منابع و کمبود آب، تقاضا برای آب شیرین، انرژی و غذا در دهه های آینده افزایش خواهد یافت (Hoff، 2011). در حال حاضر، کشاورزی با مصرف حدود 70 درصد از مجموع کل منابع ...
بیشتر
پیش بینی های جهانی نشان می دهد که با توجه به رشد جمعیت، توسعه اقتصادی، پیشرفت فناوری، شهرنشینی، تقاضای رو به رشد برای غذا و رژیم های متنوع غذایی، تغییرات اقلیم، تخریب منابع و کمبود آب، تقاضا برای آب شیرین، انرژی و غذا در دهه های آینده افزایش خواهد یافت (Hoff، 2011). در حال حاضر، کشاورزی با مصرف حدود 70 درصد از مجموع کل منابع آب شیرین جهان به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب به حساب می آید. آب برای تولید محصولات کشاورزی و در کل زنجیره تأمین مواد غذایی و کشاورزی و نیز برای تولید، حمل و نقل و استفاده از تمام فرم های انرژی استفاده می شود. در عین حال، تولید و زنجیره تأمین مواد غذایی حدود 30 درصد از کل انرژی جهانی را نیز مصرف می کند (FAO، 2014). انتظار می رود که این وضعیت در آینده نزدیک، تشدید شود، زیرا پیش بینی شده است که تا سال 2050 به دلیل تفاضای بیشتر مواد مغذی و با کیفیت بهتر، 60 درصد غذای بیشتر تولید گردد. انرژی مصرفی جهان نیز سیری صعودی داشته به نحوی که تا سال 2035 نزدیک به 50 درصد و تا سال 2050 به میزان 80 درصد افزایش خواهد یافت. همچنین پیش بینی شده است، هزینه های تأمین آب تا سال 2025 در کشورهای در حال توسعه، حدود 50 درصد و در کشورهای توسعه یافته، 18 درصد افزایش خواهد یافت (FAO، 2014). با افزایش فشار مصرف بر منابع و با وجود روابط پیچیده و اثرات متقابلی که منابع بر یکدیگر دارند، لزوم نگرشی نو در شناسایی و تحلیل این روابط برای پایداری منابع ارزشمند آب، خاک، انرژی و ... غیرقابل انکار است. همبست آب و انرژی و غذا (WEFN) نگرشی است که این توانمندی را بدست می دهد (Garcia و You، 2016).
شرکت آب و فاضلاب مشهد
چکیده
اهم فعالیت‌های گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب مشهد: تشکیل کمیته مدیریت فناوری: حمایت از توسعه و تولید محصولات دانش‌بنیان سامانه محقق و زیرپورتال تحقیقات تدوین و انتشار پژوهش نامه تدوین پژوهش کارت
بیشتر
اهم فعالیت‌های گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب مشهد: تشکیل کمیته مدیریت فناوری: حمایت از توسعه و تولید محصولات دانش‌بنیان سامانه محقق و زیرپورتال تحقیقات تدوین و انتشار پژوهش نامه تدوین پژوهش کارت
