مدیریت آب و اقتصاد
سعید مرید؛ حسین اسماعیلیان؛ علیرضا طاهری
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1401
چکیده
لزوم توجه به رویکردهای جدید در تخصیص منابع آبسعید مرید/ عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:مدیریت تقاضا، راهکار گذر از بحران آبحسین اسماعیلیان/ رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهدنگاهی به عملکرد کمیته مدیریت منابع آب (شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی)علیرضا طاهری/ رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی
بیشتر
لزوم توجه به رویکردهای جدید در تخصیص منابع آبسعید مرید/ عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:مدیریت تقاضا، راهکار گذر از بحران آبحسین اسماعیلیان/ رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهدنگاهی به عملکرد کمیته مدیریت منابع آب (شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی)علیرضا طاهری/ رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی
مدیریت آب و اقتصاد
محمد تقی کرباسی معروف؛ حمید رضا ناصری؛ فرشاد علیجانی
چکیده
سد مخزنی بار در 23 کیلومتری شمال غرب شهر نیشابور با هدف تامین آب شرب شهر و آب مورد نیاز کارخانه فولاد نیشابور ساخته شده است. بهمنظور دستیابی به مقادیری قابل اعتماد برای تخصیص آب، از مدل شبیه‌سازی–بهینه‌سازی مدیریت منابع آب MODSIM (مدل سیستم پشتیبانی تصمیم گیری) به همراه مدل‌سازی سری زمانی رژیم جریان سطحی SARIMA با هدف پیش‌بینی ...
بیشتر
سد مخزنی بار در 23 کیلومتری شمال غرب شهر نیشابور با هدف تامین آب شرب شهر و آب مورد نیاز کارخانه فولاد نیشابور ساخته شده است. بهمنظور دستیابی به مقادیری قابل اعتماد برای تخصیص آب، از مدل شبیه‌سازی–بهینه‌سازی مدیریت منابع آب MODSIM (مدل سیستم پشتیبانی تصمیم گیری) به همراه مدل‌سازی سری زمانی رژیم جریان سطحی SARIMA با هدف پیش‌بینی 10 سال آینده (1396-1406)، بهره گرفته شده است. مدل‌سازی براساس سه سناریو سری زمانی دراز مدت (1348 لغایت 1396)، کوتاه مدت (10 ساله اخیر 1386-1396) و پیش‌بینی (10 ساله آینده) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان از توانایی مناسب شبیه‌سازی جریان سطحی رودخانه توسط مدلهای سری زمانی مینماید. مدل‌سازی برنامه‌ریزی منابع آب طرح بار نشان می‌دهد، بر پایه اطلاعات سری زمانی دراز مدت رواناب رودخانه بار، قابلیت اطمینان تامین آب برای کارخانه فولاد 80 درصد و برای شرب نیشابور 74 درصد است. این ارقام برای سری زمانی رواناب 10 ساله اخیر به‌ترتیب برابر 59 و 50 درصد میباشد که نشان از تأثیر خشکسالیهای اخیر و لزوم تغییر برنامه‌ریزی تخصیص آب حوضه است. تغییرات حجم آب مخزن در دوره 10 ساله اخیر نشان می‌دهد، به استثنای سالهای 1388 و 1389 در بیشتر ماههای سایر سالها، آبی جهت تنظیم در مخزن سد وجود ندارد. به همین جهت باوجود قابلیت اطمینان بالای تخصیص آب در سری زمانی دراز مدت، قابلیت اطمینان در دوره کوتاه مدت اندک است و نشان از ریسک بالای طرح در تأمین نیازهای آبی دارد.
مدیریت آب و اقتصاد
الهام اسراری؛ محمد حسینی
چکیده
دسترسی به آب شرب بهداشتی یکی از مهمترین نیازهای بشری و حقوق شهروندی است. به همین دلیل، تأمین، انتقال، تصفیه و توزیع آب شرب بهداشتی بهمنظور رفع نیازهای آب مشترکین شهری و روستایی یکی از وظایف اولیه و اولویت‌های هر دولتی است. پیش‌بینی تقاضای آب در سیستم‌های آبرسانی و توزیع آب، کمک شایانی به مدیران مرتبط با تامین آب، جهت مدیریت و جلوگیری ...
بیشتر
دسترسی به آب شرب بهداشتی یکی از مهمترین نیازهای بشری و حقوق شهروندی است. به همین دلیل، تأمین، انتقال، تصفیه و توزیع آب شرب بهداشتی بهمنظور رفع نیازهای آب مشترکین شهری و روستایی یکی از وظایف اولیه و اولویت‌های هر دولتی است. پیش‌بینی تقاضای آب در سیستم‌های آبرسانی و توزیع آب، کمک شایانی به مدیران مرتبط با تامین آب، جهت مدیریت و جلوگیری از بروز بحران و برنامه‌ریزی تامین آب، سرویس و نگهداری تجهیزات و تأسیسات، فرهنگ‌سازی، اطلاع‌‌رسانی و غیره خواهد داشت. در این مقاله روشی ترکیبی مبتنی بر روش‌های شبکه عصبی و بهینه‌سازی کلونی زنبور عسل برای پیش‌بینی تقاضای آب شرب و بهداشت شهر شیراز ارائه شده است. هدف از این مقاله ارتقای دقت پیش‌بینی تقاضای آب با بهکارگیری روش شبکه عصبی بود. پارامترهای در نظر گرفته شده جهت مدل‌سازی پیش‌بینی تقاضای آب شامل اطلاعات گذشته تقاضای آب، دمای هوا، جمعیت، وزش باد و تاریخ است. اطلاعات استفاده شده برای آموزش شبکه عصبی شامل 10 سال از سال 88 تا 97 بود. جهت صحت‌سنجی و بررسی عملکرد روش پیشنهادی، تقاضای آب سال 98 و فروردین 99 پیش‌بینی و با آمار واقعی مقایسه شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده روش پیشنهادی به‌طور مناسبی توانسته پیش‌بینی تقاضای آب را انجام دهد. روش پیشنهادی دقت مطلوبی داشته و انحراف پیش‌بینی تقاضای آب در بدترین شرایط به عدد یک درصد رسیده که مقدار قابل قبولی است. از لحاظ آماری نتایج به‌دست‌آمده با استفاده از پارامتر MAPE با تحقیقات پیشین مقایسه شد، از این منظر روش پیشنهادی قابل اطمینان بوده و کارایی مناسبی در پیش‌بینی تقاضای آب سیستم شهر شیراز داشته است.
مدیریت آب و اقتصاد
سمیه ایمانی؛ محمد حسین نیک سخن؛ رضا صفری شالی
چکیده
در ساختار تصمیم‌گیری منابع آب یکی از موضوعات اساسی تخصیص "عادلانه"، "منصفانه" و "بر مبنای تساوی" است. بر اساس خواست دولت‌ها، سیاست‌های تخصیص منابع آب، بر مبنای عدالت انجام می‌شوند؛ درحالیکه تعریف دقیق عادلانه بودن و نحوه کاربرد آن در بخش آب بر محققین و سیاست‌گذاران پوشیده است. بنابراین یافتن پاسخ چگونگی توزیع عادلانه منابع محیط‌‌زیستی ...
بیشتر
در ساختار تصمیم‌گیری منابع آب یکی از موضوعات اساسی تخصیص "عادلانه"، "منصفانه" و "بر مبنای تساوی" است. بر اساس خواست دولت‌ها، سیاست‌های تخصیص منابع آب، بر مبنای عدالت انجام می‌شوند؛ درحالیکه تعریف دقیق عادلانه بودن و نحوه کاربرد آن در بخش آب بر محققین و سیاست‌گذاران پوشیده است. بنابراین یافتن پاسخ چگونگی توزیع عادلانه منابع محیط‌‌زیستی مانند آب یکی از گامهای اساسی در مطالعات و سیاست‌گذاری‌های منابع آب است. اما حوزهای که کمترین توجه به آن اختصاص یافته است، تعریف دقیق عادلانه بودن است. بر این مبنا، نوشتار حاضر بهصورت مطالعه اسنادی و در قالب تکنگاری توصیفی و تحلیلی عمیق در حوزه عدالت توزیعی در سیاست‌گذاری‌های تخصیص منابع آب تهیه شده است. بنابراین در این پژوهش افزون بر بررسی مفاهیم پایهای عدالت، فلوچارت انتخاب مراحل بررسی عدالت آبی در کشور پیشنهاد خواهد شد. همچنین مقایسه و تبیین مفاهیم عدالت توزیعی در تخصیص منابع آب نیز ارائه میشود تا اختلاف بین رویکردهای مختلف عدالت توزیعی بر مبنای مفهوم مدرن آن شامل برابری، تفاوت، برابری فرصتها، رفاه، شایستگی و استحقاق از منظر عدالت در پژوهش‌های آبی مشخص شود.
مدیریت آب و اقتصاد
امنه زارع؛ مهدی حاج امینی؛ محمد علی فیض پور
چکیده
همگام با تلاش کشورها برای دستیابی به درآمد سرانه بالاتر و توسعه اقتصادی، مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خانگی افزایش می‌یابد. باتوجهبه محدودیت جدی در عرضه منابع آب، بررسی عوامل افزایشدهنده تقاضای آب اهمیت می‌یابد. در همین راستا، پژوهش حاضر نقش سه عامل تولید، ساختار و بهره‌وری را در تغییرات تقاضای آب بخش صنعت ایران ...
بیشتر
همگام با تلاش کشورها برای دستیابی به درآمد سرانه بالاتر و توسعه اقتصادی، مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خانگی افزایش می‌یابد. باتوجهبه محدودیت جدی در عرضه منابع آب، بررسی عوامل افزایشدهنده تقاضای آب اهمیت می‌یابد. در همین راستا، پژوهش حاضر نقش سه عامل تولید، ساختار و بهره‌وری را در تغییرات تقاضای آب بخش صنعت ایران (در سطح کدهای دورقمی ISIC) با استفاده از روش شاخص میانگین لگاریتمی دیویژیا (LMDI) بررسی کرده است. تجزیه تقاضا برای دورههای 1375-1380، 1380-1386، 1386-1390 و 1390-1396 نشان داد عامل تولید صنعتی بیشترین سهم را در افزایش تقاضای آب طی این دورهها داشته و سهم آن از ۴۳ درصد به ۸۰ درصد افزایش یافته است. در مقابل، سهم بهره‌وری در کاهش تقاضای آب از ۴۵ درصد به ۷ درصد کاهش پیدا کرده و اثر آن نیز معکوس شده است (یعنی کاهش بهره‌وری آب مصرفی و افزایش تقاضای آب). تغییر ساختار صنعت نیز سهم تاحدودی ثابت و در حدود 10 درصد به خود اختصاص داده است. در نتیجه، افزایش تولید صنعت، نیروی محرکه اصلی تقاضایِ روزافزون بخش صنعت برای آب در ایران بوده؛ و بهبود بهره‌وری و اصلاح ساختار صنایع (به نفع صنایع کمآبخواه) نتوانستهاند آن را خنثی کنند و حتی سهم آنها در دورههای اخیر کاهش یافته است. بنابراین نتیجه استراتژی خودکفایی در حوزه صنعت حداقل از دید مسئله آب، پایدار نبوده و ادامه مسیر فعلی به تشدید بحران آبی و حتی انتخاب میان دوگزینه بقای صنعت یا کاهش تنشهای آب منجر خواهد شد.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
محمد کیانپور کل خواجه؛ مهدی پژوهش؛ صمد امامقلی زاده
چکیده
برای استفاده پایدار از زمین، آشکارسازی تغییرات کاربری و پوشش اراضی و شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات، امری ضروری است. استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی اطاعات دقیق و منظمی را در خصوص پدیده‌های سطح زمین ارائه می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی کارایی مدل تلفیقی سلول خودکار و زنجیره مارکوف در شبیه‌سازی و پیش‌بینی ...
بیشتر
برای استفاده پایدار از زمین، آشکارسازی تغییرات کاربری و پوشش اراضی و شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات، امری ضروری است. استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی اطاعات دقیق و منظمی را در خصوص پدیده‌های سطح زمین ارائه می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی کارایی مدل تلفیقی سلول خودکار و زنجیره مارکوف در شبیه‌سازی و پیش‌بینی تغییرات زمانی و مکانی تغییرات کاربری و پوشش اراضی محدوده سد گتوند است. ضریب کاپا برای سال ۱۳۷۰، ۰/۹۲، سال ۱۳۸۷، ۰/۹۷ و در سال ۱۳۹۹، ۰/۹۳ به دست آمد. دقت مدل CA-MARKOV برای پیش‌بینی تغییرات در دوره دوم ۸۵ درصد به دست آمد. مراتع پوشش غالب ناحیه مورد مطالعه را تشکیل می‌دهند. همچنین اراضی مرتعی و بایر تخریب و کاهش مساحت را داشته و مساحت سایر کاربری افزایش یافته است. نتایج حاصل از ماتریس پیش‌بینی تغییرات بر مبنای نقشه سال ۱۳۸۷ و ۱۳۹۹ نشان داد احتمال می‌رود در فاصله زمانی ۱۳۹۹ تا ۱۴۲۹، 1۰/۳۷ درصد مناطق آبی، ۲۱/۴۹ درصد مناطق ساخته شده، ۴۴/۴۱ درصد اراضی کشاورزی، ۲۵/۸۵ درصد اراضی بایر، ۴۱/۱۰ درصد مراتع و ۱۸/۱۵ درصد از مرغزارها بدون تغییر باقی بمانند. نتایج آشکارسازی نقشه کاربری اراضی سال ۱۴۲۹ نشان داد که مناطق آبی ۲/۳۱ درصد، مناطق ساخته شده ۵/۳۷، اراضی کشاورزی ۱۳/۹ درصد، اراضی بایر ۳۲/۳۷ درصد و مراتع ۴۴/۷۸ درصد منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده اند. نتایج بیانگر افزایش سطح زیر کشت و توسعه اراضی کشاورزی میباشد. همچنین نتایج نشان داد افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی در منطقه باعث تخریب مراتع شده است.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
مریم تیموری یگانه
چکیده
توزیع غیریکنواخت مکانی و زمانی آب، عدم تعادل بین عرضه و تقاضای آب (بهویژه افزایش تقاضای آب به دلیل محدودیت منابع آب) و تلفات بالای آب در سیستم‌های آبی شهری و کشاورزی، مدیریت منابع آب در مقیاس بزرگ را پیچیده کرده است. بنابراین کنترل و استفاده صحیح از منابع آبی موجود ضروری است. انتقال آب بین حوضهای نمونهای از راهحلهای ...
بیشتر
توزیع غیریکنواخت مکانی و زمانی آب، عدم تعادل بین عرضه و تقاضای آب (بهویژه افزایش تقاضای آب به دلیل محدودیت منابع آب) و تلفات بالای آب در سیستم‌های آبی شهری و کشاورزی، مدیریت منابع آب در مقیاس بزرگ را پیچیده کرده است. بنابراین کنترل و استفاده صحیح از منابع آبی موجود ضروری است. انتقال آب بین حوضهای نمونهای از راهحلهای مورد استفاده برای رفع کمبود آب به ویژه در بخش آب شرب در مناطق و کشورهای خشک است. ازاینرو چالش‌های مختلفی را بهمنظور مدیریت پایدار حوضهها به وجود آورده است. در پژوهش حاضر با بررسی مشخصات 4 پروژه انتقال آب بین حوضهای در سطح بینالمللی، بهمنظور افزایش آگاهی درمورد اثرات محیط‌‌زیستی، اقتصادی و اجتماعی این طرحها پرداخته شده است. نتایج بررسیها نشان داد طرحهای انتقال آب بین حوضهای، مستقیماً مدیریت حوضه مبدأ و مقصد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اگرچه در کوتاهمدت موجب کاهش مشکلات کم‌آبی در حوضه مقصد خواهد شد، اما در بلندمدت باعث تضعیف شرایط محیط‌‌زیستی، اقتصادی و اجتماعی در یکی از دو حوضه میشود. این مسئله خصوصاً در کشورهای خشک و نیمهخشک که طرحهای انتقال آب از حوضه مبدأ با هدف تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت صورت میگیرد مشهودتر خواهد بود. بهاین منظور در اجرای طرحهای انتقال آب بین حوضهای لازم است معیارهای یونسکو اعمال شود.
منابع آب سطحی و زیرزمینی
عطاءاله جودوی؛ شیوا قلی زاده سرابی؛ میثم مجیدی خلیل آباد؛ نجمه مجیدی خلیل آباد؛ عباس ابراهیمی؛ اعظم رونقی
چکیده
در حال حاضر، اغلب آبخوان‌های آبرفتی در کشور دارای شبکه پایش سطح آب‌زیرزمینی هستند اما برای پاسخ به این سوال که آیا شبکه پایش مذکور توانسته است اهداف مدیریتی منابع آب را تامین و تصویر نسبتاً دقیق از وضعیت آبخوان‌ها را ارائه کند، نیاز به بررسی وجود دارد. بنابراین ضروری است که وضعیت و کارآمدی چاه‌های مشاهده‌ای موجود ارزیابی شود و ...
بیشتر
در حال حاضر، اغلب آبخوان‌های آبرفتی در کشور دارای شبکه پایش سطح آب‌زیرزمینی هستند اما برای پاسخ به این سوال که آیا شبکه پایش مذکور توانسته است اهداف مدیریتی منابع آب را تامین و تصویر نسبتاً دقیق از وضعیت آبخوان‌ها را ارائه کند، نیاز به بررسی وجود دارد. بنابراین ضروری است که وضعیت و کارآمدی چاه‌های مشاهده‌ای موجود ارزیابی شود و در صورت نیاز، شبکه پایش اصلاح و یا بازطراحی شود. در این پژوهش، تلاش شده است با تلفیق اطلاعات هیدروژئولوژیکی و عملیات ویدئومتری، وضعیت ساختمان چاه‌های مشاهده‌ای موجود و ارتباط آنها با آبخوان بررسی شود. مطالعات هیدروژئولوژیکی به این سوالات پاسخ می‌دهد که آیا ممکن است بیش از یک لایه آبدار در محل چاه مشاهده‌ای وجود داشته باشد و یا عوامل خارجی بر نوسانات سطح آب موثر باشد. همچنین عملیات ویدئومتری که برای اولین بار در ایران در چاه‌های مشاهده‌ای انجام شده نشاندهنده سلامت لوله جدار و لوله مشبک و طول ستون آب در این چاه‌ها میباشد. چارچوب پیشنهادی در این تحقیق، برای ارزیابی وضعیت شبکه پایش سطح آب‌زیرزمینی در آبخوان آبرفتی شیروان در استان خراسان شمالی به‌کار گرفته شد. نتایج نشان داد، از تعداد 17 حلقه چاه مشاهده‌ای موجود در آبخوان آبرفتی شیروان، یک حلقه به دلیل عدم ارتباط با آبخوان اصلی کارایی لازم را نداشته است، تعداد شش حلقه به دلیل گرفتگی اسکرین نیاز به احیا دارند و سه چاه مشاهده‌ای در حال خشک شدن هستند.
آبیاری و کشاورزی
لیلا جهانگیری؛ محمدرضا مهربانی گلزار؛ محمد مهدی ضرابی
چکیده
پدیده کم‌آبی به‌عنوان یکی از بزرگترین مشکلات زندگی بشر ازچندین دهه گذشته است. بنابراین برنامه‌ریزی و مدیریت مصرف آب برای به حداقل رساندن مسئله خشکسالی، امری ضروری است. طراحی فضاهای سبز شهری بدون توجه به مسائل، ضوابط، معیارها و الگوهای مناسب جهت همخوانی با اقلیم هر منطقه میسر نیست. یکی از اولین دیدگاه‌هایی که با رسمیت دادن اصول ...
بیشتر
پدیده کم‌آبی به‌عنوان یکی از بزرگترین مشکلات زندگی بشر ازچندین دهه گذشته است. بنابراین برنامه‌ریزی و مدیریت مصرف آب برای به حداقل رساندن مسئله خشکسالی، امری ضروری است. طراحی فضاهای سبز شهری بدون توجه به مسائل، ضوابط، معیارها و الگوهای مناسب جهت همخوانی با اقلیم هر منطقه میسر نیست. یکی از اولین دیدگاه‌هایی که با رسمیت دادن اصول و مبانی به وجود آمد، منظرپردازی کم‌آب است. منظرپردازی کم‌آب به عنوان رویکردی قدیمی با نامی نوین، در دهه‌های اخیر جهت بازیابی مولفههای محیطی مناظر شهری در مواجهه با کاهش مصرف آب و خشکسالی مورد توجه متخصصین به ویژه معماران منظر قرار گرفتهاست. در این راستا این پژوهش در پی دستیابی به راهکارها و راهبردهای منظرپردازی کم‌آب و میزان موثر بودن آن بر کاهش مصرف آب با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی و با مرور فشرده ادبیات نظری شاخصهای منظرپردازی کم‌آب بودهاست. در این پژوهش با بررسی سه پروژه موفق جهانی و استخراج راهکارها و اقدامات مورد استفاده، چندین اقدام پاسخگو در راستای کاهش مصرف آب ارائه شدهاست. آنچه از نتایج پروژه به دست آمده، ایناست که منظرپردازی کم‌آب می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب برای جایگزینی مناظر پرمصرف آب باشد.
آبیاری و کشاورزی
جعفر نیکبخت؛ زهره حامد کردلر؛ حجت مختاری
چکیده
باتوجهبه افزایش تولید گل‌های آپارتمانی در گلخانه، این پژوهش گلدانی با اهداف تعیین تبخیر-تعرق و ضریب گیاهی سدوم (Sedum cv. Nevii) در شرایط گلخانه و اثر کم‌آبیاری بر وزن تر اندام‌های هوایی و بهره‌وری آب انجام گرفت. آزمایش از تیرماه تا دی‌ماه 1396 در گلخانه اداره فضای سبز و زیباسازی شهرداری ارومیه انجام گرفت. برای تعیین ضریب گیاهی، میزان ...
بیشتر
باتوجهبه افزایش تولید گل‌های آپارتمانی در گلخانه، این پژوهش گلدانی با اهداف تعیین تبخیر-تعرق و ضریب گیاهی سدوم (Sedum cv. Nevii) در شرایط گلخانه و اثر کم‌آبیاری بر وزن تر اندام‌های هوایی و بهره‌وری آب انجام گرفت. آزمایش از تیرماه تا دی‌ماه 1396 در گلخانه اداره فضای سبز و زیباسازی شهرداری ارومیه انجام گرفت. برای تعیین ضریب گیاهی، میزان تبخیر-تعرق گیاه سدوم و چمن با روش بیلان حجمی آب به مدت 90 روز اندازهگیری شد. بر اساس نتایج، متوسط تبخیر-تعرق سدوم و چمن یکسان و برابر 2/0 میلی‌متر در روز و ضریب گیاهی سدوم 0/99 به‌دست آمد. مجموع تبخیر-تعرق چمن و سدوم در دوره آزمایش به‌ترتیب 180/3 و 179/5 میلی‌متر به‌دست آمد. آزمایش کم‌آبیاری بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. فاصله بین بلوک‌ها و گلدان‌ها در داخل هر بلوک 1 متر بود. سطوح آبیاری شامل 100 (شاهد)، 80، 60 و 40 درصد نیاز آبی گیاه سدوم بود و آبیاری 3 روز یک بار انجام شد. بر اساس نتایج تأثیر سطوح متفاوت آبیاری بر وزن تر و خشک اندام هوایی و بهره‌وری آب در وزن تر معنی‌دار شد اما بر وزن تر و خشک ریشه معنی‌دار نشد. بیشترین و کمترین میانگین وزن تر اندام هوایی به‌ترتیب در تیمارهای شاهد و 40 درصد نیاز آبی به میزان 92/5 و 33/4 گرم (به ترتیب) به‌دست آمد. بیشترین بهره‌وری آب در تیمار 80 درصد نیاز آبی با مقدار 23/75 گرم در لیتر به دست آمد که با تیمار شاهد اختلاف معنی‌دار نداشت.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
علیرضا رادخواه؛ سهیل ایگدری؛ هادی پورباقر؛ اسماعیل صادقی نژاد ماسوله
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی روش‌های حذف میکروپلاستیک‌ها از محیط‌های آبی در قالب یک تحقیق مروری به نگارش درآمد. بر اساس اطلاعات به‌دست آمده، روش‌های فیزیکی رایج برای حذف میکروپلاستیک‌ها از پساب‌های شهری و صنعتی شامل اولترافیلتراسیون، اسمز معکوس و بیوراکتور غشایی می‌باشند. در بین روش‌های شیمیایی استفاده ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف بررسی روش‌های حذف میکروپلاستیک‌ها از محیط‌های آبی در قالب یک تحقیق مروری به نگارش درآمد. بر اساس اطلاعات به‌دست آمده، روش‌های فیزیکی رایج برای حذف میکروپلاستیک‌ها از پساب‌های شهری و صنعتی شامل اولترافیلتراسیون، اسمز معکوس و بیوراکتور غشایی می‌باشند. در بین روش‌های شیمیایی استفاده از منعقدکنندهها و لختهسازها در تصفیه پساب‌های میکروپلاستیک بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. علاوهبر این، از جمله روش‌های بیولوژیکی مطرح در حذف میکروپلاستیک‌ها نیز میتوان به حذف آنها با استفاده از جلبکهای سبز و باکتریها اشاره نمود. نتایج نشان داد در بین روش‌های مذکور، کاربرد روش‌های فیزیکی و بیولوژیکی بهدلیل آسانی و همچنین صرفه اقتصادی نسبت به سایر روشها برتری دارد. بسیاری از پژوهشگران استفاده از مجموعه روش‌های فیزیکی و بیولوژیکی را بهترین گزینه برای حذف پسماندهای میکروپلاستیک از محیط‌های آبی میدانند. باتوجهبه اهمیت و کاربرد روش‌های فیزیکی در حذف میکروپلاستیک‌ها از محیط‌های آبی، انجام مراحل پیشتصفیه و سپس استفاده از تکنیکهای جداسازی غشایی و بیوراکتور غشایی همراه با سایر فرآیندهای تصفیه مانند اسمز معکوس می‌تواند کارایی روش‌های تصفیه را تا حد قابل توجهی افزایش دهد. شایان ذکر است در روش فیزیکی که اغلب فیلتراسیون غشایی میباشد، عوامل مختلفی در میزان حذف میکروپلاستیک‌ها دخالت دارند که از جمله مهمترین آنها میتوان به پارامترهای غشا (مواد غشا، اندازه منافذ، ضخامت غشا، ویژگیهای سطح غشا) و ویژگیهای پساب (شکل، اندازه، ترکیب شیمیایی و غلظت آن) اشاره کرد.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
حسن رنجبر؛ رضا باقری؛ نفیسه سالک؛ سارا وثوقی
چکیده
بررسی و نظارت بر آلودگی آب آشامیدنی پارامتر مهمی برای دستیابی به سطح بهینه بهداشت عمومی و محیط به شمار می‌رود و لازم است از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار گیرد. یکی از جنبههای بسیار مهم، بررسی رادیواکتیوته آب میباشد که با اندازهگیری میزان پرتوزایی آلفا و بتای کل آب انجام میشود. هدف از این تحقیق، تعیین ...
بیشتر
بررسی و نظارت بر آلودگی آب آشامیدنی پارامتر مهمی برای دستیابی به سطح بهینه بهداشت عمومی و محیط به شمار می‌رود و لازم است از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار گیرد. یکی از جنبههای بسیار مهم، بررسی رادیواکتیوته آب میباشد که با اندازهگیری میزان پرتوزایی آلفا و بتای کل آب انجام میشود. هدف از این تحقیق، تعیین کیفیت آب از منظر مواد پرتوزا در سطح میزان آلفا و بتای کل آب در منابع آب استان هرمزگان است. بدین منظور غربالگری 30 نمونه از منابع مختلف آب استان هرمزگان با روش سنتیلاسیون مایع با استفاده از شمارنده سوسوزن مایع (LSC) مدل 1220 Quantulus انجام شد. نتایج، پرتوزایی آلفا کل را از mBq/l 48 تا mBq/l 296 و با میانگین mBq/l 2/166 نشان دادند. پرتوزایی بتای کل در نمونهها از mBq/l 65 تا mBq/l 729 و با میانگین mBq/l 3/460 بدست آمدند. با توجه به دستورالعمل استاندارد ملی ایران برای کنترل خطرات پرتوزایی در آب، میزان آلفای کل نمونههای آب شرب استان هرمزگان از بالاترین حد پیشنهادشده یعنی mBq/l 500، کمتر هستند و همچنین پرتوزایی بتای کل نمونهها کمتر از مقدار پیشنهادی mBq/l 1000 هستند.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
مرتضی فقیهی؛ علی اکبر اصغری نژاد؛ محسن اسماعیل پور
چکیده
بحث مصرف آب در دنیا از دهه‌های اخیر به‌عنوان یک مسأله حیاتی مطرح شده است. تکنولوژی غشایی از جمله روش‌های بهینه جهت جایگزینی با روش‌های حرارتی برای تولید آب شیرین است. در بین روش‌های شیرینسازی و تولید آب، روش غشایی اسمز معکوس که در دهه‌های اخیر ابداع شده به سرعت در صنایع جای خود را باز کرده است. امروزه در حدود نیمی ...
بیشتر
بحث مصرف آب در دنیا از دهه‌های اخیر به‌عنوان یک مسأله حیاتی مطرح شده است. تکنولوژی غشایی از جمله روش‌های بهینه جهت جایگزینی با روش‌های حرارتی برای تولید آب شیرین است. در بین روش‌های شیرینسازی و تولید آب، روش غشایی اسمز معکوس که در دهه‌های اخیر ابداع شده به سرعت در صنایع جای خود را باز کرده است. امروزه در حدود نیمی از ظرفیت تولید آب شیرین دنیا از تکنولوژی غشایی اسمز معکوس تأمین میشود. قلب فرآیند اسمز معکوس، غشاء مورد استفاده در آن است که بیشتر از جنس مواد پلیمری میباشد. ساخت این غشاءهای پلیمری و بهینه کردن فرمولاسیون و خواص آنها در سالهای اخیر مورد توجه محققان واقع شده و نتایج آنها در برخی شرکتهای بزرگ نیز تجاریسازی شده است. باتوجهبه اهمیت این موضوع در صنایع مختلف از جمله صنایع نیروگاهی، در این مقاله، مروری بر روش‌های سنتز غشاء اسمز معکوس انجام گرفته است. همچنین روش بهینه سنتز که روش پلیمریزاسیون بین سطحی است معرفی شده و نکاتی در این خصوص ارائه شده است. روش‌های قدیمی شامل ریختهگری با سلولز استات در ابتدا توسط محققان مورد استفاده قرار گرفت. اما باتوجهبه چالش‌های این روش‌های قدیمی، محققان روش پلیمریزاسیون بین سطحی را با ساخت کامپوزیت فیلم نازک با ماده پلی‌آمید به‌عنوان جزء اصلی غشا اسمز معکوس ابداع نمودند.
مدیریت آب و اقتصاد
مجتبی شفیعی؛ شیوا قلی‌زاده سرابی؛ عطاءاله جودوی؛ میثم مجیدی خلیل‌آباد؛ فاطمه قبادی حمزه خانی
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 127-134
چکیده
داده‌ها و اطلاعات مهمترین زیربنای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت منابع آب و مواجهه با چالش‌های نوظهور تغییر اقلیم می‌باشند. در ایران بین تولیدکنندگان داده‌ها (کارشناسان) و مصرف‌کنندگان داده‌ها (سیاست‌گذاران) در حوزه مدیریت منابع آب شکاف شناختی و اطلاعاتی قابل توجهی وجود دارد. به این معنی که هرچند در کشور، داده‌های زیاد ...
بیشتر
داده‌ها و اطلاعات مهمترین زیربنای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت منابع آب و مواجهه با چالش‌های نوظهور تغییر اقلیم می‌باشند. در ایران بین تولیدکنندگان داده‌ها (کارشناسان) و مصرف‌کنندگان داده‌ها (سیاست‌گذاران) در حوزه مدیریت منابع آب شکاف شناختی و اطلاعاتی قابل توجهی وجود دارد. به این معنی که هرچند در کشور، داده‌های زیاد و متنوعی برداشت و تولید میشود، اما در پالایش داده‌ها، تولید اطلاعات مورد نیاز مدیران، انتشار و دسترسی به آنها، ضعف بزرگی در کشور وجود دارد. رویکرد تدوین اطلس دیجیتال منابع آب و تجارب مرتبط با آن می‌تواند نقش موثری به عنوان بستری برای ارائه اطلاعات مفید و اشتراکگذاری آنها در راستای بهبود حکمرانی آب باشد. یادداشت تحلیلی حاضر با هدف ارائه مفاهیم و تجارب در حوزه توسعه اطلس دیجیتال منابع آب تدوین شده است. در این یادداشت ضمن بررسی تاریخچه توسعه اطلس منابع آب در ایران، بررسی اسناد بالادستی در این حوزه و ارزیابی مهمترین چالش‌های پیشرو برای توسعه اطلس دیجیتال منابع آب در ایران، چشم‌انداز و راهبردهایی در تدوین اطلس دیجیتال منابع آب در سطح وزرات نیرو پیشنهاد شده است.
مدیریت آب و اقتصاد
نفیسه سیدنژاد گل خطمی؛ محمد سلیمی گل شیخی؛ رضا براتی
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 135-137
چکیده
مسائل شهری از جمله مسائلی هستند که متاثر از عوامل گوناگونی هستند و باید از دیدگاه‌های مختلف بررسی شوند. یکی از مشکلات شهر مشهد، وضعیت وخیم رودخانه کشف‌رود است. این رودخانه از شمال مشهد می‌گذرد و دارای قدمت تاریخی مهمی است. مسیر این رود روزگاری نقش جاده ابریشم را داشته و تمدن‌ساز بوده، اما در اثر بی توجهی، به محلی برای دفع فاضلاب ...
بیشتر
مسائل شهری از جمله مسائلی هستند که متاثر از عوامل گوناگونی هستند و باید از دیدگاه‌های مختلف بررسی شوند. یکی از مشکلات شهر مشهد، وضعیت وخیم رودخانه کشف‌رود است. این رودخانه از شمال مشهد می‌گذرد و دارای قدمت تاریخی مهمی است. مسیر این رود روزگاری نقش جاده ابریشم را داشته و تمدن‌ساز بوده، اما در اثر بی توجهی، به محلی برای دفع فاضلاب های صنعتی و فضولات حیوانی و انسانی تبدیل شده و آسیب‌های مختلف اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی، فرهنگی و غیره به اطراف رودخانه وارد کرده است. این رودخانه می‌تواند منبع مهمی برای رونق کشاورزی، صنایع، گردشگری باشد اما به ظرفیت‌های آن کمتر پرداخته شده و عموما با نگاه تهدیدمحور مانند جریان یافتن پساب‌های خطرناک شهری و استفاده در جهت تولیدات ناسالم کشاورزی شهری مطرح شده است. از طرف دیگر نظر به تغییرات روزافزون اقلیمی، فرهنگی، اقتصادی و غیره لازم است شبکه مسائل امروزه و آینده مرتبط با این رودخانه با یک نگاه جامع توسط پژوهشگران، نخبگان و دغدغه-مندان تبیین شود. هم چنین، حل مسائل پیرارودخانه کشف‌رود نیاز ضروری به فعال سازی جامعه محلی دارد تا مسئولیت-پذیری نسبت به سرنوشت رودخانه حاصل و در نتیجه اقدام جمعی رخ دهد. هدف از این یادداشت، معرفی و ارائه یک ساز و کار مناسب برای گفتگو در خصوص تعیین شبکه مسائل احیاء پیرارودخانه کشف‌رود در قالب سلسله جلسات گفتگو با نخبگان، متخصصان و مسئولین است.
مدیریت آب و اقتصاد
ثمانه توکلی امینیان؛ سیده سعیده شرافت
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 138-141
چکیده
بیشتر شهرهای ایران در مناطق جغرافیایی با محدودیت شدید منابع آبی واقع شده‌اند. توسعه شهرها به دلایل گوناگون، سبب افزایش تقاضای آبی شده و نیاز به تأمین آب شهرها روز به روز بیشتر میشود. تا کنون این افزایش تقاضا به دلیل تمرکز بر رویکرد تأمین آب، بیشتر از طریق راهکارهایی نظیر انتقال آب از منابع فراحوضه‌ای و برداشت‌های بیش‌از حد از آبخوان‌ها ...
بیشتر
بیشتر شهرهای ایران در مناطق جغرافیایی با محدودیت شدید منابع آبی واقع شده‌اند. توسعه شهرها به دلایل گوناگون، سبب افزایش تقاضای آبی شده و نیاز به تأمین آب شهرها روز به روز بیشتر میشود. تا کنون این افزایش تقاضا به دلیل تمرکز بر رویکرد تأمین آب، بیشتر از طریق راهکارهایی نظیر انتقال آب از منابع فراحوضه‌ای و برداشت‌های بیش‌از حد از آبخوان‌ها پاسخ داده شده است؛ که منجر به تخریب منابع آبی و کاهش ظرفیت تأمین شده است.از این رو، مقابله با این بحران و سازگاری با کم آبی، نیازمند تحول بنیادین در سیاست توسعه شهری و مدیریت آب شهرهاست. و این مهم جز از طریق تغییر ریل مدیریت آب از مدیریت عرضه به مدیریت تقاضا محقق نمیشود. در این راستا برای حل این چالش، مشارکت تمامی گروداران اعم از سیاست‌گذاران و تصمیمگیران، شهروندان، رسانهها، بخش خصوصی و نهادهای دولتی و غیردولتی مورد نیاز است.در این راستا ایده «شهر حساس به آب» به عنوان بستری برای جلب مشارکت همه گروداران با هدف حساسکردن و تغییر شرایط ذهنی آنها و به کارگیری تمامی ظرفیت‌های ارتباطی و اجتماعی جامعه در مسیر مدیریت مصرف آب، مطرح میشود.
گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب مشهد
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 142-142
چکیده
گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب مشهد طبق روال هر ساله و در جهت رفع چالش‌های مرتبط با صنعت آب و فاضلاب از طریق انجام پژوهش‌های کاربردی، اولویت‌های تحقیقاتی سال 1401 را در قالب دو گروه اولویت‌های پژوهشی و فناورانه تعیین نموده است. در همین راستا این اولویت‌ها به شرح لیست ذیل اعلام می‌گردد. لذا، از کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها ...
بیشتر
گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب مشهد طبق روال هر ساله و در جهت رفع چالش‌های مرتبط با صنعت آب و فاضلاب از طریق انجام پژوهش‌های کاربردی، اولویت‌های تحقیقاتی سال 1401 را در قالب دو گروه اولویت‌های پژوهشی و فناورانه تعیین نموده است. در همین راستا این اولویت‌ها به شرح لیست ذیل اعلام می‌گردد. لذا، از کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی، دانشجویان دورههای تحصیلات تکمیلی، مخترعین، واحدهای فناور، شرکتهای دانشبنیان و کلیه پژوهشگران حوزه آب و فاضلاب بهمنظورانجام طرحهای پژوهشی و فناوری این شرکت دعوت به همکاری می‌گردد. علاقمندان میتوانند ضمن مراجعه به پورتال تحقیقات شرکت آب و فاضلاب مشهد و آگاهی از اولویت‌های پژوهشی در سامانه جامع نرمافزاری تحقیقات (محقق) ثبت نام نموده و نسبت به ارائه پروپوزال اقدام نمایند.نشانی پورتال تحقیقات آبفا مشهد: https://rd.abfamashhad.irنشانی سامانه محقق آبفا مشهد: https://research.abfamashhad.ir
