انوش نوری اسفندیاری
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1401
چکیده
سرمقاله: حکمرانی محلی آب انوش نوری اسفندیاری/ مشاور هیئت تحریریه
بیشتر
سرمقاله: حکمرانی محلی آب انوش نوری اسفندیاری/ مشاور هیئت تحریریه
مدیریت آب و اقتصاد
مرجان قوچانیان؛ محمد فشائی
چکیده
تعارضات اجتماعی حول محور آب، شور شدن منابع آب، افت سطح آب زیرزمینی و ... بیانگر وجود نارساییهای اساسی در سیستم مدیریت آب کشور است. بخشی از این پیامدها، ناشی از عوامل طبیعی همچون خشکسالی، تغییر اقلیم و ...، بخشی دیگر متاثر از سیاست‌های حکمرانی آب است. حکمرانی و مدیریت از منظر کلی شباهت دارند؛ اما در واقع مدیریت در قالب فعالیت‌های ...
بیشتر
تعارضات اجتماعی حول محور آب، شور شدن منابع آب، افت سطح آب زیرزمینی و ... بیانگر وجود نارساییهای اساسی در سیستم مدیریت آب کشور است. بخشی از این پیامدها، ناشی از عوامل طبیعی همچون خشکسالی، تغییر اقلیم و ...، بخشی دیگر متاثر از سیاست‌های حکمرانی آب است. حکمرانی و مدیریت از منظر کلی شباهت دارند؛ اما در واقع مدیریت در قالب فعالیت‌های اجرایی و حکمرانی، بستر ساختاری موجود بر اجرای آن فعالیتها است. حکمرانی آب طیفی از نظامهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری است که برای توسعه و مدیریت منابع آب و عرضه خدمات آبی در سطوح مختلف جامعه وجود دارند و سازوکاری مستقیم برای بهزیستی مردم به‌شمار میرود. دلیل دیگر اهمیت حکمرانی ارتباط با بعضی از شاخص‌های کلان جامعه است. شاخص‌های حکمرانی خوب باتوجهبه شرایط هر جامعه متفاوت است. در فرآیند ارزیابی حکمرانی خوب، باید هر نوع قضاوت و ارزیابی، مبتنی بر معیارها و شاخص‌های معین باشد. بومیسازی شاخص‌ها در هر جامعهای رسیدن به پایداری در حوزۀ مورد نظر را تسریع خواهد نمود. در این مقاله با هدف آگاهی از دانش جهانی به منظور اجرای حکمرانی خوب آب کشور، مراحل مختلف تغییرات مدیریت آب دنیا بررسی و به اثرات آن بر سیاست‌گذاری و مدیریت داخلی آب کشور اشاره شد. سپس مطالعه تطبیقی از مدیریت و دانش بومی منابع آبی با شاخص‌ها و اصول حکمرانی خوب انجام گرفت. در نهایت با تبیین زمینهها و ساختار اصول حکمرانی در کشور، مشخص شد حکمرانی خوب از طریق پاسخگویی، حق اظهار نظر و عدالت اجتماعی که درجه اهمیت بالایی دارند، میسر خواهد شد.
مدیریت آب و اقتصاد
مصطفی محمدی ده چشمه؛ عقیل گنخکی
چکیده
پیامدهای منفی و فزاینده تغییر اقلیم در سال‌های اخیر مانند خشک‌سالی‌های متمادی در هم‌افزایی با افزایش جمعیت شهرها و رشد شهرنشینی سبب شده است تا اکثر کشورهای جهان ازجمله ایران با کمبود منابع آب قابل‌دسترس مواجه شوند؛ اما در پاسخ به این کمبودها، مدیران و تصمیم‌گیران سطوح مختلف بدون توجه به منافع گروداران و شرکت دادن آنها در ...
بیشتر
پیامدهای منفی و فزاینده تغییر اقلیم در سال‌های اخیر مانند خشک‌سالی‌های متمادی در هم‌افزایی با افزایش جمعیت شهرها و رشد شهرنشینی سبب شده است تا اکثر کشورهای جهان ازجمله ایران با کمبود منابع آب قابل‌دسترس مواجه شوند؛ اما در پاسخ به این کمبودها، مدیران و تصمیم‌گیران سطوح مختلف بدون توجه به منافع گروداران و شرکت دادن آنها در تصمیم‌گیری‌های مرتبط، بر راه‌حل‌های عرضه محور تأکید دارند و از پرداختن به مدیریت یکپارچه منابع آب خودداری نموده‌اند. این پژوهش با هدف شناخت و ارزیابی چالش‌های حکمروایی و مدیریت یکپارچه منابع آب شهرها به روش توصیفی–تحلیلی انجام شده است. بهاینمنظور پس از تعیین و استخراج شاخص‌های مورد نظر با استفاده از نظرات خبرگان دانشگاهی و مدیران و تصمیم‌گیران مرتبط با موضوع، از روش‌های وزن‌دهی آنتروپی شانون برای وزن‌دهی به این چالش‌ها و از روش ترکیبی رتبه‌بندی TOPSIS برای تعیین و نمایش وضعیت شهرهای استان بوشهر نسبت به هم استفاده شده است. بر اساس نتایج؛ چالش‌های "تفرق سازمان‌های تصمیم‌گیر در مدیریت منابع آب" و "تأکید بر سیاست‌های عرضه محور آب" به ترتیب با وزن‌های089/0 و086/0 به‌عنوان مهمترین چالش شناخته شدند. نتایج بررسی شاخص های منتخب حکمروایی منابع آب و آنالیز مدل کمی پژوهش نشان داده است که شهرهای بوشهر، گناوه و دیلم در سطح "حکمروایی کاملاً مطلوب"، شهر برازجان در سطح "حکمروایی مطلوب"، شهرهای اهرم، خورموج و عسلویه در سطح "حکمروایی متوسط"، شهرهای کنگان و جم در "سطح حکمروایی نامطلوب" و شهردیَر در سطح حکمروایی کاملاً نامطلوب" قرار دارند.
مدیریت آب و اقتصاد
ترانه صرامی فروشانی؛ حمید بلالی؛ رضا موحدی
چکیده
درک سیستم‌های منابع آب زیرزمینی برای حفاظت و نظارت از آنها بسیار مهم است. با وجود مطالعات بسیاری که در زمینه مدیریت منابع آب و مسائل مربوط به آن و امنیت زیستی انجام گرفته است، تلاش برای شناسایی سیستماتیک، طبقه‌بندی و یا تجزیه و تحلیل گروداران و اهمیت نقش و جایگاه آنان در مدیریت مشارکتی و حکمرانی منابع آب بسیار نادر است. بنابراین هدف ...
بیشتر
درک سیستم‌های منابع آب زیرزمینی برای حفاظت و نظارت از آنها بسیار مهم است. با وجود مطالعات بسیاری که در زمینه مدیریت منابع آب و مسائل مربوط به آن و امنیت زیستی انجام گرفته است، تلاش برای شناسایی سیستماتیک، طبقه‌بندی و یا تجزیه و تحلیل گروداران و اهمیت نقش و جایگاه آنان در مدیریت مشارکتی و حکمرانی منابع آب بسیار نادر است. بنابراین هدف این مطالعه شناسایی و درک اهمیت گروداران از نظر قدرت و منافع در حوزه حکمرانی منابع آب زیرزمینی در دشت همدان-بهار می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان بهره‌بردار از منابع آب زیرزمینی و کارشناسان سازمان‌های مرتبط با منابع آب زیرزمینی دشت همدان-بهار است. براساس نتایج ماتریس نظرات کارشناسان و کشاورزان، سازمان آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی و سازمان آب و فاضلاب به ترتیب با میانگین‌های 6/7،93/35 و 6/77 بالاترین قدرت و همچنین از نظر منافع، کشاورزان، استانداری و اداره کل منابع طبیعی به ترتیب با میانگین‌های 6/97، 5/5،16/7 منافع بالاتری دارد. همچنین نتایج آزمون من‌ویتنی نشان داد تفاوت معنیداری بین نظرات دو گروه از نظر قدرت و منافع گروداران وجود ندارد. از نظر هر دو گروه، بیشترین منافع مربوط به کشاورزان می‌باشد چرا که به‌عنوان بازیگران و گروداران اصلی در استفاده و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی می‌باشند، براساس ماتریس گروداران استراتژیهای لازم برای هر بخش اتخاذ شد. نتایج این مطالعه می‌تواند به‌عنوان درک و شناسایی اولیه گروداران و سپس به‌عنوان مبنایی برای تجزیه و تحلیل با تأکید بر توسعه برنامه‌ها و استراتژیهای لازم جهت بهبود حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی مورد توجه و استفاده قرار گیرد.
مدیریت آب و اقتصاد
سعید نصیری زارع؛ اصغر طهماسبی
چکیده
بسیاری از مناطق کشورمان با رکود قابل توجه منابع طبیعی از جمله دسترسی به آب کافی و پایدار مواجه بوده و پیامدهای نامطلوب آن در بسیاری از شاخص‌های پایداری این مناطق پدیدار شده است. حکمروایی خوب، عموماً به عنوان مهمترین ابتکار عمل برای پاسخ به کمبود منابع آب کشاورزی کشور شناخته می شود. بر این اساس شناسایی مداخلات اولویت‌دار جهت تحقق ...
بیشتر
بسیاری از مناطق کشورمان با رکود قابل توجه منابع طبیعی از جمله دسترسی به آب کافی و پایدار مواجه بوده و پیامدهای نامطلوب آن در بسیاری از شاخص‌های پایداری این مناطق پدیدار شده است. حکمروایی خوب، عموماً به عنوان مهمترین ابتکار عمل برای پاسخ به کمبود منابع آب کشاورزی کشور شناخته می شود. بر این اساس شناسایی مداخلات اولویت‌دار جهت تحقق حکمروایی آب اهمیت زیادی دارد. با این آگاهی، این تحقیق به بررسی و شناسایی مولفههای اصلی و پیشران‌های کلیدی حکمروایی منابع آب کشاورزی در شهرستان طارم پرداخته است. داده‌های مورد نیاز به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با 29 نفر از مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی، اداره حفاظت از محیط‌زیست و اداره آبفای روستایی جمع‌آوری و با بهره‌گیری از نرم‌افزار مکسکیودا (MAXQDA) مولفههای اصلی حکمروایی منابع آب کشاورزی کدگذاری و شناسایی شدند. سپس اثرات متقابل عوامل مذکور با بهره‌گیری از پرسشنامه مقایسه زوجی توسط 15 نفر از متخصصین و مدیران آب تعیین و به روش آینده‌پژوهی در نرم‌افزار MICMAC بررسی شد. براساس یافته‌های تحقیق، مدیریت منابع آب کشاورزی در شهرستان طارم ناکارآمد بوده و تسهیل مشارکت گروداران و تمرکززدایی و تفویض اختیارات به سطوح محلی، از مهمترین پیشران‌های کلیدی تحقق حکمروایی خوب منابع آب کشاورزی شناسایی شدند. از طرف دیگر توسعه ارتقای راندمان آبیاری، اتخاذ سیاست‌ها و قوانین تنظیمی مصارف آب و همچنین مدیریت مناسب آب‌های سطحی و زیرزمینی به عنوان اهداف کلیدی حکمروایی منابع آب کشاورزی قابل شناسایی و پیشنهاد می‌باشد.
مدیریت آب و اقتصاد
عبدالحکیم کلامی؛ هرمز مهرانی؛ پرویز سعیدی؛ ابراهیم عباسی
چکیده
خشکسالی، افزایش جمعیت، صنعتی شدن جامعه و گسترش شهرنشینی از عواملی است که منجر به بحران منابع آب در کشور شده است بنابراین باتوجهبه وضعیت موجود منابع آب کشور، راهکارهای مبتنی بر برنامهریزی و تغییر الگوهای مصرف می‌تواند شرایط بحران کم آبی را کاهش دهد. در این راستا، بازاریابی اجتماعی نقش مؤثری در اصلاح الگوی مصرف آب، دارد. بنابراین ...
بیشتر
خشکسالی، افزایش جمعیت، صنعتی شدن جامعه و گسترش شهرنشینی از عواملی است که منجر به بحران منابع آب در کشور شده است بنابراین باتوجهبه وضعیت موجود منابع آب کشور، راهکارهای مبتنی بر برنامهریزی و تغییر الگوهای مصرف می‌تواند شرایط بحران کم آبی را کاهش دهد. در این راستا، بازاریابی اجتماعی نقش مؤثری در اصلاح الگوی مصرف آب، دارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر بازاریابی اجتماعی در حوزه صنعت آب و فاضلاب کشور بود. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از آنجاییکه روش اجرا، توصیفی-پیمایشی بود با رویکرد آمیخته اکتشافی انجام شد. در مرحله کیفی تیم مشارکت‌کننده تحقیق 16 نفر از خبرگان دانشگاهی و سازمانی بودند که به روش هدفمند و تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. در مرحله کمی جامعه آماری، کارشناسان آب و فاضلاب کشور به تعداد 3500 نفر بودند که حجم نمونه مطابق جدول کرجسی و مورگان 346 نفر تعیین و برای نمونه گیری از روش تصادفی ساده استفاده شد. برای شناسایی عوامل از روش تحلیل محتوا و برای تحلیل روابط متغیرها از روش معادلات ساختاری با نرم‌افزار اسمارت پی‌ال‌اس استفاده شده است. نتایج نشان دادند عوامل مؤثر بر بازاریابی اجتماعی، شامل 20 مؤلفه در قالب 6 بعد (خودپنداری-کنترل رفتاری ادراک شده-دینداری-هنجارهای ذهنی-نگرش-هنجارهای اخلاقی) می‌باشند. همچنین نتایج معادلات ساختاری نشان دادند عوامل نگرش با ضریب (0/436) بیشترین و دینداری با ضریب (0/310) کمترین تأثیر را بر بازاریابی اجتماعی دارند.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
امیر ملکی؛ صادق صالحی؛ لیلا کریمی؛ سید محمد شبیری
چکیده
با بروز بحران آب در ایران و ظهور پیامدهای متعدد آن، محققان علوم مختلف علل را بررسی و برای پیشگیری از آن راهکارهایی ارائه نمودند، اما اکثر آنها به روابط پیچیده و تعاملات بخش آب با نظامهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی وسیعتر نپرداخته‌اند. تحقیق حاضر بر این تفکر استوار است که برداشتهای متفاوتی در مورد مسئله آب در ایران وجود ...
بیشتر
با بروز بحران آب در ایران و ظهور پیامدهای متعدد آن، محققان علوم مختلف علل را بررسی و برای پیشگیری از آن راهکارهایی ارائه نمودند، اما اکثر آنها به روابط پیچیده و تعاملات بخش آب با نظامهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی وسیعتر نپرداخته‌اند. تحقیق حاضر بر این تفکر استوار است که برداشتهای متفاوتی در مورد مسئله آب در ایران وجود دارد و این تفاوت در معانی و برداشتها بر تصویب قوانین و اتخاذ سیاست‌های آبی کشور مؤثر بوده است. در این تحقیق، با استفاده از روش تحلیل گفتمان و با تلفیق رویکردهای فرکلاف و لاکلا و موف، نظام معنایی موجود در قانون توزیع عادلانه آب بررسی شد. یافته‌ها در دو بخش تحلیل ویژگیهای متن قانون و بررسی ارتباط آن با شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه ارائه شد. نتایج حاکی از تأثیرپذیری این قانون از ارزشهای انقلابی و شرایط حاکم بر جامعه در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی بود. ابهام در تعریف مفاهیم از جمله عدالت و مصالح عمومی، عدم باور به محدودیتها در منابع آبی و زودهنگام بودن بحران، عدم باور به موجودیت طبیعت و اکوسیستمهای زنده و غفلت از نقش عاملیت شهروندان، قانون توزیع عادلانه آب را به قانونی ناعادلانه تبدیل کرده است که حقوق طبیعت و نسلهای آینده را نادیده میگیرد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
ایرج صالح؛ نرگس صالح نیا؛ سید شهاب میرباقری؛ حامد اکبرپور؛ مهدی باستانی
چکیده
تاب‌آوری به‌عنوان ظرفیت بالقوه جامعه در معرض مخاطرات، با هدف حفظ یا رسیدن به سطح مناسبی از عملکرد، برای سازگاری یا مقاومت در برابر تغییرات شناخته می‌شود. باتوجهبه تغییرات اقلیمی، نواحی روستایی ازجمله مناطقی هستند که در معرض آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند. باتوجهبه اهمیت موضوع تاب‌آوری در شناخت نحوه رویارویی با ...
بیشتر
تاب‌آوری به‌عنوان ظرفیت بالقوه جامعه در معرض مخاطرات، با هدف حفظ یا رسیدن به سطح مناسبی از عملکرد، برای سازگاری یا مقاومت در برابر تغییرات شناخته می‌شود. باتوجهبه تغییرات اقلیمی، نواحی روستایی ازجمله مناطقی هستند که در معرض آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند. باتوجهبه اهمیت موضوع تاب‌آوری در شناخت نحوه رویارویی با مسائل بحرانی، مطالعه حاضر به بررسی نقش تنوع معیشتی در تاب‌آوری و سطح رفاه جامعه روستایی در مواجهه با تغییر اقلیم با بهره‌گیری از روش تحلیل عاملی و با استفاده از 5 شاخص و 38 زیرشاخص در سال 99-1398 پرداخته است. در این راستا، تعداد 206 پرسشنامه در دهستان جارو از توابع بخش پلنگآباد، شهرستان اشتهارد در استان البرز تکمیل شد. نتایج نشان می‌دهد 38 عامل مورد پرسش در هشت گروه قرار گرفتهاند. همچنین، نتایج حاکیاز آن است که در گروه نخست به‌عنوان مهمترین گروه، بسیاری از شاخص‌ها مانند مشارکت در فعالیت‌های اشتغال‌زایی جمعی، آشنایی با نیازهای جدید بازار، توسعه کسب‌وکار از طریق به‌کارگیری فناوریهای نوین، تجربه کار در محیطهای متنوع شغلی، یادگیری مهارتهای جدید فعالیت‌های اقتصادی، نشان‌دهنده اهمیت شناخت نیازهای اساسی بازار و افزایش توانایی روستاییان برای انجام فعالیت‌های جایگزین کشاورزی در مواقع بحران می‌باشد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
آذر زرین؛ عباسعلی داداشی رودباری
چکیده
مدیریت ریسک اقلیمی (CRM) رویکردی سازمان یافته از ترکیب رخدادها، روندها، پیشبینیها و پیشنگریهای اقلیمی در تصمیم گیریهای مرتبط با توسعه برای به حداکثررساندن منافع و به حداقل رساندن آسیبها یا زیانهای احتمالی است. تغییر اقلیم ماهیت مخاطرات را تغییر و پیرو آن عدم قطعیت رخداد مخاطرات را افزایش داده و در نتیجه ...
بیشتر
مدیریت ریسک اقلیمی (CRM) رویکردی سازمان یافته از ترکیب رخدادها، روندها، پیشبینیها و پیشنگریهای اقلیمی در تصمیم گیریهای مرتبط با توسعه برای به حداکثررساندن منافع و به حداقل رساندن آسیبها یا زیانهای احتمالی است. تغییر اقلیم ماهیت مخاطرات را تغییر و پیرو آن عدم قطعیت رخداد مخاطرات را افزایش داده و در نتیجه شیوه‌های مرسوم مدیریت بحران را وادار به بازتعریف می‌نماید. تجربه تاریخی رخداد مخاطرات اقلیمی همانند آنچه امروزه در ایران به شکل سیلهای ویرانگر و خشک‌سالی‌های مداوم شاهد آن هستیم ممکن است دیگر مبنای مناسبی برای مدیریت بحران نباشد. بنابراین اگر خواهان آن باشیم که توسعه بر مبنای سازگاری باشد، باید روندهای قابل مشاهده و پیشنگریهای بلندمدت توسط مدلهای اقلیمی را در نظر گرفت. شاخص جهانی ریسک اقلیمی (CRI) یکی از مواردی است که در این مقاله بررسی شد. نمره شاخص CRI ایران در سال 2019، 27 و رتبه جهانی CRI آن 18 بوده است که درکنار افزایش قابل توجه نسبت به میانگین بیست ساله (2019-2000) نشان دهنده ریسک اقلیمی زیاد ایران است. بر همین اساس برنامه‌های سازگاری ملی (NAPs) همانند برقراری نظام مدیریتی سازگار با تغییر اقلیم، برنامه مدیریت خشکسالی و بهبود بهره‌وری آب باید اساس برنامهریزیهای کلان کشور همچون برنامه‌های ملی آمایش سرزمین باشد.
آبیاری و کشاورزی
علی اکبری؛ جواد محمودی کرمجوان
چکیده
این پژوهش به‌منظور طراحی و ارائه الگوی ترویجی بهبود مدیریت آبیاری برای مقابله با بحران کم‌آبی در استان آذربایجان شرقی انجام شده است. ترویج بهبود مدیریت آبیاری یک عامل کلیدی مهم برای دستیابی به بهره‌وری کل عوامل تولید و کمک به تغذیه جمعیت در حال رشد زمین می‌باشد. مدیریت صحیح آبیاری در کشاورزی می‌تواند یکی از مهمترین و اساسی‌ترین ...
بیشتر
این پژوهش به‌منظور طراحی و ارائه الگوی ترویجی بهبود مدیریت آبیاری برای مقابله با بحران کم‌آبی در استان آذربایجان شرقی انجام شده است. ترویج بهبود مدیریت آبیاری یک عامل کلیدی مهم برای دستیابی به بهره‌وری کل عوامل تولید و کمک به تغذیه جمعیت در حال رشد زمین می‌باشد. مدیریت صحیح آبیاری در کشاورزی می‌تواند یکی از مهمترین و اساسی‌ترین راهکارهای مقابله با بحران کم‌آبی محسوب شود. بر این اساس شناخت صحیح از فرآیند آبیاری، مدیریت بهینه آن، ترویج و نحوه استفاده مناسبتر آب کشاورزی ضروری به نظر میرسد. اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارشناسان ترویج استان آذربایجان شرقی بود (343=N). نتایج مطالعه نشان داد رابطه معنیداری بین میزان تحصیلات، سابقه کار، رضایت از شغل با میزان فرهنگسازی مدیریت آبیاری وجود دارد. یافته‌های پژوهش کمبود میزان آگاهی کارشناسان ترویج و کشاورزان، عدم یکپارچگی اراضی کشاورزی، گرانتر تمام شدن وسایل روش‌های نوین آبیاری و عدم انتخاب نوع کشت مناسب را نشان می‌دهد که مانع از پیشبرد توسعه کشاورزی در منطقه است.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
حمید مسعودی
چکیده
اجرای کلان‌طرح‌هایی همچون شبکه جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهری با هدف استفاده مجدد از آب در صنعت و کشاورزی، ارتقای سطح بهداشت محیطی و کیفیت زندگی، بدون توجه به مشارکت اجتماعی، ممکن نیست و یا هزینه‌های بالایی را سبب می‌شود. هدف اجرای این پژوهش تحلیل جامعه‌شناختی مشارکت اجتماعی مردم در اجرای چنین پروژه‌هایی است. روش پژوهش، پیمایش ...
بیشتر
اجرای کلان‌طرح‌هایی همچون شبکه جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهری با هدف استفاده مجدد از آب در صنعت و کشاورزی، ارتقای سطح بهداشت محیطی و کیفیت زندگی، بدون توجه به مشارکت اجتماعی، ممکن نیست و یا هزینه‌های بالایی را سبب می‌شود. هدف اجرای این پژوهش تحلیل جامعه‌شناختی مشارکت اجتماعی مردم در اجرای چنین پروژه‌هایی است. روش پژوهش، پیمایش بوده و با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته، تأثیر متغیرهای مستقل بر وابسته سنجیده شد. جامعه آماری کلیه خانوارهای ساکن شهر زرند کرمان هستند و یکی از این طرح‌ها در این شهر در حال اجرا است و نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای به تعداد 375 نفر از بین آنها انتخاب شد. داده‌ها درب منازل گردآوری شده و با کمک نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، متغیرهای مستقل با وابسته رابطه خطی مستقیم دارند و توانسته‌اند 36 درصد تغییرات متغیر وابسته را پیش‌بینی کنند از سوی دیگر بر اساس ضرایب تأثیر رگرسیون خطی (β) طبقه اجتماعی و فرهنگی (0/16=β)، وجود چالش در دفع فاضلاب خانگی (0/17=β)، آگاهی از شیوه‌های اجرای طرح فاضلاب (0/16=β)، مشارکت در امور اجتماعی (0/26=β)، رضایت از کیفیت زندگی شهری (0/24=β) و اعتماد اجتماعی و نهادی (0/15=β) بر تمایل به مشارکت در پیاده‌سازی طرح تصفیه فاضلاب شهری زرند مؤثر هستند. در بخش دیگری از یافته‌ها مشخص شده مهمترین آثار این طرح از نظر مردم افزایش آب برای صنعت، کاهش خطرات ریزش چاه‌ها و بهبود کیفیت بهداشت محلات خواهد بود. در راستای اجرای بهینه این طرح پیشنهادهایی در انتهای نوشتار ارائه شده است.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
حمید ادب؛ مریم عباسی
چکیده
بتن متخلخل تصفیهگر به‌عنوان فناوری نوین در توسعه فضای شهری به‌منظور کنترل و تصفیه فیزیکی رواناب‌های شهری در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورهای صنعتی قرار گرفته است. استفاده از ترکیبات بازیافتی در ساخت بتن به‌منظور کاهش فشار بر منابع طبیعی و همچنین کاهش تولید گاز دی‌اکسیدکربن به‌منظور حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار ...
بیشتر
بتن متخلخل تصفیهگر به‌عنوان فناوری نوین در توسعه فضای شهری به‌منظور کنترل و تصفیه فیزیکی رواناب‌های شهری در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورهای صنعتی قرار گرفته است. استفاده از ترکیبات بازیافتی در ساخت بتن به‌منظور کاهش فشار بر منابع طبیعی و همچنین کاهش تولید گاز دی‌اکسیدکربن به‌منظور حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار چالش اساسی صنعت عمران می‌باشد. در این پژوهش جهت رسیدن به اهداف و ضرورت فوق، از دو نوع سنگ‌دانه بازیافتی سرامیک و بتنی خردشده و یک نوع سنگ‌دانه پامیس با خواص پوزلانی به‌منظور ساخت بتن متخلخل استفاده شد. 6 طرح اختلاط با اولویت نفوذپذیری بالا، مقاومت کافی و تصفیه‌پذیری مناسب طراحی شدند. بر این اساس آزمایشات خواص مکانیکی (شامل جذب، چگالی، تخلخل، نفوذپذیری و مقاومت فشاری) و تصفیه‌پذیری (حذف TOC) بر روی نمونه‌‌های بتنی انجام پذیرفت. نتایج مطالعات نشان داد استفاده از پامیس تا 25 درصد جایگزین با مصالح ساختمانی بازیافتی میزان تخلخل و نفوذپذیری بتن بهترتیب 13 و 43 درصد افزایش و میزان چگالی و مقاومت فشاری آن بهترتیب 12/5 و 39 درصد کاهش نسبت به نمونه شاهد داشته است. در بحث حذف آلاینده آلی TOC افزایش عملکرد 13 درصدی برای نمونه با 25 درصد جایگزینی پامیس مشاهده شده است. عملکرد فوق‌العاده طرح اختلاط حاوی سنگ‌دانه‌های پامیس در مقاومت مکانیکی و تصفیه‌پذیری می‌تواند رویکرد نوین در استفاده از مصالح بازیافتی در توسعه و ساخت فضای شهری به‌حساب آید.
انتقال آب و سازه های آبی
مریم تیموری یگانه
چکیده
احداث سازههایی مانند آبشکن علی‌رغم کنترل فرسایش، می‌تواند به دلیل شکلگیری ساختار موضعی جریان مانند انبساط و انقباض ناگهانی در مقطع عبور جریان، شکلگیری جریان رو به پایین و برخورد آن به بستر کانال در بالادست آبشکن و شکلگیری لایه برشی و آشفتگیهای ناشی از آن، باعث ایجاد فرسایش موضعی و تهدید برای سازه باشد. در ...
بیشتر
احداث سازههایی مانند آبشکن علی‌رغم کنترل فرسایش، می‌تواند به دلیل شکلگیری ساختار موضعی جریان مانند انبساط و انقباض ناگهانی در مقطع عبور جریان، شکلگیری جریان رو به پایین و برخورد آن به بستر کانال در بالادست آبشکن و شکلگیری لایه برشی و آشفتگیهای ناشی از آن، باعث ایجاد فرسایش موضعی و تهدید برای سازه باشد. در این تحقیق با استفاده از مدل عددی دو بعدی SRH-2D الگوی جریان در اطراف دیواره آبشکن، با زوایای قرارگیری 45، 90 و 135 درجه در کانال شبیه‌سازی شد. نتایج نشان داد در آبشکن با زاویه 45 درجه، طول ناحیه برگشت جریان نسبت به زاویه قرارگیری 90 و 135 درجه، به ترتیب نزدیک به 2 و 8 برابر کمتر خواهد شد. درحالیکه در آبشکن با زاویه قرارگیری 90 درجه، طول ناحیه برگشت جریان در حدود 3/5 برابر کمتر از حالتی است که آبشکن با زاویه 135 درجه در کانال قرار گرفته باشد. همچنین تنش برشی در نواحی نزدیک به کف در حالت آبشکن با زاویه 45 درجه کمترین مقدار و آبشکن با زاویه 135 درجه بیشترین مقدار را دارا می‌باشد.
سید مختار هاشمی
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 135-144
چکیده
مفهوم "حکمرانی محلی آب" در ایران مورد توجه ذی‌مدخلان متعدد از جمله سیاست‌گذاران می‌باشد. مطالعات میدانی نشان می‌دهد که حکمرانی مشارکتی مبتنی بر جوامع محلی نه فقط مورد تأیید پژوهشگران، بلکه کارشناسان دستگاه‌های دولتی، سمن‌ها و نمایندگان جوامع محلی است. اما در ایران سعی جدی برای ایجاد این نوع حکمرانی نشده است. عده‌ی زیادی ...
بیشتر
مفهوم "حکمرانی محلی آب" در ایران مورد توجه ذی‌مدخلان متعدد از جمله سیاست‌گذاران می‌باشد. مطالعات میدانی نشان می‌دهد که حکمرانی مشارکتی مبتنی بر جوامع محلی نه فقط مورد تأیید پژوهشگران، بلکه کارشناسان دستگاه‌های دولتی، سمن‌ها و نمایندگان جوامع محلی است. اما در ایران سعی جدی برای ایجاد این نوع حکمرانی نشده است. عده‌ی زیادی از سیاست‌گذارن موثر و با نفوذ معتقد هستند که نگاه ملی و منافع ملی قربانی نگاه و منافع محلی می‌شود. بنابراین، تمرکزگرایی در مدیریت آب در ایران که گفتمان غالب است مانع از ایجاد حکمرانی محلی آب شده است. در این مقاله، این موضوع با توجه به حوزه‌های قضایی و رویکرد حقوقی بازنمایی می‌گردد. پیامدهای سیاستی در قبال مسائل مهم حقوقی از جمله مالکیت آب و فرهنگ سیاسی با توجه به مسایل و چالش‌ها حکمرانی آب در حوضه‌های آبریز (با نگاه ویژه به دریاچه ارومیه) بررسی می‌شود. هدف گفتمان‌سازی برای سیاست‌گذاری پایدار در حکمرانی منابع آب و خاک می‌باشد. حکمرانی محلی آب به معنای استقلال از حاکمیت مرکزی یا هرج و مرج سیاسی نیست. این امر مستلزم به رسمیت شناختن نهادهای غیررسمی و محلی در چارچوب حقوقی با در نظر گرفتن مؤلفه‌های فرهنگی و اخلاقی می‌باشد. بنابراین، استدلال می‌شود که علاوه بر واقعیت‌های اجتماعی-اقتصادی و سیاسی، گفتمان‌های فرهنگی و اخلاقی باید در استراتژی مبتنی بر مشارکت چندجانبه برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست‌های عمومی در زمینه آب و خاک مورد توجه قرار گیرد.
سید مختار هاشمی
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 145-148
چکیده
معرفی کتاب: اصول هیدرواجتماعی؛ نکسوس آب-انسان-طبیعتکتاب حاضر یکی از آثار وزین و میراث ارزشمند سومین کنفرانس هیدرولوژی مناطق نیمه خشک و نتیجه تلاش‌های ارزشمند دکتر سید مختار هاشمی با همکاری محققین و پژوهشگران برجسته و عالیقدر علوم مربوط به آب می‌باشد. در این کتاب کوشش می‌شود که موضوعات مختلف علوم اجتماعی در آب مطرح گردد. این ...
بیشتر
معرفی کتاب: اصول هیدرواجتماعی؛ نکسوس آب-انسان-طبیعتکتاب حاضر یکی از آثار وزین و میراث ارزشمند سومین کنفرانس هیدرولوژی مناطق نیمه خشک و نتیجه تلاش‌های ارزشمند دکتر سید مختار هاشمی با همکاری محققین و پژوهشگران برجسته و عالیقدر علوم مربوط به آب می‌باشد. در این کتاب کوشش می‌شود که موضوعات مختلف علوم اجتماعی در آب مطرح گردد. این کتاب به 7 بخش تقسیم می‌شود که هر بخش دارای چند فصل (مجموعا 33 فصل) برای تبیین محور آن بخش می‌باشد: بخش اول (9 فصل): دانش هیدرواجتماعی: مفاهیم پایه و رویکردهابخش دوم (2 فصل): چارچوبهای حقوقی قانونیبخش سوم (5 فصل): دیپلماسی و امنیت آببخش چهارم (5 فصل): جامعهشناسی آببخش پنجم: حکمرانی آب (5 فصل): دانش جغرافیا برای حکمرانی صحیح آببخش ششم (4 فصل): فرایندهای مشارکتیبخش هفتم (3 فصل): توسعه ظرفیتها
