فصلنامه آب و توسعه پایدار

سرمقاله و یادداشت‌های کوتاه

علی باقری؛ شهناز نیشابوری؛ مهدی جمشیدی؛ محمد حسن شریعتی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.48667

چکیده

نیم نگاهی به "بستر" شکل‌گیری رخدادهای آبی (سرمقاله) علی باقری/ عضو هیأت تحریریه نشریه صرفه‌جویی در مصرف آب (یادداشت کوتاه) شهناز نیشابوری/ معاون برنامه ریزی و بهبود مدیریت شرکت آب و فاضلاب مشهد نقش سازمان‌های مردم نهاد(NGO) در حوزه آب و توسعه پایدار (یادداشت کوتاه) مهدی جمشیدی/ مدیرعامل جمعیت ناجیان آب دشت‌های ممنوعه بحرانی مرده (یادداشت ... بیشتر

ارزیابی مالی و اقتصادی اجرای طرح های فاضلاب برای تولید پساب قابل استفاده در کشاورزی و صنعت

ملیحه ملک جعفریان؛ محمدرضا محسنی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 1-8

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.38041

چکیده

تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی در سرمایه گذاری بخش اساسی فرآیند تصمیم گیری را تشکیل می دهد. در این مقاله سعی شده است تا با تکیه بر تحلیل مالی و اقتصادی، امکان سنجی اجرای طرح فاضلاب با استفاده از تکنیک های اقتصاد مهندسی مورد ارزیابی قرار گیرد. در ابتدا بر اساس اطلاعات شهر کلاته خیج با جمعیت حدود پنج هزار نفر، ارزیابی مالی و اقتصادی طرح ... بیشتر تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی در سرمایه گذاری بخش اساسی فرآیند تصمیم گیری را تشکیل می دهد. در این مقاله سعی شده است تا با تکیه بر تحلیل مالی و اقتصادی، امکان سنجی اجرای طرح فاضلاب با استفاده از تکنیک های اقتصاد مهندسی مورد ارزیابی قرار گیرد. در ابتدا بر اساس اطلاعات شهر کلاته خیج با جمعیت حدود پنج هزار نفر، ارزیابی مالی و اقتصادی طرح براساس شاخص های مورد نظر انجام شده و سودآوری طرح برای سرمایه گذاری بخش خصوصی بدون توجه به اثرات خارجی مورد بررسی قرار می گیرد. با توجه به نتایج بدست آمده برای دو حالت استفاده پساب جهت آبیاری و استفاده در صنعت در حداقل نرخ مورد انتظار (5 درصد) با توجه به منفی شدن ارزش حال خالص دریافت ها و پرداخت ها، طرح از دیدگاه بخش خصوصی دارای توجیه اقتصادی نمی باشد. همچنین تولید پساب برای آبیاری در بخش کشاورزی نسبت به صنعت اقتصادی تر می باشد. با توجه به اینکه عنصر عدم اطمینان در جریان بروز هزینه ها و حصول درآمدها، سرمایه گذاران و تصمیم گیران طرح را در استفاده از تحلیل هزینه فایده با تردید مواجه می سازد، لذا انجام تحلیل حساسیت بر مبنای تغییرات در نرخ تنزیل های متفاوت و تغییرات نامطلوب (مطلوب) درآمدها و هزینه ها و تغییرات در هزینه های ثابت (کاهش) به صورت مجزا بررسی شد تا بر اساس آن عوامل موثر در اقتصادی شدن طرح ها مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد که اجرای طرح برای شهرهای بزرگتر و پر جمعیت با توجه به کاهش هزینه های ثابت سرمایه گذاری اولیه هر واحد، اقتصادی تر خواهد بود.

فرآیند بکارگیری مدلهای تصمیم گیری چند معیاره در اولویت بندی اجرای طرحهای توسعه منابع آب مناطق روستائی استان خوزستان

عادل دحیماوی؛ منصور غنیان؛ امید مهراب قوچانی؛ حیدر زارعی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 9-16

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.38119

چکیده

در چند سال اخیر توجه مجامع دانشگاهی در کشور به علوم تصمیم‌گیری بیشتر جلب شده است و در راستای انتخاب گزینه برتر در زمینه‏های صنعت، بازرگانی و تجارت، معدن و غیره تحقیقات نسبتاً جامعی انجام شده است. اما در زمینه طرح‌های توسعه منابع آب و لزوم بکارگیری تکنیک‏های علمی تصمیم‌گیری در انتخاب مناسب‏ترین و اقتصادی‏ترین گزینه جهت شروع ... بیشتر در چند سال اخیر توجه مجامع دانشگاهی در کشور به علوم تصمیم‌گیری بیشتر جلب شده است و در راستای انتخاب گزینه برتر در زمینه‏های صنعت، بازرگانی و تجارت، معدن و غیره تحقیقات نسبتاً جامعی انجام شده است. اما در زمینه طرح‌های توسعه منابع آب و لزوم بکارگیری تکنیک‏های علمی تصمیم‌گیری در انتخاب مناسب‏ترین و اقتصادی‏ترین گزینه جهت شروع عملیات اجرایی برای هر پروژه، تحقیقات کاملی صورت نگرفته است. در فرایند طرح‌های توسعه منابع آب، کشاورزان به عنوان سرمایه‌گذار محسوب می‏شوند و اگر گزینه‏ای نامناسب برای شروع عملیات اجرائی انتخاب شود، ممکن است عواقب منفی ناشی از اجرای آن بیشتر از آثار مثبت آن بوده و مشکلات اجتماعی و سیاسی فراوانی در مناطق محل اجرای این طرح‌ها به وجود آورد. همچنین لزوم اولویت‏بندی طرح‌ها و پروژه‏های ملی و منطقه‏ای به دلیل محدودیت منابع مالی و میزان بازگشت سرمایه‌گذاری بسیار مهم می‏باشد. وجود پروژه‏های ناتمام در کشور و عدم توانائی در تامین بودجه لازم برای اتمام این پروژه‏ها، سبب شده است تا موضوع اولویت‏بندی اجرای طرح‌ها، اهمیتی بیش از پیش، پیدا کند. در این راستا، استفاده از یک روش علمی تصمیم‌گیری، در سطح استان‏ها وحتی کشور، کاملاً ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا، استفاده از یک روش علمی تصمیم‌گیری، در سطح استان ها و حتی کشور، کاملاً ضروری به نظر می‌رسد. در این مقاله با بررسی وضعیت طرح‌های آبیاری و زهکشی مشارکت مردمی در حوزه عمل سازمان آب و برق استان خوزستان، شاخص‌های مورد نظر مسئولین وکشاورزان تعریف گردیده است. سپس با استفاده از دو روشSAW و WPM رتبه هریک از طرح‌ها محاسبه شده و بر اساس این رتبه‌بندی، اولویت اجرا برای هر یک از طرح‌های آماده به اجرای سازمان با سیستم مشارکتی، تعیین شده است.

رویکرد روش های کیفی و تصمیم گیری فازی برای انتخاب پروژه های BOT و BOO مبتنی بر ریسک در صنعت آب و فاضلاب

رضا شهرجردی؛ مرجان رئوفی‌نیا؛ سید حسین سجادی فر؛ عبدالرضا خلیلی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 17-26

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.46705

چکیده

یکی از مهم‌ترین راهبردهای دولت‌ها برای افزایش کارآمدی بخش‌های مختلف اقتصادی، از جمله خدمات بخش عمومی مانند آب و فاضلاب، حمایت از ورود بخش خصوصی و گام ‌برداشتن در مسیر خصوصی‌سازی است. استفاده از روش‌های BOT وBOO رویکردهای بسیار معمول و پرطرفدار در جذب مشارکت و سرمایه‌های بخش خصوصی محسوب می‌شوند. در این زمینه، فراهم‌سازی بسترهای ... بیشتر یکی از مهم‌ترین راهبردهای دولت‌ها برای افزایش کارآمدی بخش‌های مختلف اقتصادی، از جمله خدمات بخش عمومی مانند آب و فاضلاب، حمایت از ورود بخش خصوصی و گام ‌برداشتن در مسیر خصوصی‌سازی است. استفاده از روش‌های BOT وBOO رویکردهای بسیار معمول و پرطرفدار در جذب مشارکت و سرمایه‌های بخش خصوصی محسوب می‌شوند. در این زمینه، فراهم‌سازی بسترهای مناسب در راستای انتخاب پروژه‌های سرمایه‌گذاری با استفاده از ابزاری قدرتمند برای بهبود کیفیت محصول و ایجاد سامانه‌ی کیفیتی مشتری مدار (توسعه‌ی عملکرد کیفیت) بسیار حایز اهمیت بوده و در این راستا استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره مانند شباهت به گزینه‌های ایده‌آل به منظور انتخاب گزینه‌ی ایده‌آل سرمایه‌گذاری ضروری است. هدف این پژوهش، پیشنهاد روشی جدید برای رفع مشکل انتخاب پروژه‌های سرمایه‌گذاری با رویکرد مدل شباهت به گزینه‌های ایده‌آل و توسعه‌ی عملکرد کیفیت فازی با در نظر گرفتن فاکتورهای ریسک و تأثیر آن‌ها بر چهار فاکتور پروژه‌ها (زمان، هزینه، محدوده و کیفیت) می‌باشد. وزن نسبی هر یک از فاکتورهای ریسک با استفاده از توسعه‌ی عملکرد کیفیت فازی محاسبه و در نهایت با رویکرد مدل شباهت به گزینه‌های ایده‌آل فازی، پروژه‌های BOTبر اساس توسعه‌ی زیر ساخت‌ها و دارایی‌ها رتبه بندی شده است. با ارایه‌ی یک مطالعه‌ی موردی عملیاتی شده، مراحل این روش پیشنهادی تصریح شده است.

شناسایی منابع آلاینده آبخوان دشت مشهد ناشی از فعالیتهای دام، طیور و آبزیان

عباسعلی قزل سوفلو؛ ریحانه عظیمی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 27-34

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.48658

چکیده

براساس گزارش‏های جهانی، دامپروری صنعتی اثرات مخربی بر کیفیت منابع آب دارد. فعالیت‏های دامداری شامل پرورش احشام، تغذیه دام‏ها، نظافت محل دامداری، ذخیره‏سازی کود وحتی دامداری‏های متروکه اثرات منفی وسیعی بر کیفیت آب دارند. این اثرات معمولاً ناشی از تراکم یا تعدد زیاد دام‏ها می‏باشد که می‏توانند مقدار زیادی فضولات دامی ... بیشتر براساس گزارش‏های جهانی، دامپروری صنعتی اثرات مخربی بر کیفیت منابع آب دارد. فعالیت‏های دامداری شامل پرورش احشام، تغذیه دام‏ها، نظافت محل دامداری، ذخیره‏سازی کود وحتی دامداری‏های متروکه اثرات منفی وسیعی بر کیفیت آب دارند. این اثرات معمولاً ناشی از تراکم یا تعدد زیاد دام‏ها می‏باشد که می‏توانند مقدار زیادی فضولات دامی تولید کنند. البته تراکم جمعیت دام تنها فاکتور مؤثر بر کیفیت منابع آب نبوده، بلکه مدیریت جمع‏آوری و دفع پسماندهای حیوانی نیز می‏تواند بر کیفیت منابع آب اثرگذار باشد. طبق بررسی‏ها و بازدیدهای میدانی به عمل آمده از محدوده مطالعاتی مشهد، در شرایط کنونی دفع فضولات دامی در بیشتر موارد به صورت غیراصولی (انباشت و دفع در زمین‏های کشاورزی) صورت می‏‏گیرد.به طور کلی در منطقه دشت مشهد، عمده‏ترین عامل آلودگی آب در مجاورت دامداری‏های صنعتی، ذخیره‏سازی نادرست کودهای حیوانی در این مراکز می‏باشد. در دشت مشهد سالانه مقدار بسیار زیادی فضولات دامی در مراکز پرورش دام سنگین تولید می‏گردد که در صورت ورود به آبخوان مشهد باعث ایجاد آلودگی‏های بسیار خطرناک می‏گردد. در این پژوهش میزان آسیب پذیری آبخوان دشت مشهد از آلاینده‏های دامی بررسی شده و با توجه به اهمیت منابع آب زیرزمینی در تامین آب شرب، به ارائه راهکارهای پیشگیری،کنترل و کاهش آلودگی پرداخته شده است.

مقایسه اثر محلول شیرآهک و سود در حذف آلاینده کروم شش ظرفیتی از آب

رضا حیدرزاده؛ محسن محتشم

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 35-42

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.37311

چکیده

در برخی از مناطق کویری کشورمان آب زیرزمینی تنها منبع تأمین آب شرب می‏باشد و به دلیل ساختار زمین‏شناسی، غلظت کروم شش ظرفیتی در آب زیرزمینی آن مناطق از حداکثر مجاز بیشتر است. از طرفی بسیاری از مطالعات گذشته نشان داده‌اند که کروم شش ظرفیتی یک عنصر ایجاد کننده سرطان در انسان است و بر روی سایر ارگانیزم‌ها نیز اثر سمی دارد. در این مطالعه ... بیشتر

بررسی روش های کنترل آبشستگی موضعی اطراف پایه پل

حسین شریعتی؛ سعید رضا خداشناس

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 43-52

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.40658

چکیده

جابجایی ذرات رسوب ناشی از تغییر شکل الگوی جریان، آبشستگی نامیده می‌شود. این پدیده یکی از دلایل ناپایداری و در نهایت تخریب پل‌ها به شمار می‌رود. در طول دهه‌های گذشته روش‌های مختلفی برای مقابله با آبشستگی پایه پل پیشنهاد شده است. به طور خلاصه، این روش‌ها را می‌توان به دو دسته کلی روش‌های تغییر الگوی جریان و روش‌های مقاوم‌سازی ذرات ... بیشتر

ارزیابی برخی راهکارهای مدیریتی افزایش شاخص کارآیی مصرف آب مزارع گندم در شرایط شور

محمدحسن رحیمیان؛ محمدجواد روستا؛ حسین رزاقیان

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 53-58

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.48659

چکیده

استفاده از راهکارهای مدیریتی به منظور افزایش شاخص کارآیی مصرف آب در مزارع کشاورزی یکی از گزینه های عملی برای مقابله با کم آبی است. این پژوهش به بررسی روش های مدیریت آب کشاورزی در شهرستان ابرکوه استان یزد که عمدتاً با مسائل کم آبی و شوری منابع آب و خاک روبرو است، پرداخته و راهکارهای عملی و علمی مبتنی بر تحقیقات را در دو مزرعه ی گندم اجرا ... بیشتر استفاده از راهکارهای مدیریتی به منظور افزایش شاخص کارآیی مصرف آب در مزارع کشاورزی یکی از گزینه های عملی برای مقابله با کم آبی است. این پژوهش به بررسی روش های مدیریت آب کشاورزی در شهرستان ابرکوه استان یزد که عمدتاً با مسائل کم آبی و شوری منابع آب و خاک روبرو است، پرداخته و راهکارهای عملی و علمی مبتنی بر تحقیقات را در دو مزرعه ی گندم اجرا کرده است. این روشها شامل تغییر روش آبیاری، تسطیح مناسب، تقویم آبیاری (زمان و مقدار آبیاری)، تراکم کاشت و کوددهی بوده است. برای ارزیابی اقدامات مذکور، میزان آب مصرفی در طول یک فصل کامل زراعی ثبت شد و عملکرد دانه و شاخص کارآیی مصرف آب (نسبت عملکرد به آب مصرفی) تعیین و با تیمار شاهد (زمین کشاورز) مقایسه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که در صورت اجرای دقیق راهکارهای مذکور، می توان بدون کاهش معنی دار در عملکرد محصول، مدت زمان آبیاری را تا 15 درصد مقدار فعلی کاهش داد و در مصرف آب صرفه جوئی به عمل آورد. از جمله دستاوردهای این پژوهش افزایش 20 درصدی شاخص کارآیی مصرف آب بوده است که گامی عملی در جهت افزایش درآمدکشاورز، کمک به تداوم فعالیت های کشاورزی در روستاها، کاهش مصرف نهاده های کشاورزی (به ویژه آب)و نهایتاً کمک به پایداری تولید محصولات کشاورزی در شرایط خشکسالی و کم آبی های اخیر محسوب می گردد.

طراحی و ارزیابی غلطک های تثبیت جویچه به منظور کاهش تلفات آبیاری

وحید رضاوردی نژاد؛ امیر نورجو؛ حسین محمدی مزرعه؛ افشین خرسند

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 59-66

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.36057

چکیده

در این مطالعه تأثیر غلطک تثبیت جویچه در بهبود پارامتر های آبیاری جویچه ای از قبیل زمان پیشروی، رواناب، نفوذ عمقی و بازده آبیاری (بازده کاربرد) در تیمار های تثبیت با غلطک، بدون غلطک (شاهد) و چرخ تراکتور خورده، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب در آذربایجان غربی طی سال های 1381-1380، مورد بررسی قرار گرفت. بعد از آماده سازی زمین، غلطک هایی ... بیشتر

مهندسی رودخانه ازگذشته، تا آینده (بررسی رویکردها و چشم انداز)

آرمین بوستانی؛ کاظم اسماعیلی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 67-72

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.34809

چکیده

رودخانه‌ها از جمله منابع آبی سطحی مهمی هستند که در طی زندگی بشر همواره مورد توجه بوده‌اند. این توجه ناشی از وابستگی انسان به آب و پاسخ دادن به این وابستگی در موضوعاتی از قبیل کشاورزی، انتقال آب، مهار سیلاب‌ها و حمل و نقل آبی است. در گذشته این باور وجود داشت که اقدامات اساسی همچون بهره‌برداری از رودخانه‌ها و حفاظت در برابر سیلاب‌ها، ... بیشتر رودخانه‌ها از جمله منابع آبی سطحی مهمی هستند که در طی زندگی بشر همواره مورد توجه بوده‌اند. این توجه ناشی از وابستگی انسان به آب و پاسخ دادن به این وابستگی در موضوعاتی از قبیل کشاورزی، انتقال آب، مهار سیلاب‌ها و حمل و نقل آبی است. در گذشته این باور وجود داشت که اقدامات اساسی همچون بهره‌برداری از رودخانه‌ها و حفاظت در برابر سیلاب‌ها، تنها مربوط به مهندسی رودخانه است، ولی در حقیقت این اقدامات در حوزه‌ی احیا و ساماندهی رودخانه‌ها قرار داشته است. در معنای امروزی سابقه‌ی فعالیت مهندسین رودخانه از 60-50 سال تجاوز نکرده و از رشته‌های نسبتاً جدید مهندسی عمران آب در کشور ما شناخته میشود. بایستی این نگرش تک علمی به مهندسی رودخانه برداشته شود، زیرا متخصصان این علم در حقیقت باید علاوه‌ بر اطلاعات هیدرولیکی، توانایی‌های هیدرولوژیکی، زمین شناسی، محیط زیست، پیش از ورود به مباحث کارشناسی، دارای تجربه‌ی عملی مشخصی باشند، به‌علت آنکه شرایط هر رودخانه با رودخانه‌ی دیگر متفاوت بوده و هیچ گاه نمی توان نتایج یک مشاهده‌ی علمی و تجربه‌ی عملی یک رودخانه را به دیگری تعمیم داد. در این تحقیق به تجربه و توصیه‌های انجمن اداره‌ی عمران آمریکا (USACE) در زمینه‌ی تربیت مهندسین رودخانه در آینده و پیشنهادهای این انجمن برای ارتقاء متخصصین این حوزه استناد شده است.

بررسی تغییرات مکانی سطح سفره آب زیرزمینی دشت برخوار اصفهان

مهسا مالمیر؛ معصومه دلبری

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 73-82

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.48660

چکیده

آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین آب برای مصارف کشاورزی و شرب در کشور ایران می باشد. بنابراین تهیه نقشه های به هنگام عمق آب زیرزمینی می تواند گام مهمی در بهره برداری صحیح از منابع آب باشد. این مطالعه به منظور بررسی تغییرپذیری مکانی عمق آب زیرزمینی دشت برخوار استان اصفهان با استفاده از رو ش های زمین-آماری انجام گرفت. برای این منظور از اطلاعات ... بیشتر آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین آب برای مصارف کشاورزی و شرب در کشور ایران می باشد. بنابراین تهیه نقشه های به هنگام عمق آب زیرزمینی می تواند گام مهمی در بهره برداری صحیح از منابع آب باشد. این مطالعه به منظور بررسی تغییرپذیری مکانی عمق آب زیرزمینی دشت برخوار استان اصفهان با استفاده از رو ش های زمین-آماری انجام گرفت. برای این منظور از اطلاعات عمق آبزیرزمینی مربوط به ماه های تیر و آبان سه سال 1386، 1388 و 1390که از تعداد 36 حلقه چاه مشاهده ای برداشت شده بود، استفاده شد. پس از کنترل کیفیت و صحت آمار، وجود یا عدم وجود همبستگی مکانی بین داده ها بررسی شده، سپس عمق آب زیرزمینی درون یابی شد. روش های درون یابی مورد استفاده شامل روش های زمین آماری کریجینگ معمولی و روش وزن دهی عکس فاصله با توان های 1 تا 4 بوده است. برای مقایسه روش ها از روش اعتبارسنجی متقابل و شاخص های جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین انحراف خطا (MBE) استفاده گردید. نتایج نشان داد روش وزن دهی عکس فاصله با توان 2 در تیر ماه و آبان ماه سال های 1388، روش وزن دهی عکس فاصله با توان 4 برای تیر ماه سال 1390 و روش کریجینگ برای دیگر ماه ها و سال ها کمترین مقدار RMSE و نزدیکترین مقدار به صفر MBE را داشته، در نتیجه بهترین برآورد عمق آب زیرزمینی را داشته اند. تحلیل نقشه های عمق آب حاکی از بالاتر بودن سطح آب در جنوب شرقی منطقه و افزایش عمق آب در دیگر نقاط است.

تجربه موفق مدیرت مشارکتی آبیاری: مطالعه موردی شرکت سهامی آبیاری و کشاورزی مجن- شاهرود

شیوا زارع؛ داریوش حیاتی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 83-88

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.40841

چکیده

با در نظر گرفتن چالش‌های موجود در خصوص پایین بودن راندمان مصرف آب در بخش کشاورزی، توجه به جایگاه و نقش مشارکت مردم به منظور بهبود کارآیی و اثربخشی آبیاری در کنار استفاده از روش‌ها و ابزار مناسب، امری ضروری است. بر این اساس، رهیافت‌هایی همچون مدیریت مشارکتی آبیاری مطرح شده و به کار گرفته شده است. در این پژوهش، تجربیات شرکت سهامی آبیاری ... بیشتر با در نظر گرفتن چالش‌های موجود در خصوص پایین بودن راندمان مصرف آب در بخش کشاورزی، توجه به جایگاه و نقش مشارکت مردم به منظور بهبود کارآیی و اثربخشی آبیاری در کنار استفاده از روش‌ها و ابزار مناسب، امری ضروری است. بر این اساس، رهیافت‌هایی همچون مدیریت مشارکتی آبیاری مطرح شده و به کار گرفته شده است. در این پژوهش، تجربیات شرکت سهامی آبیاری و کشاورزی مجن در شهرستان شاهرود به عنوان نمونه‌ای موفق در نیم قرن مدیریت شبکه آبیاری، مورد مطالعه قرار گرفته و تا حد امکان با کمک روش‌های کیفی و یک تحلیل SWOT، اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی اقدامات شرکت مذکور، مورد تحلیل قرار گرفته است. از جمله مهم‌ترین اثرات اجتماعی فعالیت‌های این شرکت، برقرارشدن عدالت در توزیع آب، قانونمند شدن نحوه‌ی توزیع آب، به حداقل رسیدن تخلفات و سرقت آب، کاهش میزان درگیری و نزاع بر سرآب، افزایش اعتماد به شرکت و کاهش میزان مهاجرت اهالی بوده است. اثرات اقتصادی عمده نیز عبارت بودند از: بهره‌وری دراستفاده از آب، بهبود معیشت مردم، توسعه باغ‌ها، افزایش فعالیت‌های جانبی علاوه بر زراعت و باغداری در منطقه و اشتغال‌زایی در شهر. در خصوص اثرات زیست‌محیطی نیز برای مهار سیلاب‌ها به کاشتن درخت و درختچه در حاشیه رودخانه مبادرت شده و همچنین با ساخت کانال‌ها، سیل تا حدود زیادی مهار شده است. اجرای کانال‌های سنگی سیمانی و توزیع بهینه آب سبب کاهش سیلاب‌های منطقه و کاهش خسارت به گونه‌های گیاهی طبیعی، جنگل‌ها و مراتع شده است.

تطبیق معانی فنی و ادبی حوضه و آبریز (یادداشت فنی)

دکتر ابوالفضل ناصری

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 89-91

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.41411

چکیده

مهمترین محیطی که در آن تحلیل های هیدرولوژی صورت می گیرد، در زبان فارسی به حوضه (آبریز) و در زبان انگلیسی به Watershed موسوم است. خاستگاه و معانی حوضه و آبریز برای کاربران فنی به طور کامل مشخص نیست. این مقاله کوششی برای تطبیق معانی فنی و ادبی حوضه و آبریز است. بدین منظور با استناد به متون و نوشته های فنی و تخصصی علوم آب، ویژگی های هندسی و فیزیکی ... بیشتر

یادداشت تحلیلی: «حکمرانی خوب» و «مدیریت آب»

به کوشش حمید عمرانیان خراسانی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393، صفحه 94-95

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.48661

چکیده

براساس ارزش و جایگاه منحصر به فرد منابع آب در تأمین رفاه و بهزیستی جامعه بایستی بر لزوم تداوم دسترسی به آب کافی و سالم برای همگان درهر زمان تأکید گردد. وجود پیوندهای قوی میان «توسعه اقتصادی پایدار»و «مدیریت آب»، ضرورت اصلاح مدیریت آب کشور را اجتناب ناپذیر کرده است. در این مسیر باید «چشم ها را شست» و تفسیری نو از مشارکت دولت و مردم در ... بیشتر براساس ارزش و جایگاه منحصر به فرد منابع آب در تأمین رفاه و بهزیستی جامعه بایستی بر لزوم تداوم دسترسی به آب کافی و سالم برای همگان درهر زمان تأکید گردد. وجود پیوندهای قوی میان «توسعه اقتصادی پایدار»و «مدیریت آب»، ضرورت اصلاح مدیریت آب کشور را اجتناب ناپذیر کرده است. در این مسیر باید «چشم ها را شست» و تفسیری نو از مشارکت دولت و مردم در مدیریت آب عرضه نمود. حرکت و رسیدن به چنین سطحی از مشارکت نیازمند تجدید نظر اساسی در ساختار مدیریت آب کشور ذیل گفتمان «حکمرانیِ خوب آب » و بازتعریف نقشها، اختیارات و مسئولیتها میباشد. امروزه، این گفتمان در سطح ملی بارز و مطرح است و حتی برخی از عناصر آن در اسناد و برنامه های رسمی کشور آمده و لذا بنظر م یآید اراده سیاسی در سطح دولت برای دستیابی به حکمرانیِ خوب (موثر و شایسته) در حوزه مدیریت آب تا حدودی فراهم آمده است.اما پیاده سازی و استقرار یک مدیریت «جامع، مشارکتی و یکپارچه» درحوضه های آبی کشور، تحولی چالش دار و زمان بر است که بایستی باهمراهی گروداران (به ویژه آب بران) به انجام رسد. چنین اقدامی سترگ (به مثابه یک «برنامه تحول»)، نیازمند اجماع نسبیِ تمامی عوامل حکمرانی آب از حاکمیت تا گروداران - در راستای یک «چشم انداز مشارکتی» است که به جز با تفاهم جمعی حاصل نمی آید. به عبارت دیگر: برای هر یک از حوضه های آبی کشور، «شاه کلید موفقیت در تحول مدیریت آب، همانا تحریک اراده جمعی کنشگران اصلی حوضه در جهتی واحد برای دستیابی به حکمرانی خوب آب است». البته، پیش نیاز دستیابی به این شاه کلید، آگاهی کنشگران از ماهیت منابع آب، وضعیت امروزین این منابع و نیز روند افزایشی فشارها بر منابع مذکور (ناشی از توسعه فزاینده و تغییر اقلیم) است. مسلماً، هوشیاری کنشگران از عواقب ادامه روند فعلی نیز نقشی اساسی در این تحول دارد. زیرا، علی رغم اختلافات کنشگران اصلی حوضه با یکدیگر، این آگاهی و هوشیاری عناصر اتصال دهنده آنان طی فرآیند تحول می باشند. بدیهی است فرهنگ سازیِ عمومی و حساس سازی مردم نسبت به ارزش بی همتای آب پاک، موجب پیدایش یک «سرمایه اجتماعی » قوی (فهیم و راسخ) برای تداوم مسیرتحول خواهد بود.

معرفی کتاب

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1393

https://doi.org/10.22067/jwsd.v1i3.48663

چکیده

نام کتاب: تحلیل فراوانی ناحیه‌ای (نگرشی بر پایه گشتاورهای خطی)نویسنده: جی. آر. ام. هاسکینگ - جی. آر. والیسمترجم: بیژن قهرمان نام کتاب: اصول حقوق و مدیریت آبنویسنده : دانته آگوستو کاپونئرا - مارسلا نانیمترجمین : محسن عبداللهی - اصلی عباسی نام کتاب: مبانی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشینویسنده: کامران داوری - محمد سالاریان نام کتاب: مهندسی ... بیشتر

دوره 11 (1403)

دوره 10 (1402)

دوره 9 (1401)

دوره 8 (1400)

دوره 7 (1399)

دوره 6 (1398)

دوره 5 (1397)

دوره 4 (1396)

دوره 3 (1395)

دوره 2 (1394)

دوره 1 (1392)

دوره و شماره: دوره 1، شماره 3، اسفند 1393 (نیم نگاهی به "بستر" شکل‌گیری رخدادهای آبی)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده