آب، اکوسیستم و محیطزیست
احسان تمسکی؛ مهدی کلاهی
چکیده
در دهه‌های اخیر، بحران تخریب محیطزیست، ابعاد گسترده‌ای به خود گرفته و موجب نگرانی‌های فراوانی شده است. این بحران، از آن رو که نتیجۀ بحرانی فکری و اخلاقی است، بایستی فارغ از جنبه‌های فنی و مهندسی، مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش ضمن واکاوی روابط مختلف انسان و دیدگاه‌های متفکران ِ جریان‌ساز در ارتباط با طبیعت، تلاش می‌شود ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر، بحران تخریب محیطزیست، ابعاد گسترده‌ای به خود گرفته و موجب نگرانی‌های فراوانی شده است. این بحران، از آن رو که نتیجۀ بحرانی فکری و اخلاقی است، بایستی فارغ از جنبه‌های فنی و مهندسی، مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش ضمن واکاوی روابط مختلف انسان و دیدگاه‌های متفکران ِ جریان‌ساز در ارتباط با طبیعت، تلاش می‌شود که با ارائه مدلی مفهومی، ریشه‌های اخلاقی بحران محیطزیست تحلیل شود. بحران‌های محیط‌زیستی در ذیل نگرش‌هایی تشدید می‌شوند که ضمن تأکید بر انسانمداری، طبیعت را شیءای بیجان و فاقد شعور می‌دانند که بهره‌ای جز ماده بودن صرف، ندارد. مدل مفهومی این پژوهش، نشان می‌دهد که در تقابل با نقاط ضعف در جهانبینی خلقت، خودمحوری و دیگرگونهگریزی، به واسطه اثرات مثبتی که جهان هستی بر بحران‌های محیط‌زیستی دارد، نگرش «بوم‌محوری جهان‌وطنی» توسعه یافته است. اخلاق محیطزیست، اخلاقی جامع است؛ یعنی ضمن درنظرگرفتن فرهنگها، گونهها و زیستگاههای دیگر، جهان‌وطنی است. اخلاق محیطزیست از آن‌رو که جهانشمول است، می‌تواند مبنایی برای بسط اخلاق در حوزۀ محیط زیست قرار بگیرد. اخلاق بوم‌شناختی، می‌تواند به عنوان یک اخلاق جهانشمول در حل بحران‌های پیچیده و تو در توی جهان امروز، کارا باشد. برای نیل به این هدف، نخست باید از جزئیات اخلاق انسانمحور آگاه شد و آن را با اخلاق محیطزیست مقایسه نمود. در یک کلام، اخلاق محیطزیست یا بهبیان دقیقتر، اخلاق بوم‌محوری، اخلاقی جهان‌وطنی است که قابلیت ایجاد اجماع بر چگونگی حل بحران‌های محیط‌زیستی را دارد.
