مدیریت آب و اقتصاد
سحر صفرپور؛ مجید مداح
چکیده
آب به‌عنوان یک پیش‌نیاز در توسعه و بقای نسل بشر اهمیت دارد و نقش اساسی در تأمین و دستیابی به اهداف و الویت‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی هر کشوری ایفا می‌کند. با ادامه روند نامطلوب وضعیت منابع آبی در سطح جهان و پیش‌بینی تداوم بحران آب، مسأله کمبود آب به‌طور پیوسته در حال افزایش است. در این چارچوب، این مقاله تلاش دارد ابعاد ...
بیشتر
آب به‌عنوان یک پیش‌نیاز در توسعه و بقای نسل بشر اهمیت دارد و نقش اساسی در تأمین و دستیابی به اهداف و الویت‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی هر کشوری ایفا می‌کند. با ادامه روند نامطلوب وضعیت منابع آبی در سطح جهان و پیش‌بینی تداوم بحران آب، مسأله کمبود آب به‌طور پیوسته در حال افزایش است. در این چارچوب، این مقاله تلاش دارد ابعاد مختلف فقر آب شامل نیروهای محرک، فشار، وضعیت و اثر، عوامل مؤثر بر آن را بررسی و با استفاده از رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری- روش حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) در سال 1398 را شناسایی نماید. نتایج بهدست آمده از تخمین مدل نشان میدهند 1- نیروهای محرک اثر مثبت و معناداری روی سازههای فشار و اثر فقر آبی در سطح استان‌های کشور دارند، 2- سازه فشار اثر منفی و معناداری روی وضعیت فقر آبی دارد و 3- سازه وضعیت که بیانکننده تغییرات محیطزیستی است اثر منفی و معناداری بر روی اثرات فقر آبی دارد. همچنین در میان عوامل مؤثر بر فقر آبی در سال 1398 متغیرهای تعداد پزشکان در هر ده هزار نفر با ضریب 0.934، نسبت اراضی زیر کشت آبی به کل زمینهای زیر کشت با ضریب 0.893، مصرف آب شرب کل با ضریب 0.888 و پدیدههای بیابانی با ضریب 1 مهمترین عوامل اثرگذار بهشمار میآیند.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
عاطفه دماوندی؛ حشمت اله سعدی؛ کریم نادری مهدیی؛ عاطفه ملکیان
چکیده
باتوجهبه افزایش جمعیت، محدود بودن ظرفیت منابع آبی و تغییر اقلیم بروز خشکسالی اجتناب ناپذیر خواهد بود، این مهم سبب ایجاد حساسیت متخصصان توسعه درباره این منبع حیات بخش و تنظیم چهارچوب عرضه منابع آبی شده است. در این راستا بهره‌گیری شاخصی چند بعدی در قالب پنج محور اصلی در برگیرنده منابع، دسترسی، مصرف، ظرفیت و محیط‌زیست، بهمنظور ...
بیشتر
باتوجهبه افزایش جمعیت، محدود بودن ظرفیت منابع آبی و تغییر اقلیم بروز خشکسالی اجتناب ناپذیر خواهد بود، این مهم سبب ایجاد حساسیت متخصصان توسعه درباره این منبع حیات بخش و تنظیم چهارچوب عرضه منابع آبی شده است. در این راستا بهره‌گیری شاخصی چند بعدی در قالب پنج محور اصلی در برگیرنده منابع، دسترسی، مصرف، ظرفیت و محیط‌زیست، بهمنظور بررسی عوامل موثر در بحران آب کشاورزی ارزیابی دسترسی به منابع آب کشاورزی و همچنین بررسی کمبود آب در سطح فرامنطقه‌ای سودمند خواهد بود. بنابراین در این مقاله با هدف محاسبه شاخص فقر آب کشاورزی ابعاد مختلف موثر بر فقر آبی بررسی و سپس به تبیین شاخص‌های بحرانی در شهرستان‌های مورد مطالعه پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان داد، شهرستان کبودراهنگ به دلیل ضعف در دو مولفه محیط‌زیست (مصرف زیاد سموم و کود و کیفیت پایین آب) و دسترسی (دسترسی کشاورز به آب و پتانسیل زمین) با فقر آب کشاورزی معادل 42/06 وضعیت بحرانی‌تری نسبت به سایر شهرستانها دارد. شهرستان ملایر به دلیل دسترسی بهتر به منابع و کسب امتیاز بالاتر در مولفه محیط‌زیست از دیدگاه شاخص فقر آبی وضعیت مطلوب‌تری دارد. همچنین یافته‌ها نشان‌دهنده ضعف مدیریت مصرف منابع آب و پایین بودن ظرفیت انسانی و واقعی (توان کشاورز برای مدیریت کردن آب کشاورزی در سطح مزرعه) در شهرستان‌های مورد مطالعه است.
