زیست ‎جهان شکننده کشاورزان در مواجه با بحران و حکمرانی آب؛ تحلیل روایت کشاورزان شهرستان دهگلان

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مطالعه موردی

نویسندگان

• حسین دانش مهر ¹
• عثمان هدایت ²

¹ دانشیار جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

² پژوهشگر پسادکتری دانشگاه کردستان، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

بحران آب در ایران، به‎مثابه تراژدی طبیعی نگریسته شده و راهکارهای حل آن نیز در مباحث هیدرولوژی که عمدتا متمرکز، تکنوکراتیک و فاقد سازوکارهای مشارکتی است، فهم گردیده است. پژوهش حاضر با رد این نگاه و با رویکردی از پایین به بالا و اتخاذ نظریه حکمرانی منابع مشترک استروم و نظریه هیدرولوژی اجتماعی در پی تحلیل روایت کشاورزان روستاهای دهگلان در مواجه با بحران آب و ارتباط آن با زیست‎جهان آنها بوده است.بنابراین، با اتخاذ روش‎شناسی تحلیل روایت و انجام مصاحبه‎های نیمه‎ساخت‎یافته با ٢٣ نفر از کشاورزان ١١ روستای شهرستان دهگلان به این امر نائل آمدیم. یافته‎ها در قالب ٥ مقوله ثانویه و ١ مقوله هسته، مورد تفسیر و تبیین قرار گرفتند. نتایج نشان داد که زیست‎جهان کشاورزان در این وضعیت بحران و حکمرانی آب دچار شکنندگی شده است. شکنندگی زیست‌جهان کشاورزان دهگلان ریشه در تعامل سه گانه حکمرانی نهادی ضعیف، سلطه قواعد بازار و آگاهی غیرعملی زیست‌محیطی دارد. این موارد منجر به رفتارهای واکنشی کشاورزان در این بستر گردیده و دگردیسی اجتماعی_فرهنگی و انکار عاملیت جمعی آنها از سوی نهادها و همدیگر را به همراه داشته است. بنابراین، ضرورت تغییر پارادایم حکمرانی (گذار از رویکردهای متمرکز به مشارکت‌جویانه)، و بازتعریف رابطه بازار، محیط‌زیست و جامعه که براساس آن نقش و جایگاه کشاورزان محور مشارکت و مدیریت منابع آبی قرار گیرد، ضرورت می‎یابد.

کلیدواژه‌ها

• بحران آب
• حکمرانی آب
• زیست‎جهان شکننده کشاورزان
• تحلیل روایت
• شهرستان دهگلان

موضوعات

• مدیریت آب و اقتصاد