پیامدهای تغییر اقلیم بر دما و بارش کشور افغانستان با تأکید بر حوضه های هیرمند و هریرود

نوع مقاله : پژوهشی کاربردی

نویسندگان

• سمیه پارسا ¹
• آذر زرین ²
• عباس مفیدی ²
• عباسعلی داداشی رودباری ³

¹ دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

² دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

³ پژوهشگر پسادکتری اقلیم‌شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

10.22067/jwsd.v11i1.2312-1294

چکیده

یکی از مسائل پرچالش در مدیریت منابع آب، پیامدهای تغییر اقلیم بر پیکره آبی هر سرزمین است. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر افغانستان که سرچشمه‌ای مهم برای منابع آب ایران است، ضروری است. به منظور بررسی ویژگی‌های دما و بارش و روند تغییرات آن‌ها در افغانستان و دو حوضه هیرمند و هریرود از داده‌های شبکه‌ای MSWX در یک دوره 40 ساله (2020-1981) استفاده شد. جهت بررسی پیش‌نگری‌‌های آینده از برونداد پنج مدل CMIP6 در دوره آینده نزدیک (2050-2026) استفاده و به منظور کاهش عدم قطعیت مدل‌های منفرد، یک چندمدلی همادی تولید شد. بررسی متوسط پهنه‌ای بارش نشان داد که به ‌ترتیب 11/2، 12/2 و 12/3 میلی‌متر/دهه از بارش افغانستان، حوضه‌های هیرمند و هریرود در چهار دهه اخیر کاسته شده است. در مقابل، متوسط پهنه‌ای دما 0/43، 0/45 و 0/57 درجه سلسیوس/دهه به ترتیب در افغانستان، هیرمند و هریرود افزایش یافته است. نتایج نشان داد دما در هر سه منطقه مورد بررسی طی دوره آینده نزدیک تحت دو سناریو SSP2-4.5 و SSP5-8.5 دارای بی‌هنجاری مثبت خواهد بود. در مقابل، بارش تحت سناریو SSP2-4.5 در مناطق شمالی افغانستان و دو حوضه مورد بررسی و تحت سناریو SSP5-8.5 در کل پهنه افغانستان و دو حوضه، بی‌هنجاری منفی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

• CMIP6-MME
• تغییرات بارش
• چند مدلی همادی
• کشور افغانستان

موضوعات

• آب، اکوسیستم و محیط‌زیست

---