یادداشت تحلیلی: بررسی طرح‌های انتقال آب، برای تأمین آب شرب شهر مشهد از منابع داخل کشور

نوع مقاله : سایر مطالب علمی نشریه

نویسنده

• محبوبه فرزندی

دانش آموخته دکتری گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

چکیده

چالش‌های تأمین آب شهر مشهد و طرح‏های انتقال آب در این پژوهش بررسی شده است. وضعیت منابع آب دشت مشهد و کاهش سهم سدها در تأمین آب شرب شهر و افزایش برداشت از آب‌های زیرزمینی، متولیان را به فکر طرح‌های انتقال آب واداشته است. این طرح‌‏ها به صورت کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. طرح‌های انتقال آب از هزار مسجد و دریای عمان به عنوان مهمترین پروژه‌های در دست اجرا معرفی شده و چالش‌های محیط‏زیستی و اجتماعی هر کدام ذکر شده است. شکاف میان منابع و مصارف آب در دشت مشهد و مسائل مغفول در طرح انتقال آب از دریای عمان، از جمله تمرکز بر راهکارهای سازه‌ای و عدم توجه کافی به مدیریت تقاضا، ابهام در تأمین مالی پروژه، نقش بخش خصوصی و تأثیر آن بر امنیت ملی و لزوم مشارکت اجتماعی در طرح‌های مدیریت مصرف آب، مورد بحث قرار گرفته است. در پایان، راهکارهای پیش‌رو برای مدیریت منابع آب، از جمله اصلاح نظام حکمرانی، افزایش مشارکت ذی‏نفعان، ایجاد سازوکارهای اعتمادساز، مدیریت یکپارچه منابع آب و توسعه روش‌های نوین مدیریت تقاضا، مانند بازار آب، افزایش ذخیره آب در آبخوان، کاهش مصارف کشاورزی، تصفیه پساب، و تغذیه مصنوعی آبخوان، پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

• انتقال آب
• تأمین آب شرب شهر مشهد

موضوعات

• آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
• انتقال آب و سازه های آبی

---

مراجع

جهاد دانشگاهی استان خراسان رضوی. (1400). مطالعات آمایش سرزمین، تحلیل حوضه‌ها و زیرحوضه‌های آبریز. مشهد، ایران.
جهاد دانشگاهی استان خراسان رضوی. (1403). مطالعات برنامه عملیاتی آمایش سرزمین خراسان رضوی. مشهد، ایران.
خبرگزاری ایرنا. (1403). پیشرفت ۱۷ درصدی انتقال آب از مکران به خراسان رضوی/دولت چهاردهم پیگیر این ابر طرح. کد خبر: 85667966. www.irna.ir/news/85667966. 22/11/1403.
خبرگزاری تابناک. (1403). ماجرای انتقال آب از هزار مسجد به مشهد به کجا رسید؟. کد خبر: ۱۲۶۵۶۰۳. https://www.tabnak.ir/fa/news/1265603. 22/11/1403.
خبرگزاری خبرآنلاین. (1403). سدسازی در افغانستان، کم‌آبی در ایران/ تأمین آب یک کلمه دروغین است/چین مجری ساخت سد برای افغان‌ها/ وضعیت بحرانی آب در سیستان و بلوچستان و خراسان. کد خبر 2005862. www.khabaronline.ir/news/2005862. 22/11/1403.
شرکت‌ آب منطقه‌ای خراسان رضوی. (1402). گزارش سیمای آب استان خراسان رضوی (01-1400). مشهد، ایران.
شرکت‌ آب منطقه‌ای خراسان رضوی. (1403-الف). برنامه یکپارچه تأمین آب شرب شهر مشهد مقدس تا افق سال 1420، معاونت طرح و توسعه-مدیریت فنی آب، مشهد، ایران.
شرکت‌ آب منطقه‌ای خراسان رضوی. (1403-ب). گزارش سیمای آب استان خراسان رضوی (1401-1402)، آب منطقه‌‏ای خراسان رضوی، 1401-1402مشهد، ایران.
شرکت‌ آب و فاضلاب خراسان رضوی. (1400). اطلاعات الکترونیکی دریافتی شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی، گروه آمار. مشهد، ایران.
شرکت‌های آب منطقه‌ای و آب ‌و فاضلاب خراسان رضوی. (1400). گزارش مشهد دشت پایدار. مشهد. ایران.
شرکت مدیریت منابع آب ایران. (1398). دشت‏‌های ممنوعه کشور. معاونت حفاظت و بهره‌‏برداری. دفتر حفاظت و بهره‌برداری منابع آب و امور مشترکین. وزارت نیرو. ایران.
شرکت مهندسی مشاور طوس‌آب. (1396). «نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی کشور؛ مطالعات ارزیابی اقتصادی». مشهد، ایران.
شرکت مهندسی مشاور طوس‌آب. (1397). «مطالعات اجتماعی (سیستان و بلوچستان) طرح جامع تأمین و انتقال آب شرب و صنعت استان‌های نوار شرقی کشور (سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و رضوی) از دریای عمان و سایر منابع جانبی». مشهد، ایران.