مدیریت آب و اقتصاد
رخشید خانعلی‌پور؛ محمد طلعتی؛ ثمانه توکلی امینیان؛ سیده سعیده شرافت؛ فریبا قنبری
چکیده
افزایش وقوع تنشهای آبی گسترده در قلمرو بین‌المللی، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آب شیرین در دسترس، منجر به ناکارآمدی رویکردهای قدیمی مهندسی‌محور در مدیریت سامانه‌های آب شهری گشته است. بنابراین محرک‌های سیاسی و اجتماعی و مطالبه‌گری‌های محیط‌زیستی، باعث شده است تا سامانه‌های آب شهری بعنوان یک سامانه «اجتماعی-اکولوژیکی» ...
بیشتر
افزایش وقوع تنشهای آبی گسترده در قلمرو بین‌المللی، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آب شیرین در دسترس، منجر به ناکارآمدی رویکردهای قدیمی مهندسی‌محور در مدیریت سامانه‌های آب شهری گشته است. بنابراین محرک‌های سیاسی و اجتماعی و مطالبه‌گری‌های محیط‌زیستی، باعث شده است تا سامانه‌های آب شهری بعنوان یک سامانه «اجتماعی-اکولوژیکی» تلقی گردیده و برای مدیریت آن برنامه‌ریزی استراتژیک صورت پذیرد. این الگوی جایگزین، «شهر حساس به آب» نام دارد. دستیابی به رویکرد جدید، نیازمند تغییرات قابل توجهی در ساختارها، فرهنگ، شیوههای برنامه‌ریزی، روش‌های مدیریتی و مشارکت گروداران می‌باشد. گذار به شهر حساس به آب شامل شش مرحله می‌باشد. دو عامل مهم و موثر بر فرآیند گذار شامل روایات غالب و عوامل توانمدساز میشوند. در نهایت چک لیستی از عوامل موثر بر فرآیند گذار از وضع موجود به شهر حساس به آب تشکیل می‌شود که به مثابه نقشهراه عمل می‌کند. به کمک این نقشهراه میتوان ماتریسی ایجاد کرد که پیشرفت گذار را قابل ارزیابی و پایش مینماید.
مدیریت آب و اقتصاد
علیرضا جهانفکر؛ علیرضا رجبی پور میبدی
چکیده
امروزه باتوجه‌به کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و یخچالهای طبیعی و افزایش دما و عدم کنترل مصارف آب شرب، بسیار بیشتر از گذشته نیاز به اصلاح مصرف و بهبود و صرفه‌جویی در مصرف آب احساس می‌شود. در این پژوهش به بررسی تأثیر عوامل موثر بر صرفه‌جویی در مصرف آب که شامل تبلیغات، نگرش، کنترل رفتاری درک شده، قصد صرفه‌جویی، تعهد اخلاقی ...
بیشتر
امروزه باتوجه‌به کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و یخچالهای طبیعی و افزایش دما و عدم کنترل مصارف آب شرب، بسیار بیشتر از گذشته نیاز به اصلاح مصرف و بهبود و صرفه‌جویی در مصرف آب احساس می‌شود. در این پژوهش به بررسی تأثیر عوامل موثر بر صرفه‌جویی در مصرف آب که شامل تبلیغات، نگرش، کنترل رفتاری درک شده، قصد صرفه‌جویی، تعهد اخلاقی و فشار اجتماعی بر رفتار صرفه‌جویی است، پرداخته شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - پیمایشی است و همچنین از لحاظ بازه زمانی پیمایشی - مقطعی است. دادههای این پژوهش از نوع کمی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته جمعآوری شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه سرپرستان خانوارهای شهر یاسوج بود. دادهها از طریق مدل‌سازی معادلات ساختاری بهوسیله نرمافزارهای SPSS و AMOS بررسی و تحلیلهای آماری شد. نتایج نشان داد عوامل نگرش، کنترل رفتاری درک شده، قصد صرفه‌جویی و فشار اجتماعی بر رفتار صرفه‌جویی تأثیر مثبت و معناداری دارند و همچنین عوامل نگرش و کنترل رفتاری درک شده به طور غیرمستقیم از طریق میانجیگری قصد صرفه‌جویی بر رفتار صرفه‌جویی تأثیرگذار است.
مدیریت آب و اقتصاد
احسان بهمنی؛ علی اصغر میرک زاده؛ شهپر گراوندی؛ فرانک کرمیان
چکیده
مدیریت کشاورزی و سیاست‌های سازگار با تغییرات اقلیم نیاز به دیدگاه یکپارچه بین سه منبع آب-انرژی- غذا دارند تا بتوانند از ناهنجاریها و منافع تک بعدی جلوگیری نمایند و توسعه پایدار را به همراه داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی همبست آب-انرژی-غذا در تولید چهار محصول کشاورزی تابستانه شهرستان دهلران (ذرت دانهای، کنجد، ماش و هندوانه) ...
بیشتر
مدیریت کشاورزی و سیاست‌های سازگار با تغییرات اقلیم نیاز به دیدگاه یکپارچه بین سه منبع آب-انرژی- غذا دارند تا بتوانند از ناهنجاریها و منافع تک بعدی جلوگیری نمایند و توسعه پایدار را به همراه داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی همبست آب-انرژی-غذا در تولید چهار محصول کشاورزی تابستانه شهرستان دهلران (ذرت دانهای، کنجد، ماش و هندوانه) انجام شد. دادههای مورد نیاز از طریق پرسشنامه از کشاورزان جمعآوری و با استفاده از معیارهای میزان مصرف آب و انرژی، بهره‌وری فیزیکی آب و انرژی، بهره‌وری اقتصادی آب و انرژی و در نهایت شاخص همبست آب-انرژی-غذا (WEFNI) برای هر محصول به دست آمد. نتایج نشان داد تولید محصولات تابستانه در شهرستان دهلران m3.ha-1 116714 آب مصرف میکنند، بیشترین و کمترین میزان مصرف آب به ترتیب مربوط به هندوانه (m3.ha-1 7641) و کنجد (m3.ha-1 994) بود. کل مصرف انرژی در کشت محصولات MJ.ha-1 205093 بود که بیشترین و کمترین مصرف انرژی ورودی مربوط به ذرت دانهای (MJ.ha-1 85/103558) و کنجد (MJ.ha-1 73/17306) بود. همچنین الکتریسیته و کودهای شیمیایی بیشترین میزان انرژی را در بخش کشاورزی مصرف کردند. بر اساس نتایج، بیشترین بهره‌وری فیزیکی آب (Kg.m-3 67/6) و انرژی (Kg.MJ-1 90/0) مربوط به هندوانه و بیشترین بهره‌وری اقتصادی آب (Rls.m-3 297000) و انرژی (Rls.MJ-1 17050) مربوط به کنجد بود. براساس مقادیر شاخص‌های همبست، هندوانه (71/0= WEFNI) پایدارترین و ماش (035/0= WEFNI) ناپایدارترین محصول از لحاظ مصرف منابع بودند. نتایج این پژوهش میتواند با اعمال مدیریت صحیح در استفاده از منابع و الگوی مناسب کشت به توسعه پایدار کشاورزی در منطقه کمک نماید.
مدیریت آب و اقتصاد
فاطمه قاسم زاده؛ رضا موحدی؛ محسن توکلی
چکیده
در چند سال اخیر به‌تناوب مخاطرات طبیعی از جمله سیلاب، زلزله و خشکسالی‌های شدید در اکثر نقاط کشور وقوع یافته است. در شهرستان ایلام در بعضی از سال‌ها بروز سیلاب‌های شدید باعث از بین رفتن اراضی کشاورزی و شسته شدن خاک‌های حاصلخیز شده است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت سیل در زمین‌های کشاورزی شهرستان ایلام و با استفاده ...
بیشتر
در چند سال اخیر به‌تناوب مخاطرات طبیعی از جمله سیلاب، زلزله و خشکسالی‌های شدید در اکثر نقاط کشور وقوع یافته است. در شهرستان ایلام در بعضی از سال‌ها بروز سیلاب‌های شدید باعث از بین رفتن اراضی کشاورزی و شسته شدن خاک‌های حاصلخیز شده است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت سیل در زمین‌های کشاورزی شهرستان ایلام و با استفاده از ابزار پرسشنامه تهیه شده توسط پژوهشگر انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان استان و شهرستان ایلام (۱۵۲ نفر) و کشاورزان شهرستان ایلام (۱۴۰ نفر) که در جریان و در معرض خسارت سیل بودهاند می‌باشد. نمونه آماری از طریق فرمول کوکران شامل ۱۰۳ کشاورز و ۱۰۸ کارشناس شد. دادههای جمعآوریشده با استفاده از دو نرم‌افزار SPSS و PLS تجزیه و تحلیل شد. طبق نتایج بهدستآمده گابیونبندی، احداث سد جهت کنترل سیل، اصلاح ظرفیتهای بناهای ساخته شده (سدها، بندها و غیره)، اطلاعرسانی درباره مدیریت سیل، تهیه و تدوین برنامههای مدیریت سیل توسط مسئولین، آموزش کشاورزان درباره اقدامات لازم پس از وقوع سیل، تعیین محدوده اراضی مورد نیاز اجرای طرحهای مهار سیل و بررسی آسیبپذیری اراضی کشاورزی ناشی از سیل از اولویتهای مدیریت سیل در بین کشاورزان میباشند. بین عوامل فنی-سازهای، آموزشی - ترویجی، اقتصادی - اجتماعی با مدیریت سیل رابطه معناداری وجود دارد؛ بنابراین، مدیریت سیل بستگی به عوامل فنی –سازهای، عوامل اجتماعی–اقتصادی، عوامل آموزشی–ترویجی دارد و برای کنترل سیل میبایست در هر سه زمینه اقدامات لازم صورت بگیرد که البته برحسب ضرایب بتا، سهم عوامل فنی - سازهای بیشتر از سایر عوامل می‌باشد.
مدیریت آب و اقتصاد
سید عباس ابراهیمی
چکیده
اجرای طرح بازار آب در استان سمنان به‌عنوان یک تجربه نوین در مدیریت منابع آب، فرصت‌های بی‌نظیری را برای بهبود بهره‌وری و ایجاد تعادل در استفاده از منابع آبی فراهم کرده است. بااینحال، با وجود گذشت زمان اندک از راه‌اندازی این بازار، استقبال چندانی از این طرح صورت نگرفته است. این پژوهش با رویکرد پدیدارشناسی، به بررسی عمیق تجربیات ...
بیشتر
اجرای طرح بازار آب در استان سمنان به‌عنوان یک تجربه نوین در مدیریت منابع آب، فرصت‌های بی‌نظیری را برای بهبود بهره‌وری و ایجاد تعادل در استفاده از منابع آبی فراهم کرده است. بااینحال، با وجود گذشت زمان اندک از راه‌اندازی این بازار، استقبال چندانی از این طرح صورت نگرفته است. این پژوهش با رویکرد پدیدارشناسی، به بررسی عمیق تجربیات زیسته ذینفعان کلیدی در استان سمنان پرداخته است تا درک جامعتری از چالشها و فرصت‌های بازار آب در این استان حاصل شود. تحلیل پدیدارشناسانه دادههای حاصل از مصاحبههای عمیق با 24 نفر از ذینفعان کلیدی منجر به شناسایی 764 کد اولیه و واحد معنایی شد که پس از طبقهبندی، به 126 مضمون اولیه تبدیل شدند. این مضامین اولیه در نهایت به پنج مضمون محوری دستهبندی شدند: انگیزهها و عوامل موثر بر شکلگیری و توسعه بازار آب، آسیبپذیریها و موانع پیشروی توسعه پایدار بازار آب، الزامات حکمرانی فراگیر آب در عصر بازار، سازوکارها و راهکارهای نوآورانه برای بهبود عملکرد بازار آب، و پیامدها و رهاوردهای بازار آب. یافتهها شامل 29 انگیزاننده و محرک راه‌اندازی بازار آب در قالب 5 دسته ؛ حدود 23 چالش، مانع و نقاط آسیبپذیر بازار آب سمنان و 25 مورد مربوط به اصلاح نظام حکمرانی در سطح استانی در قالب ابعادی همچون، مشارکت ذینفعان، ظرفیت، تامین مالی و حدود 15 سازوکار برای غلبه بر چالشها و موانع موجود و در نهایت 19 پیامد مثبت راه‌اندازی بازار آب و 15 پیامد منفی شناسایی شده است که در مدل ارائه شده و قسمت یافتهها تحلیل شده است.
مدیریت آب و اقتصاد
ترانه صرامی فروشانی؛ رضا موحدی
چکیده
مدیریت منابع آب زیرزمینی یک شرط لازم و حیاتی برای دستیابی به حکمرانی منابع آب می‌باشد. اگرچه اصول حکمرانی در زمینه‌های مختلف توسعه یافته است، اما دسترسی به آنها برای حکمرانی منابع آب تاکنون مورد کوتاهی و بی توجهی قرار گرفته است. مدیریت آب‌های زیرزمینی چالشی است که تحت تاثیر ابعاد مختلف فردی، اجتماعی، محیط‌زیستی و... قرار می‌گیرد. ...
بیشتر
مدیریت منابع آب زیرزمینی یک شرط لازم و حیاتی برای دستیابی به حکمرانی منابع آب می‌باشد. اگرچه اصول حکمرانی در زمینه‌های مختلف توسعه یافته است، اما دسترسی به آنها برای حکمرانی منابع آب تاکنون مورد کوتاهی و بی توجهی قرار گرفته است. مدیریت آب‌های زیرزمینی چالشی است که تحت تاثیر ابعاد مختلف فردی، اجتماعی، محیط‌زیستی و... قرار می‌گیرد. این مطالعه به بررسی ابعاد فردی و اجتماعی بر مدیریت و حکمرانی منابع آب زیرزمینی در دشت همدان-بهار میپردازد. برای این منظور از شاخص‌های دانش و آگاهی، نگرش، سرمایه اجتماعی و مدیریت منابع آب بر حکمرانی منابع آب سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی (OECD) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل 254 نفر از کشاورزان دشت همدان- بهار بودند. روش جمعآوری دادهها با استفاده از روش میدانی و ابزار پرسشنامه انجام پذیرفت و دادهها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و Smart PLS.3 تجزیه و تحلیل شدند. نتیجه برازش مدل کلی براساس معیار GOF عدد 65/0 بهدست آمد که نشان از برازش بسیارعالی و قابل قبول مدل می‌باشد. همچنین نتایج حاصل از آماره آزمون t و ضرایب مسیر (β) نشان داد سازههای سرمایه اجتماعی، دانش و آگاهی و نگرش از طریق میانجیگری مدیریت منابع آب، به ترتیب با مقادیر 64/0، 16/0و 12/0 بیشترین و قویترین تأثیر را بر حکمرانی منابع آب زیرزمینی دشت همدان – بهار دارند. بنابراین، با توجه و تقویت سرمایه اجتماعی افراد و جوامع محلی از طریق ارتقاء مهارتهای اجتماعی، توانمندیهای سازمانی، توانمندسازی مشارکتی و افزایش آگاهی جامعه درباره مسائل آب و روش‌های مدیریت، میتوان به ایجاد یک چرخه حکمرانی مناسب و موثر دست یافت.
مدیریت آب و اقتصاد
افشین متقی دستنایی؛ محمد یوسفی شاتوری؛ آرش قربانی سپهر
چکیده
استان اصفهان در منطقه خشک و نیمه‌خشک ایران واقع است و در زمینه تولید و صادرات محصولات کشاورزی و صنعتی از پیشتازان کشور محسوب می‌شود. این ویژگی‌ها چالش‌هایی را برای حکمرانی محلی در این استان ایجاد کرده است. در پژوهش حاضر سناریوهای پیش‌رو در زمینه کاربرد آب مجازی در حکمرانی محلی استان اصفهان با رویکرد آینده‌پژوهی را بررسی شده است. ...
بیشتر
استان اصفهان در منطقه خشک و نیمه‌خشک ایران واقع است و در زمینه تولید و صادرات محصولات کشاورزی و صنعتی از پیشتازان کشور محسوب می‌شود. این ویژگی‌ها چالش‌هایی را برای حکمرانی محلی در این استان ایجاد کرده است. در پژوهش حاضر سناریوهای پیش‌رو در زمینه کاربرد آب مجازی در حکمرانی محلی استان اصفهان با رویکرد آینده‌پژوهی را بررسی شده است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و دادهها از طریق روش‌های کتابخانهای و میدانی جمعآوری شده‌اند. سپس، تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزارهای میکمک، سناریوویزارد و وِنسیم انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد هماهنگی میان نهادها و ذینفعان مختلف، مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی به‌طور همراستا با سایر بخشها، رویکرد منافع جمعی، توسعه صنایع آببر، تغییرات اقلیمی، الگوی بارش و میزان جمعیت، از جمله متغیرهای کلیدی مؤثر در کاربرد آب مجازی در حکمرانی محلی استان اصفهان هستند. در تحلیل پیشرانهای کلیدی و سناریوهای محتمل، خروجی نرم‌افزار سناریوویزارد نشان داد از 18 وضعیت موجود در صفحه سناریو، بیشترین تعداد وضعیتها به سناریوهایی مربوط میشوند که حکمرانی محلی استان اصفهان را در مسیر بحران قرار میدهند. این وضعیتها 38/88 درصد از کل وضعیتهای صفحه سناریو را شامل میشوند. بنابراین، وضعیت آینده کاربرد آب مجازی در استان اصفهان بحرانی ارزیابی شد.
مدیریت آب و اقتصاد
سید حامد موسوی راد؛ امیررضا ترابی؛ سید مرتضی موسوی راد
چکیده
استان کرمان در دسته مناطق خشک قرار دارد و حجم سفره‌های آب زیرزمینی آن در سال‌های گذشته، روند نزولی داشته و ادامه این وضعیت، پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت. هدف از پژوهش حاضر، مدل‌سازی مصرف آب شهری در استان کرمان با روش پویایی سیستم در نرم‌افزار Vensim PLE+ و بررسی تأثیر مدیریت عرضه و تقاضا در حفظ منابع آبی است. برای مدل‌سازی با ...
بیشتر
استان کرمان در دسته مناطق خشک قرار دارد و حجم سفره‌های آب زیرزمینی آن در سال‌های گذشته، روند نزولی داشته و ادامه این وضعیت، پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت. هدف از پژوهش حاضر، مدل‌سازی مصرف آب شهری در استان کرمان با روش پویایی سیستم در نرم‌افزار Vensim PLE+ و بررسی تأثیر مدیریت عرضه و تقاضا در حفظ منابع آبی است. برای مدل‌سازی با روش پویایی سیستم، ابتدا متغیرهای مدل، نوع آنها و روابط بین آنها مشخص شد و رابطه ریاضی هر یک بهدست آمد. نتایج مدل‌سازی نشان داد اختلاف عرضه و تقاضای آب شهری، در سال‌های 1390 تا 1400، حداکثر 61 میلیون مترمکعب بوده است. در ادامه، سیاست‌های مدیریت مصرف آب بررسی و شبیهسازی شد. سیاستها شامل «تغذیه مصنوعی آبخوانها»، «جداسازی آب شرب از آب غیرشرب»، «مدیریت تلفات شبکه آبرسانی»، «کنترل قیمت یارانهای آب» و «کنترل الگوی مصارف خانگی» بود. نتایج شبیهسازی نشان داد «تغذیه مصنوعی آبخوانها به‌عنوان موثرترین راهکار، میتواند وضعیت منابع آبی استان را به بیش از 100 میلیون مترمکعب در سال برساند. همچنین در این پژوهش نشان داده شد با مدل‌سازی یک سیستم پیچیده مانند مصرف آب شهری؛ درک مدل، شناسایی متغیرهای بحرانی و آزمایش راهکارها سادهتر می‌شود و پویایی سیستم به عنوان یک ابزار مدیریتی مفید برای تصمیمگیران عمل می‌کند.
مدیریت آب و اقتصاد
فاطمه مومنی مهموئی؛ علی اکبر ناجی میدانی؛ نرگس صالح نیا؛ قاسم اسلامی
چکیده
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که امروزه جوامع با آن مواجه هستند، افزایش تقاضا برای آب، غذا و انرژی در درازمدت با توجه به کمبود منابع می‌باشد. از آنجایی که ایران کشوری خشک و نیمه‌خشک است و عرضه منابع طبیعی آن به دلیل مدیریت ناپایدار و تغییر اقلیم و خشکسالی‌های پیوسته، دچار تعادل شکننده‌ای شده، هدف این مطالعه طراحی مدلی یکپارچه برای ...
بیشتر
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که امروزه جوامع با آن مواجه هستند، افزایش تقاضا برای آب، غذا و انرژی در درازمدت با توجه به کمبود منابع می‌باشد. از آنجایی که ایران کشوری خشک و نیمه‌خشک است و عرضه منابع طبیعی آن به دلیل مدیریت ناپایدار و تغییر اقلیم و خشکسالی‌های پیوسته، دچار تعادل شکننده‌ای شده، هدف این مطالعه طراحی مدلی یکپارچه برای توسعه اقتصادی پایدار آب، انرژی و غذا برای ایران است. در این مقاله از روش داده‌بنیاد استفاده شد. بهمنظور جمعآوری دادهها با 37 نفر از خبرگان حوزه‌های مرتبط با تحقیق، مصاحبههای نیمهساختاریافته تا رسیدن به اشباع نظری صورت پذیرفت و پس از طی فرایند مقایسه مستمر دادهها و کدگذاریهای باز، محوری و انتخابی، مفاهیم در قالب 264 کد اولیه، 66 کد ثانویه و 17 طبقه سازماندهی شدند. حاصل نهایی مطالعه در قالب مدل یکپارچه زیستمحیطی توسعه اقتصادی پایدار آب، انرژی و غذا ارائه شده است. براساس الگوی بهدستآمده در این مطالعه میتوان اظهار داشت که آسیبپذیری منابع آب، انرژی و غذا در ایران با رشد جمعیت، رشد اقتصادی، بهرهبرداریهای بیرویه، عوامل مدیریتی، تغییرات اقلیمی، حکمرانی، تحریم و مسائل سیاسی تشدید میگردد. بنابراین برای ایجاد نوعی مدیریت همبست در مدیریت آب، غذا و انرژی در کشور نیاز به تغییر و اصلاح رویکرد و روش در چند سطح است. در بالاترین سطح یعنی سطح سیاسی و نهادی باید نوعی همگرایی و یکپارچگی بین نهادهای دخیل اعم از عمومی، خصوصی و مدنی در این سه حوزه برای برنامه‌ریزی مناسب ایجاد کرد. در گام بعدی مدیریت بهینه منابع، استفاده از شیوهها و فناوری‌های مناسب، آموزش و استفاده از ظرفیت سرمایه اجتماعی، تعاملات بین ذینفعان و سیاست‌های جمعیتی باید مورد بررسی و بهسازی قرار گیرد. برایناساس به ضرورت توجه به رویکرد پیوندی به‌عنوان یک استراتژی سیاستی مناسب برای توسعه پایدار پرداخته شده است.
مدیریت آب و اقتصاد
رامین فضل اولی؛ شادی صراف؛ جواد وجاهت؛ علیرضا عمادی
چکیده
امروزه استفاده بهینه از آب در بخش‌های مختلف با هدف افزایش بهره‌وری و کاهش تلفات یکی از پیش‌فرض‌های اساسی در مدیریت مصرف می‌باشد. ازاینرو در پژوهش حاضر مفهوم بهره‌وری در بخش‌های مختلف مصرف آب شامل آب‌های زیرزمینی، آب شرب و توجه ویژه به خصوصیات شیمیایی در تصفیه‌خانه فاضلاب در محدوده شهر ساری بررسی شده است. در هر بخش، با استفاده ...
بیشتر
امروزه استفاده بهینه از آب در بخش‌های مختلف با هدف افزایش بهره‌وری و کاهش تلفات یکی از پیش‌فرض‌های اساسی در مدیریت مصرف می‌باشد. ازاینرو در پژوهش حاضر مفهوم بهره‌وری در بخش‌های مختلف مصرف آب شامل آب‌های زیرزمینی، آب شرب و توجه ویژه به خصوصیات شیمیایی در تصفیه‌خانه فاضلاب در محدوده شهر ساری بررسی شده است. در هر بخش، با استفاده از الگوریتم مناسب، دادههای موجود بهمنظور سنجش بهره‌وری ارزیابی شده است. در بخش تصفیه فاضلاب تحلیل پارامترهای موثر در تصفیه‌خانه فاضلاب شهر ساری با دو روش شبکههای عصبی مصنوعی و موجک انجام شد. نتایج خروجی این مدلها نشـان داد بـا توجه به بالا بودن مقدار آماره R2، رابطه قابل قبول و مستقیمی بین مشخصههای اندازهگیـری شده و برآورد شده برقرار است. در بخش آب‌های زیرزمینی، مطابق با نتایج به دست آمده، شبکه موجک در برآورد متغیرهای مورد نظر نسبت به روش ANN عملکرد بهتری را نشان داد. در بخش شبکه توزیع آب نتایج تحلیل موجک و خروجیهای نرم‌افزار WaterGems مشخص نمود که شد فرسوده بودن شبکه توزیع آب مورد مطالعه نقش بسزایی در تلفات و کاهش بهره‌وری آن دارد، به نحوی که حدود 47 درصد آب ورودی به شبکه به طرق مختلف از دسترس خارج شده و تلف می‌شود.
مدیریت آب و اقتصاد
انوش نوری اسفندیاری
دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1403
چکیده
از دیدگاه تکوینی، طراحی بازاررسمی و حکمرانی همزمان با بروز مسایل و رشد بازار، نیاز به تطبیق و کامل‌تر شدن دارند. در ازای این زحمات، در زمانه‌ای که مدیریت کمیابی آب دشوارتر شده، توسعه بازار رسمی کماکان به عنوان مهم‌ترین سیاست به اشتراک‌گذاری و بازتخصیص آب و تطبیق مدیریت مزرعه با تغییرات اقلیمی، جایگاه خود را بر روی میز سیاستگذاران، ...
بیشتر
از دیدگاه تکوینی، طراحی بازاررسمی و حکمرانی همزمان با بروز مسایل و رشد بازار، نیاز به تطبیق و کامل‌تر شدن دارند. در ازای این زحمات، در زمانه‌ای که مدیریت کمیابی آب دشوارتر شده، توسعه بازار رسمی کماکان به عنوان مهم‌ترین سیاست به اشتراک‌گذاری و بازتخصیص آب و تطبیق مدیریت مزرعه با تغییرات اقلیمی، جایگاه خود را بر روی میز سیاستگذاران، حفظ خواهد کرد.
مدیریت آب و اقتصاد
پروین مرادی اندرزی؛ فریبا قنبری
دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1403، ، صفحه 106-115
چکیده
ایران با مشکلات گسترده‌ای در حوزه مدیریت منابع آب مواجه است که ناشی از کاهش منابع آب تجدیدپذیر، افزایش تقاضا و مدیریت غیر اصولی می‌باشد. به علاوه، عواملی همچون تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های مکرر، بهره‌برداری بیش از حد از منابع زیرزمینی و عدم توازن در توزیع آب میان بخش‌های کشاورزی، صنعتی و شهری، نیز منجر به تشدید بحران در تأمین پایدار ...
بیشتر
ایران با مشکلات گسترده‌ای در حوزه مدیریت منابع آب مواجه است که ناشی از کاهش منابع آب تجدیدپذیر، افزایش تقاضا و مدیریت غیر اصولی می‌باشد. به علاوه، عواملی همچون تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های مکرر، بهره‌برداری بیش از حد از منابع زیرزمینی و عدم توازن در توزیع آب میان بخش‌های کشاورزی، صنعتی و شهری، نیز منجر به تشدید بحران در تأمین پایدار آب گردیده است. رویکرد مدیریت تقاضای آب (WDM) که دربرگیرنده روش‌های تنظیم و کاهش مصرف آب از طریق ترکیبی از اصول اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی می‌باشد، به عنوان یک راهکار کلیدی، در دهههای اخیر اهمیت بیشتری یافته است. هدف از این مطالعه، بررسی اصول و فرآیندهای اجرایی و پیاده‌سازی مدیریت تقاضا می‌باشد. بدین منظور، ابتدا مفهوم مدیریت تقاضا و نقش آن در کاهش مصرف آب و بهبود بهره‌وری منابع تشریح می‌شود. سپس، ابزارهای اجرایی مختلف، شامل اقدامات تعرفهای مانند قیمتگذاری پلکانی، و اقدامات غیرتعرفهای همچون برنامههای آگاهیبخشی عمومی و مقررات اجباری مصرف، معرفی و تحلیل خواهند شد. در نهایت، برای دستیابی به اجرای هرچه مؤثرتر مدیریت تقاضای آب، نیاز به استفاده توأمانِ ترکیبی از سازوکارهای سیاستی و هماهنگی و همافزایی بین نهادهای دولتی، خصوصی و جوامع محلی می‌باشد.
مدیریت آب و اقتصاد
محمد ارشدی
دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1403، ، صفحه 116-117
چکیده
در شرایطی که تقاضای آب بر عرضه آب -در شرایط رهاشدگی مدیریت آب- زمینۀ دست‌اندازی بهره‌برداران جدید به حقوق بهره‌برداران متقدم و بازتخصیص خاموش آب از کشاورزی به مصارف دیگر را فراهم کرده است، یکی از ابزارهایی که برای مدیریت این شرایط توسط سیاستمداران از برنامه پنج ساله چهارم توسعه در دستور کار بخش آب قرار گرفته است، به کارگیری سازوکار ...
بیشتر
در شرایطی که تقاضای آب بر عرضه آب -در شرایط رهاشدگی مدیریت آب- زمینۀ دست‌اندازی بهره‌برداران جدید به حقوق بهره‌برداران متقدم و بازتخصیص خاموش آب از کشاورزی به مصارف دیگر را فراهم کرده است، یکی از ابزارهایی که برای مدیریت این شرایط توسط سیاستمداران از برنامه پنج ساله چهارم توسعه در دستور کار بخش آب قرار گرفته است، به کارگیری سازوکار مبادله آب با راه‌اندازی بازارهای محلی آب است. بازار آب با هدفِ فراهم کردن بستر مناسب بازتخصیص آب از بهرهبرداریهای با ارزش کم به بهرهبرداریهای با ارزش بالاتر دنبال می‌شود. این سیاست بیشتر با رویکرد از بالا به پایین، تمرکزگرایی بالا، تأکید بر کارآیی صرف، عدم توجه به نهاد اجتماعی پشتیبان، درنظرنگرفتن تنوع منطقه‌ای و اقتصاد سیاسی آب در مناطق مختلف، با شیوهای واحد و صرفاً بروکراتیک و اداری در کشور پیش رفته است. به همین دلیل در عمل چندان توفیقی به همراه نداشته است.
مدیریت آب و اقتصاد
حسین حیدرزاده؛ سید حمید میرقاسمی؛ مجتبی برغمدی
دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1403، ، صفحه 118-119
چکیده
بازار آب دریچه‌ای نو برای مدیریت مصرف و تقاضا می‌باشد. این بازار، محلی است که در آن به تقاضاهای جدید آب پاسخ داده می‌شود و افراد حقیقی و حقوقی دارای مجوز برداشت از منابع آب زیرزمینی از طریق صرفه‌جویی یا افزایش راندمان آب، می‌توانند بخشی از حق‌آبۀ در اختیار خود را طی مکانیسمی وارد بازار آب نمایند و صنایع و معادن و یا کشاورزانی که ...
بیشتر
بازار آب دریچه‌ای نو برای مدیریت مصرف و تقاضا می‌باشد. این بازار، محلی است که در آن به تقاضاهای جدید آب پاسخ داده می‌شود و افراد حقیقی و حقوقی دارای مجوز برداشت از منابع آب زیرزمینی از طریق صرفه‌جویی یا افزایش راندمان آب، می‌توانند بخشی از حق‌آبۀ در اختیار خود را طی مکانیسمی وارد بازار آب نمایند و صنایع و معادن و یا کشاورزانی که نیاز به آب مازاد دارند، این حقآبه را خریداری و به چاه خود منتقل و یا از طریق تانکر به محل مصرف منتقل نمایند.بازار آب در محدوده مطالعاتی خواف در استان خراسان رضوی از سال 1400 به طور رسمی با انعقاد تفاهمنامهای بین آب منطقه‌ای و کارگزار بازار آب و تشکل آببران، برای اولین بار در کشور شروع به کار نمود. محدوده مطالعاتی خواف در حوضهآبریز نمکزار خواف و در جنوب شرق استان خراسان رضوی قرار دارد و هم مرز با کشور افغانستان است. میزان آب ورودی سطحی به محدوده خواف، 5/2 میلیون متر مکعب و از سمت محدوده مطالعاتی زوزن می‌باشد. جریان سطحی خروجی نیز 1/8 میلیون مترمکعب و به سمت محدودههای زوزن و نمکزار خواف است. جریان زیرزمینی ورودی و خروجی از دشت هم تقریباً صفر است.در سال 1401 با ابلاغ بخشنامۀ ایجاد بازار توسط وزیر محترم نیرو و اجرای آزمایشی بازار در چند استان، استان خراسان رضوی نیز به صورت پایلوت برای راه‌اندازی بازار آب انتخاب گردید، لذا بر این اساس دستورالعملها و فرآیندهای بازار آب اصلاح و دور جدید مبادلات در بازار شکل گرفت که طبق آن مبادلات آب بین کشاورزان و یا از کشاورزی به صنعت و خدمات مجاز می‌باشد.
مدیریت آب و اقتصاد
کاظم اسماعیلی؛ وحیده مرتضوی امیری؛ مائده اسکوهی
دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1403، ، صفحه 122-147
چکیده
بازارهای آب به گونه‌های مختلفی ظهور یافته‌اند: برخی به‌تدریج با توسعه کاربری آب تکامل یافته‌اند (مانند جنوب شرق استرالیا)، یا در پاسخ به یک رویداد حقوقی مطرح و ایجاد شده‌اند (مانند اقامه دعوای حقوقی در موضوع حفاظت از گونه‌های در معرض خطر در تگزاس)، و یا برای کوچک‌سازی دولت و کاهش بار مالی دولت ایجاد گشته‌اند (مانند تمرکززدایی در ...
بیشتر
بازارهای آب به گونه‌های مختلفی ظهور یافته‌اند: برخی به‌تدریج با توسعه کاربری آب تکامل یافته‌اند (مانند جنوب شرق استرالیا)، یا در پاسخ به یک رویداد حقوقی مطرح و ایجاد شده‌اند (مانند اقامه دعوای حقوقی در موضوع حفاظت از گونه‌های در معرض خطر در تگزاس)، و یا برای کوچک‌سازی دولت و کاهش بار مالی دولت ایجاد گشته‌اند (مانند تمرکززدایی در بهره‌برداری از تأسیسات آبی در پی بحران مالی در مکزیک). اما درهرحال آنچه در بیشتر بازارها مشترک است، شرایط کمآبی است. بهعبارتدیگر، وقتی تقاضاهای آب به سقف موجودی آب نزدیک می‌شود، بازارها ظهور می‌یابند.بدیهی است ظرفیت موجود آب (در دسترس و قابلبرداشت) تابع تجدیدپذیری منابع آب (محدودیت طبیعی)، توسعه زیرساختهای استحصال (محدودیت اقتصادی)، و نیز محدودیتهای اجتماعی ـ فرهنگی (اعم از رسمی یا عرفی) است. برای مثال هرگاه که حکمرانی آب تصمیم می‌گیرد به دلیل فراهمساختن تفریحات رودخانهای، در برداشت آب محدودیت و سقف تعیین کند، در واقع یک محدودیت اجتماعی ـ فرهنگی شکلگرفته است.
مدیریت آب و اقتصاد
سرمقاله: علی باقری؛ علیرضا شجاعی شاهرخ آبادی؛ یادداشت کوتاه: سید محمدمهدی نوربخش
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403
چکیده
سرمقاله: دانش بومی مدیریت منابع آب و بازخوانی آن با زبان دانش امروزیعلی باقری/ عضو هیئت تحریریه؛ و علیرضا شجاعی شاهرخ آبادی / دانش‌آموخته رشته مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب، گروه مهندسی و مدیریت آب دانشگاه تربیت مدرسیادداشت کوتاه:دانش بومی و راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت: پیوندی برای آینده پایدارسید محمدمهدی نوربخش/ دبیر ستاد توسعه ...
بیشتر
سرمقاله: دانش بومی مدیریت منابع آب و بازخوانی آن با زبان دانش امروزیعلی باقری/ عضو هیئت تحریریه؛ و علیرضا شجاعی شاهرخ آبادی / دانش‌آموخته رشته مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب، گروه مهندسی و مدیریت آب دانشگاه تربیت مدرسیادداشت کوتاه:دانش بومی و راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت: پیوندی برای آینده پایدارسید محمدمهدی نوربخش/ دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانشبنیان آب، اقلیم و محیط‌زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری
مدیریت آب و اقتصاد
محمد برشان
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 92-95
چکیده
در قرون اولیه، بم دومین شهر عمده کرمان به حساب می‌آمده و مرکزی پررونق بوده که با سیستان و خراسان روابط تجاری داشته است. در این نوشتار گزارشی از نحوه بهره برداری از منابع آب در این منطقه ارائه شده است.
بیشتر
در قرون اولیه، بم دومین شهر عمده کرمان به حساب می‌آمده و مرکزی پررونق بوده که با سیستان و خراسان روابط تجاری داشته است. در این نوشتار گزارشی از نحوه بهره برداری از منابع آب در این منطقه ارائه شده است.
مدیریت آب و اقتصاد
محمد جواد سمیعی؛ نفیسه سیدنژاد گل خطمی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 96-98
چکیده
خانم مالین فالکن‌مارک، آب‌شناس برجسته سوئدی، در سوم دسامبر ۲۰۲۳ در سن ۹۸ سالگی چشم از جهان فروبست. او به خاطر تلاش‌های بی‌وقفه و ابداعات ارزشمندش در زمینه استفاده پایا از منابع آب برای برآوردن نیازهای انسان و اکوسیستم شناخته شده است.فالکن‌مارک در سال 1925 در استکهلم سوئد متولد شد. او در دانشگاه اوپسالا در رشته هیدرولوژی تحصیل کرد ...
بیشتر
خانم مالین فالکن‌مارک، آب‌شناس برجسته سوئدی، در سوم دسامبر ۲۰۲۳ در سن ۹۸ سالگی چشم از جهان فروبست. او به خاطر تلاش‌های بی‌وقفه و ابداعات ارزشمندش در زمینه استفاده پایا از منابع آب برای برآوردن نیازهای انسان و اکوسیستم شناخته شده است.فالکن‌مارک در سال 1925 در استکهلم سوئد متولد شد. او در دانشگاه اوپسالا در رشته هیدرولوژی تحصیل کرد و در سال 1964 به عنوان اولین زن سوئدی، دکترای این رشته را اخذ نمود.فالکن‌مارک در طول دوران حرفهای پربار خود، سهم بسزایی در درک صحیح و مدیریت جامع منابع آب در سطح ملی و بین‌المللی ایفا کرد.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 99-99
چکیده
کتاب «مدیریت آب» حاصل ده سال تلاش تیم باانگیزه و خستگی‌ناپذیری است که کوشیده با مطالعه علمی مولفه‌های مدیریت منابع و مصارف آب از ضرورت اتخاذ رویکردهای نو و توجه به مباحث جدید در مدیریت آب کشور بگوید.کتاب «مدیریت آب (منابع و کاربردها)» در 15 فصل زیر گستره وسیع «مولفه‌های مدیریت منابع-مصارف آب» را مورد بررسی دقیق قرار ...
بیشتر
کتاب «مدیریت آب» حاصل ده سال تلاش تیم باانگیزه و خستگی‌ناپذیری است که کوشیده با مطالعه علمی مولفه‌های مدیریت منابع و مصارف آب از ضرورت اتخاذ رویکردهای نو و توجه به مباحث جدید در مدیریت آب کشور بگوید.کتاب «مدیریت آب (منابع و کاربردها)» در 15 فصل زیر گستره وسیع «مولفه‌های مدیریت منابع-مصارف آب» را مورد بررسی دقیق قرار داده و راهکارهای نو را عرضه می‌کند.1- کلیات مدیریت آب، 2-حقوق و قواعد آب، 3- تاریخ مدیریت آب ایران، 4- آب مجازی و ردپای آب، 5- بهره‌وری آب کشاورزی، 6- مالکیت، تبادل و بازار آب، 7- مدیریت تقاضا، 8- تجدیدپذیری و بیلان، 9-تخصیص آب، 10- داده، پایش و ارزیابی، 11- تصمیمگیری، ریسک و توسعهی پایا، 12- حکمرانی آب و مدیریت یکپارچه، 13- مدیریت آبزیرزمینی و خشکسالی، 14- مدیریت راهبردی-مشارکتی آب و 15-نگرش سیستمی.مولفین: دکتر کامران داوری، امیر اسلامی، حمید عمرانیان خراسانی، هاشم درخشان و محمد سالاریان انتشارات: جهاد دانشگاهی مشهد
مدیریت آب و اقتصاد
سجاد سعدی؛ مهرداد پورحسین قادی؛ مهدی فریدونی
چکیده
بهینه کردن مصرف آب مستلزم چهار رویکرد اصلاح قوانین و مقررات، اصلاح تاسیسات و تجهیزات، ترویج استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف، آموزش همگانی و اقدامات فرهنگی است که در غالب اصلاحات رفتاری و اصلاحات ابزاری شکل می‌یابند. در این تحقیق راهکارهای اجرایی و تحلیل اقتصادی کاهش مصرف آب در بخش‌های مختلف یک ساختمان ارزیابی شد. برای تحلیل اقتصادی ...
بیشتر
بهینه کردن مصرف آب مستلزم چهار رویکرد اصلاح قوانین و مقررات، اصلاح تاسیسات و تجهیزات، ترویج استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف، آموزش همگانی و اقدامات فرهنگی است که در غالب اصلاحات رفتاری و اصلاحات ابزاری شکل می‌یابند. در این تحقیق راهکارهای اجرایی و تحلیل اقتصادی کاهش مصرف آب در بخش‌های مختلف یک ساختمان ارزیابی شد. برای تحلیل اقتصادی میزان مصرف آب در ساختمانها ابتدا یکسری پارامترها و شاخص‌های تاثیرگذار لحاظ شد و براساس آن روابطی استخراج شد و مقدار صرفه‌جویی آب در بخشها و عاملهای مختلف براساس راهکارهای کاهش مصرف آب در ساختمان مسکونی تعیین شد. صرفه‌جویی راهکارهای پیشنهادی کاهش مصرف آب در بخش‌های مختلف ساختمان بر مبنای سه قیمت آب معدنی، آب صادراتی و آب دولتی ارزیابی شد. در این تحقیق دوره بازگشت سرمایه بر مبنای قیمت آب معدنی پس از گذشت یک دوره دو سال و دو ماه، آب صادراتی پس از گذشت یک دوره دو سال و هفت ماه و آب دولتی پس از گذشت یک دوره 3 سال و 9 ماه با اعمال راهکارهای پیشنهادی همچون استفاده از شیرآلات مدرن توسط انجمن EPA اروپا، استانداردهای حداقل ابعاد مناسب در بخش‌های مختلف یک ساختمان براساس بخش چهارم مقررات ملی ساختمان و حذف سیستمهای قدیمی و استفاده از سیستمهای مدرن در ساختمان، امکانپذیر می‌باشد. در این تحقیق راهکارهای پیشنهاد شده در بخش‌های سرویس بهداشتی و سایر (شامل تیشورخانه، توالت فرنگی) به ترتیب با 62 و 16 درصد بیشترین تاثیر را در کاهش مصرف آب در تقسیمبندی ساختمانی و در نتیجه صرفه‌جویی بالاتر دارند.
مدیریت آب و اقتصاد
راضیه شیرین حصار؛ امیر گواهی
چکیده
در برنامه‌ریزی راهبردی، گام برداشتن با رویکرد راهبردی ضروری است. یکی از مراحل مهم در استفاده از راهبردهای مدیریت منابع آب، تعیین و تدوین آنها است. روش‌ها و مدل‌های مختلفی برای این منظور وجود دارد که هر کدام مفهوم و بینش ویژه‌ای دارد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌های شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی و ارائه ...
بیشتر
در برنامه‌ریزی راهبردی، گام برداشتن با رویکرد راهبردی ضروری است. یکی از مراحل مهم در استفاده از راهبردهای مدیریت منابع آب، تعیین و تدوین آنها است. روش‌ها و مدل‌های مختلفی برای این منظور وجود دارد که هر کدام مفهوم و بینش ویژه‌ای دارد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌های شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی و ارائه راهبردهای مدیریت جامع منابع آب با رویکرد توسعه پایدار می‌باشد. در این راستا عوامل داخلی و خارجی موثر بر جایگاه شرکت مشخص شد. سپس در فرایند تحلیلSWOT ماتریس IFE و EFE تشکیل و تدوین راهبرد صورت پذیرفت. یافتههای تحلیلSWOT نشان داد در مجموع 16 نقطه قوت و فرصت به‌عنوان مزیتها و 20 نقطه ضعف و تهدید به‌عنوان محدودیتها، وجود دارند. پس از تعیین ضریب نهایی عوامل در ماتریسها، راهبرد WT (راهبرد تدافعی) به‌عنوان راهحل واکنـشی تعیین شد و با استفاده از روش QSPM راهبردها به ترتیب: اجرای برنامههای سازگاری با کمآبی با تاکید بر استقرار الگوی مدیریت مشارکتی و تشکلهای آببران و افزایش بهره‌وری آب، تأمین منابع آبی جدید با استقرار دیپلماسی آب برای بهره‌برداری حداکثری از منابع آبی مشترک با کشور ترکمنستان و سایر آبها (آب‌های سازندی، آب شور و...)، استقرار سامانه یکپارچه و مکانیزه مدیریت منابع آب استان، اجرای راهکارهای پدافند غیرعامل و مدیریت بحران برای شناسایی ریسکها و تهیه برنامه عملیاتی اقدام برای مقابله با شرایط بحرانی و تهدیدها و حوادث پیشبینینشده، توانمندسازی سرمایه انسانی، تعریف منابع مالی و درآمدی پایدار، رتبهبندی شدند.
مدیریت آب و اقتصاد
کاظم اسماعیلی؛ حمید نوری؛ علی نجفی‌نژاد
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1402
چکیده
سرمقاله:آینده‌پژوهی سیل و چالش‌های پیش روکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یاداشت کوتاه:حکمرانی سیل در آینه نگاه مدیریت جامع حوزه‌های آبخیزحمید نوری/ مدیر کل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دانشیار دانشگاه ملایر و مدیر مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی تحت نظارت یونسکویاداشت ...
بیشتر
سرمقاله:آینده‌پژوهی سیل و چالش‌های پیش روکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یاداشت کوتاه:حکمرانی سیل در آینه نگاه مدیریت جامع حوزه‌های آبخیزحمید نوری/ مدیر کل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دانشیار دانشگاه ملایر و مدیر مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی تحت نظارت یونسکویاداشت کوتاه:حکمرانی ریسک سیلعلی نجفی‌نژاد/ استاد گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مدیریت آب و اقتصاد
مهدی خانی؛ حسن هویدی؛ احمدرضا یاوری؛ محمدرضا خانی
چکیده
مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح در بهره‌برداری، توزیع و احیای منابع آب نقش به سزایی در توسعه پایدار دارد. این موضوع در کشورهایی که در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار دارند مانند ایران اهمیت بسیار بالاتری دارد. از آنجایی که بازگشت و استفاده از فناوری‌ها و دانش‌های بومی و به روزآوری آنها در کنار فناوری‌های مدرن برای دستیابی به توسعه پایدار ...
بیشتر
مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح در بهره‌برداری، توزیع و احیای منابع آب نقش به سزایی در توسعه پایدار دارد. این موضوع در کشورهایی که در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار دارند مانند ایران اهمیت بسیار بالاتری دارد. از آنجایی که بازگشت و استفاده از فناوری‌ها و دانش‌های بومی و به روزآوری آنها در کنار فناوری‌های مدرن برای دستیابی به توسعه پایدار امری اجتناب ناپذیر است، این تحقیق با استفاده از مطالعه گسترده ادبیات منابع داخلی و خارجی و تحلیل عاملی اکتشافی مهم‌ترین معیارها یا عوامل کاربردی دانش بومی مرتبط با برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در استان یزد را شناسایی و ارزیابی مینماید. باتوجه به اهمیت موضوع، سعی شد از تخصص و تجربه اعضای هیات علمی مجرب و مرتبط از برخی دانشگاهها و همچنین کارشناسان و متخصصان کلیه سازمانهای ذیربط در استان یزد استفاده شود. نتایج به دست آمده نشان داد شش عامل یا معیار مدیریت، محافظت و ﭘﺎﻳﺪﺍﺭی، مقرون به صرفه بودن، ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ، پویایی، کلنگری مهمتر از سایر عوامل مورد بررسی در منطقه مورد مطالعه بودهاند. در مرحله دوم این پژوهش با استفاده از روش BWM و ایجاد مدل برنامه‌ریزی خطی، شش عامل اصلی وزندهی و وزن بهینه آنها بهدست آمد که در نتیجه معیار مدیریت بیشترین وزن (0/413) و معیار کلنگری کمترین وزن (0/048) را داشتند. همچنین معیارهای محفاظت و پایداری و مقرون به صرفه بودن به طور مشترک با وزن 0/168 در رتبه دوم و معیارهای سازگاری (0/119) و پویایی (0/084) به ترتیب در رتبههای سوم و چهارم قرار گرفتند.
مدیریت آب و اقتصاد
سحر صفرپور؛ مجید مداح
چکیده
آب به‌عنوان یک پیش‌نیاز در توسعه و بقای نسل بشر اهمیت دارد و نقش اساسی در تأمین و دستیابی به اهداف و الویت‌های اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی هر کشوری ایفا می‌کند. با ادامه روند نامطلوب وضعیت منابع آبی در سطح جهان و پیش‌بینی تداوم بحران آب، مسأله کمبود آب به‌طور پیوسته در حال افزایش است. در این چارچوب، این مقاله تلاش دارد ابعاد ...
بیشتر
آب به‌عنوان یک پیش‌نیاز در توسعه و بقای نسل بشر اهمیت دارد و نقش اساسی در تأمین و دستیابی به اهداف و الویت‌های اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی هر کشوری ایفا می‌کند. با ادامه روند نامطلوب وضعیت منابع آبی در سطح جهان و پیش‌بینی تداوم بحران آب، مسأله کمبود آب به‌طور پیوسته در حال افزایش است. در این چارچوب، این مقاله تلاش دارد ابعاد مختلف فقر آب شامل نیروهای محرک، فشار، وضعیت و اثر، عوامل مؤثر بر آن را بررسی و با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری- روش حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) در سال 1398 را شناسایی نماید. نتایج بهدست آمده از تخمین مدل نشان میدهند 1- نیروهای محرک اثر مثبت و معناداری روی سازههای فشار و اثر فقر آبی در سطح استان‌های کشور دارند، 2- سازه فشار اثر منفی و معناداری روی وضعیت فقر آبی دارد و 3- سازه وضعیت که بیانکننده تغییرات محیط‌زیستی است اثر منفی و معناداری بر روی اثرات فقر آبی دارد. همچنین در میان عوامل مؤثر بر فقر آبی در سال 1398 متغیرهای تعداد پزشکان در هر ده هزار نفر با ضریب 0.934، نسبت اراضی زیر کشت آبی به کل زمین‌های زیر کشت با ضریب 0.893، مصرف آب شرب کل با ضریب 0.888 و پدیدههای بیابانی با ضریب 1 مهم‌ترین عوامل اثرگذار بهشمار میآیند.
مدیریت آب و اقتصاد
محمدرضا علیخانی؛ رامتین معینی
چکیده
ارتقا سطح کیفی زندگی ساکنین شهرها به بهره‌مندی از زیرساخت شهری با کیفیت بالا، به منظور برآورده کردن نیازهای روزانه وابسته است. شبکه آبرسانی شهری یکی از اساسی‌ترین زیرساختهای شهری است که طراحی و سرویسدهی مطلوب آن در طول دوره طرح ضروری است. ازاین رو تعیین میزان واقعی مصرف و پیش‌بینی آن در آینده اهیمت دارد. به این ...
بیشتر
ارتقا سطح کیفی زندگی ساکنین شهرها به بهره‌مندی از زیرساخت شهری با کیفیت بالا، به منظور برآورده کردن نیازهای روزانه وابسته است. شبکه آبرسانی شهری یکی از اساسی‌ترین زیرساختهای شهری است که طراحی و سرویسدهی مطلوب آن در طول دوره طرح ضروری است. ازاین رو تعیین میزان واقعی مصرف و پیش‌بینی آن در آینده اهیمت دارد. به این منظور در این تحقیق، از یک روش بر مبنای هوش مصنوعی، روش برنامهنویسی ژنتیک (GP) و همچنین روش دادهکاوی ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. روش‌های دادهکاوی بر روی بانک داده شامل دادههای روزانه دما، بارش، رطوبت و مقدار آب تولیدی روزانه برای شهر نجف‌آباد در اصفهان از ابتدای سال 1394 تا انتهای سال 1398اعمال و بهترین ترکیب از دادههای ورودی انتخاب شده است. دادههای منتخب به عنوان بردارهای ورودی برای مدل‌های پیشنهادی بر مبنای روش GP اعمال و مقدار آب تولیدی روزانه (نشاندهنده آب مصرفی کل)شهر نجف آباد پیش‌بینی شده است. نتایج به دست آمده با نتایج مدلهایی بر مبنای شبکه عصبی مصنوعی (ANN) مقایسه شده است. برای بررسی عملکرد مدلها، شاخص‌های آماری R²، RMSE و NSE محاسبه شده است. مقایسه نتایج نشاندهنده عملکرد قابل قبول مدل‌های پیشنهادی بر مبنای GP می‌باشد. به عبارت دیگر، مقدار شاخص‌های آماری RMSE و NSE و R² و MAPE برای دادههای آموزش در بهترین مدل GP به‌ترتیب برابر با MCM 3262/59 و 0/80 و 0/80 و 5/38 درصد و برای دادههای آزمایش به ترتیب برابر با 3507/68 MCM و 78/78 و 0/0 و 6/67 درصد می‌باشد.
