ریسک، پایداری و تاب‌آوری
فربد پاپلی یزدی؛ سعید رضا خداشناس؛ محمد طلعتی
چکیده
شرکت‌های آب و فاضلاب باید ارزیابی‌های ریسک را انجام دهند و برنامه‌های مدیریتی را برای کاهش خطرات و افزایش انعطاف‌پذیری توسعه دهند. این فرآیند شامل شناسایی دارایی‌های آسیب‌پذیر، تهدیدات مرتبط و پیامدهای بالقوه برای شرکت و جامعه است. سپس اقدامات متقابل توجیه شده مالی برای کاهش ریسک و افزایش انعطاف‌پذیری پیشنهاد می‌شود. نتیجه ...
بیشتر
شرکت‌های آب و فاضلاب باید ارزیابی‌های ریسک را انجام دهند و برنامه‌های مدیریتی را برای کاهش خطرات و افزایش انعطاف‌پذیری توسعه دهند. این فرآیند شامل شناسایی دارایی‌های آسیب‌پذیر، تهدیدات مرتبط و پیامدهای بالقوه برای شرکت و جامعه است. سپس اقدامات متقابل توجیه شده مالی برای کاهش ریسک و افزایش انعطاف‌پذیری پیشنهاد می‌شود. نتیجه ارزیابی ریسک، توسعه یک مدل طرح مدیریت ریسک است. تغییرات اقلیمی به طور قابل توجهی بر سیستم‌های تأمین آب به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران تأثیر گذاشته است. با پولی‌سازی اثرات ریسک، مقایسه هزینه‌های ریسک‌های فعلی با ریسک‌های تحت برنامه‌های سازگاری مدیریت شده، انعطاف‌پذیری عملیاتی یک سیستم تأمین آب را می‌توان تعیین کرد. این پژوهش انعطاف‌پذیری فعلی ناحیه تأسیساتی جُردَن وَلی را که به 220000 نفر خدمات رسانی می‌کند، با استفاده از ابزار بررسی تاب‌آوری اقلیمی آژانس حفاظت از محیط‌زیست آمریکا (CREAT) بررسی می‌کند. پیش‌بینی‌های اقلیمی برای این منطقه برای سال‌های 2060 و 2070 انجام شد. دارایی‌ها و تهدیدها شناسایی شدند و ریسک‌های مالی آنها ارزیابی شد. سناریوهای سازگاری بلندمدت امکان‌پذیر از کتابخانه CREAT استخراج شد و دو مدل GWM و AIMD-P به عنوان برنامه‌های انطباق تا سال 2060 ارزیابی شدند. ارزیابی‌ها نشان داد اجرای مدل GWM تاب آوری را تا 68 درصد در مقایسه با وضعیت فعلی افزایش می‌دهد. اگر هر دو مدل پیاده‌سازی شوند، انعطاف‌پذیری به 92 درصد سطح فعلی افزایش می‌یابد که منجر به بهینه‌سازی مالی 93 میلیون دلار می‌شود.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
سارا عطاران؛ ابوالفضل مساعدی
چکیده
سیل‌ها، بعد از زلزله و طوفان‌های استوایی سومین بلای خسارت‌ساز در چند سال گذشته بوده‌اند. از آنجایی که بسیاری از شهرها به دلیل منافع اقتصادی در دشت‌های سیلابی و یا در سواحل واقع شده‌اند، مدیریت ریسک سیل به یک موضوع مهم و قابل توجه تبدیل شده‌است. پتانسیل خسارت سیل در شهرها بسیار زیاد است، زیرا علاوه بر این که طغیان رودخانه موجب وقوع ...
بیشتر
سیل‌ها، بعد از زلزله و طوفان‌های استوایی سومین بلای خسارت‌ساز در چند سال گذشته بوده‌اند. از آنجایی که بسیاری از شهرها به دلیل منافع اقتصادی در دشت‌های سیلابی و یا در سواحل واقع شده‌اند، مدیریت ریسک سیل به یک موضوع مهم و قابل توجه تبدیل شده‌است. پتانسیل خسارت سیل در شهرها بسیار زیاد است، زیرا علاوه بر این که طغیان رودخانه موجب وقوع سیل در شهرها می‌شود، تمرکز جمعیت و دارایی‌های با‌ارزش سبب می‌شود که خسارات سیل در مناطق شهری بسیار گسترده باشد. بنابراین لازم است تا اجزای تابع ریسک سیل به درستی درک شوند و برای هریک، برنامه‌ریزی‌های موثری با توجه به شرایط هر منطقه انجام گیرد. در این پژوهش ریسک سیل به عنوان تابعی از مخاطره، آسیب‌پذیری و در معرض بودن تعریف شده‌است. تمرکز قابل توجهی به نقش فقر در تشدید خطر سیل معطوف شده‌است؛ زیرا در شهرهای بزرگ راهبردهای مدیریتی در مناطق مختلف شهری با توجه به وضعیت فرهنگی و سطح توسعه اقتصادی آن مناطق باید متفاوت باشد. همچنین این مقاله بر ضرورت مدیریت و برنامه‌ریزی مشارکتی در مناطق سیل‌خیز تأکید می‌کند و پیامدهای حذف جوامع آسیب‌دیده و ذی‌نفعان را برجسته می‌کند. در نهایت، بخش‌های مختلف ایجاد یک چارچوب جامع در مدیریت ریسک سیل ارائه می‌شود.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
ناهید کمال الدینی
چکیده
پرونده زنجیره‌ای قنات ایرانی که شامل 11 قنات برجسته است، در سال 2016 با تأیید دو معیار از معیارهای شش‌گانه یونسکو به فهرست میراث جهانی اضافه شد. این ثبت، اهمیت بالای قنات‌ها را در شکل‌گیری و پایداری سکونت‌گاه‌های انسانی در فلات مرکزی ایران تأیید می‌کند. از سوی دیگر، تعهدات بین‌المللی ناشی از قوانین یونسکو بر لزوم حفظ و بهبود وضعیت ...
بیشتر
پرونده زنجیره‌ای قنات ایرانی که شامل 11 قنات برجسته است، در سال 2016 با تأیید دو معیار از معیارهای شش‌گانه یونسکو به فهرست میراث جهانی اضافه شد. این ثبت، اهمیت بالای قنات‌ها را در شکل‌گیری و پایداری سکونت‌گاه‌های انسانی در فلات مرکزی ایران تأیید می‌کند. از سوی دیگر، تعهدات بین‌المللی ناشی از قوانین یونسکو بر لزوم حفظ و بهبود وضعیت این میراث زنده تأکید دارند. بااینحال، مطالعات نشان می‌دهد وضعیت قنات‌های ایران روزبهروز نگرانکنندهتر می‌شود. نقض حریم قنوات یکی از مشکلات اساسی است که سلامت ساختار قنات، میزان و کیفیت آب آنها را تهدید می‌کند. در این پژوهش توصیفی که با روش کیفی و ابزار مصاحبه عمیق انجام شد، 30 نفر از افراد مطلع در مناطق بم، نرماشیر، فهرج، گنبکی و ریگان بررسی شدند. این منطقه قناتهایی با قدمت، تعداد و آبدهی بالا دارد، اما با مشکلات گسترده‌ای ناشی از نقض حریم قنوات مواجه است. نتایج تحقیق شش عامل اصلی را شناسایی کرد: آگاهی ناکافی مردم، دسترسی محدود به اطلاعات درباره قنات‌ها، ضعف در مستندسازی و تهیه نقشه، کمبود قوانین مناسب، عدم پشتوانه اجرایی برای قوانین موجود و ضعف مدیریت محلی. این عوامل نقش مهمی در تداوم نقض حریم قنات‌ها در این مناطق داشتهاند.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
اصغر طهماسبی؛ فاطمه نعمتی جوزقانی
چکیده
تغییرات اقلیمی و رشد فزاینده جمعیت، مشکل کم‌آبی در مناطق خشک را به چالش جدی برای پایداری بسیاری از سکونتگاهای انسانی تبدیل کرده است. بررسی دیدگاهها و اولویت‌های ذی‌نفعان محلی نقش کلیدی در موفقیت برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی بر عهده داشته و در مطالعات پیشین کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی و رشد فزاینده جمعیت، مشکل کم‌آبی در مناطق خشک را به چالش جدی برای پایداری بسیاری از سکونتگاهای انسانی تبدیل کرده است. بررسی دیدگاهها و اولویت‌های ذی‌نفعان محلی نقش کلیدی در موفقیت برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی بر عهده داشته و در مطالعات پیشین کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روششناسی کیو به تحلیل راهکارهای سازگاری با کم‌آبی در شهرستان تایباد از دیدگاه کنشگران کلیدی پرداخته است. بهاینمنظور ابتدا فضای گفتمان راهبردهای سازگاری محلی از طریق تحلیل محتوای 20 مصاحبه با خبرگان محلی ایجاد شد که پس از پالایش و دسته‌بندی 30 گزاره کلیدی راهکار سازگاری با کم‌آبی در قالب 6 مولفه محوری دسته‌بندی شد. سپس گزارههای منتخب با استفاده از جدول کیو توسط 35 نفر از کنشگران محلی که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند، اولویت‌بندی شد. در نهایت دادههای جمعآوری شده در نرم‌افزار KADE با روش تحلیل مولفه‌های اصلی PCA و چرخش واریماکس تحلیل شدند. براساس یافته‌های پژوهش تاکید بر فعالیت‌های آموزشی-ترویجی، مداخلات نهادی و مدیریت مصرف منابع آب به ترتیب سه دیدگاه محلی راهکارهای سازگاری با کم‌آبی را تشکیل می‌دهند که توسعه و تسهیل مشاغل غیرکشاورزی و تقویت نهادهای ارتقای راندمان و بهره‌وری منابع آب پیشنهاد می‌شود.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
کاظم اسماعیلی؛ وحیده مرتضوی امیری؛ مائده اسکوهی
دوره 11، شماره 3 ، آذر 1403، ، صفحه 197-240
چکیده
انتقال آب از دریا به خشکی یکی از مسائل مهم و پر‌چالش مدیریت منابع آب در ایران است. مجموعه‌ای از نظرات متخصصین و دست‌اندرکاران حوزه آب در موضوع انتقال آب به روش‌های میزگرد و مصاحبه حضوری و مجازی تدوین گردید. جمع‌بندی نظرات مختلف در موضوع انتقال حاکی از تفاوت دیدگاه‌های مختلف در این امر می‌باشد. نقدکنندگان انتقال آب عمدتاً بر عدم ...
بیشتر
انتقال آب از دریا به خشکی یکی از مسائل مهم و پر‌چالش مدیریت منابع آب در ایران است. مجموعه‌ای از نظرات متخصصین و دست‌اندرکاران حوزه آب در موضوع انتقال آب به روش‌های میزگرد و مصاحبه حضوری و مجازی تدوین گردید. جمع‌بندی نظرات مختلف در موضوع انتقال حاکی از تفاوت دیدگاه‌های مختلف در این امر می‌باشد. نقدکنندگان انتقال آب عمدتاً بر عدم اجرا و عملیاتی نشدن معیارهای توسعه پایدار قبل از الزام به انتقال آب را دلیل اصلی مخالف با آن مطرح می‌کنند. در صورتی که حامیان این موضوع بر شرایط بحرانی کم آبی و مشکلات ناشی از آن بخصوص مشکلاتی که در بخش شرب ممکن است بروز کند تأکید دارند. اما آنچه از نگاه حامیان و مخالفان طرحهای انتقال آب مغفول مانده پاسخ به این سؤال می‌باشد که چرا کشور از نظر منابع آبی به این شرایط رسیده است، نقش تصمیمگیران در آن چه بوده است و چرا سیستمی برای پاسخگویی مسببان وجود ندارد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
مهسا معتقد؛ شهلا چوبچیان
چکیده
طی یک دهه گذشته افزایش جمعیت، آلودگی منابع آبی، تغییراقلیم، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی به افت توان منابع آبی دامن زده است و استان همدان شرایط سخت ناامنیآبی را تجربه کرده است. از همین‌رو پژوهش حاضر با هدف واکاوی نشانگرهای ظرفیت سازگاری واحدهای بهره‌برداری کشاورزی در شرایط ناامنیآبی در استان همدان و به روش دلفی ...
بیشتر
طی یک دهه گذشته افزایش جمعیت، آلودگی منابع آبی، تغییراقلیم، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی به افت توان منابع آبی دامن زده است و استان همدان شرایط سخت ناامنیآبی را تجربه کرده است. از همین‌رو پژوهش حاضر با هدف واکاوی نشانگرهای ظرفیت سازگاری واحدهای بهره‌برداری کشاورزی در شرایط ناامنیآبی در استان همدان و به روش دلفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کارشناسان حوزه مدیریت آب کشاورزی در سطح دانشگاهی تشکیل دادند. با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری هدفمند و زنجیره‌ای 16 نفر از کارشناسان و متخصصان مجرب از دانشگاه‌های تهران (3 متخصص)، تربیت‌مدرس (8 متخصص)، بوعلی‌سینا (3 متخصص)، شهرکرد (1 متخصص)، پیام نور همدان (1 متخصص) به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و این انتخاب براساس تخصص و شناخت نسبت به منطقه آنها انجام شد. نتایج نشان داد که 17مقوله به‌عنوان مهمترین شاخص مورد توافق متخصصان این حوزه هستند که در 5 مولفه اجتماعی، زراعی، اقتصادی-مالی، فنی-زیرساختی و نهادی دسته‌بندی شدند. براساس نتایج بدست‌آمده از تحلیل مولفه اصلی به ترتیب مولفه‌های اجتماعی (0/473)، زراعی (0/236)، نهادی (0/127)، اقتصادی (0/088) و فنی-زیرساختی (0/077) به‌عنوان اولین تا پنجمین مولفه مهم در ظرفیت سازگاری اهمیت و وزن بالایی داشتند. بکارگیری دانش بعنوان یک زیرمولفه اجتماعی نقش مهمی در سازگاری با کم‌آبی ایفا می‌کند. یعنی کشاورزانی که درک و دانش بیشتری از بحران کم‌آبی داشته باشند، توانایی سازگاری بیشتری دارند. براساس یافته‌های پژوهش، پیشنهاداتی برای ارتقای ظرفیت سازگاری با ناامنیآبی در واحدهای بهره‌برداری کشاورزی ارائه شد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
رضا خرم؛ وحید مکی زاده؛ حسین منصوری
چکیده
تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی یک عامل مهم تهدید توسعه پایدار به شمار می‌رود. کسب‌وکارهای کارآفرینانه به دلیل انعطاف‌پذیری و سازگاری با تغییرات محیطی برای پاسخ به شرایط بحرانی، غیرقابل‌انکار است. این پژوهش با هدف «واکاوی پاسخ‌های کارآفرینان به بحران آب» انجام شد. ضمن شناسایی پاسخ‌ها، به شناسایی اثرات بحران آب بر کارآفرینان ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی یک عامل مهم تهدید توسعه پایدار به شمار می‌رود. کسب‌وکارهای کارآفرینانه به دلیل انعطاف‌پذیری و سازگاری با تغییرات محیطی برای پاسخ به شرایط بحرانی، غیرقابل‌انکار است. این پژوهش با هدف «واکاوی پاسخ‌های کارآفرینان به بحران آب» انجام شد. ضمن شناسایی پاسخ‌ها، به شناسایی اثرات بحران آب بر کارآفرینان و پیامدهای اقدامات کارآفرینان به عملکرد کسب‌وکار پرداخته شد. پژوهش از نظر نتیجه، کاربردی و از نوع کیفی- مطالعه موردی می‌باشد. جامعه پژوهش، کسب‌وکارهای کارآفرینانه در سه استان فارس، هرمزگان و اصفهان و در زمینه‌های فعالیت کشاورزی، فراورده‌های غذایی، گردشگری، مواد معدنی و صنعتی و دام‌پروری که تحت تأثیر بحران آب قرار داشتند، می‌باشد. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند داده‌ها به‌وسیله مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته در بازه زمانی بهمن و اسفند ماه سال 1401 گردآوری شد که پس از انجام 13 مصاحبه پژوهش به اشباع نظری رسید. تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌وسیله تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت. یافته‌ها نشان داد بحران آب بر دو مرحله زنجیره ارزش کسب و کار یعنی «زنجیره تأمین» و «زنجیره تولید»، تأثیر داشته است. تأثیرات زنجیره تأمین شامل تأثیر بر منابع آبی و مواد اولیه و تأثیرات تولید نیز در برگیرنده تأثیر بر محصول، فرایند، دارایی‌ها و عوامل تولید است. نتایج حاکی از آن است کارآفرینان با سه راهبرد، متنوعسازی، قراردادهای همکاری و اصلاح فرایندها به این اثرات واکنش نشان دادهاند. همچنین مشخص شد پاسخ کارآفرینان به بحران آب ابعاد عملکرد بنگاه (عملکرد عملیاتی، عملکرد مالی، عملکرد اجتماعی، عملکرد محیط‌زیست) را تحت تأثیرات مثبت و منفی قرار می‌دهد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
مجید رئوفی بروجنی؛ سیامک کورنگ بهشتی؛ علی رشیدپور
چکیده
تاکنون تحقیقات متعددی در زمینه‌های مختلف بحران کم‌آبی انجام شده است که اکثراً در زمینه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بوده است و در تعداد کمی از آنها به تأثیر عناصر فرهنگی به عنوان عامل تعدیل‌کننده آثار این بحران، توجه شده است. پژوهش حاضر با هدف ارائه یک الگوی پارادایمی از تاب‌آوری فرهنگی در بحران کم‌آبی زاینده‌رود، شکل گرفته است ...
بیشتر
تاکنون تحقیقات متعددی در زمینه‌های مختلف بحران کم‌آبی انجام شده است که اکثراً در زمینه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بوده است و در تعداد کمی از آنها به تأثیر عناصر فرهنگی به عنوان عامل تعدیل‌کننده آثار این بحران، توجه شده است. پژوهش حاضر با هدف ارائه یک الگوی پارادایمی از تاب‌آوری فرهنگی در بحران کم‌آبی زاینده‌رود، شکل گرفته است که به روش کیفی و با رویکرد داده بنیاد انجام شده است. با استفاده از نمونه‌گیری نظری و به روش گلوله برفی، تعداد 24 نفر از افراد که ضمن علاقه‌مندی و داشتن دغدغه در زمینه مسائل مربوط به کم آبی، دارای اطلاعات، تجربه و یا دانش کافی در این زمینه بودند، انتخاب شدند و در طول مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته، پاسخ‌های خود را بیان کردند. تجزیه و تحلیل داده‌ها، با روش کلایزی در چارچوب نظریه زمینه‌ای انجام شد. از روش ارزیابی لینکولن و گوبا جهت اعتبارسنجی پژوهش استفاده شد. اعتبار داده‌ها با بازگشت به مصاحبه‌شوندگان و دو کدگذار تأیید شد. یافته‌های پژوهش، 22 مقوله بود که «پذیرش پدیده کم‌آبی به عنوان یک واقعیت» به عنوان مقوله محوری، 3 مقوله شرایط علّی (اطلاعات کافی، سواد آبی، ارتباطات)، 4 مقوله شرایط زمینه‌ای (امیدواری، اعتقادات‌مذهبی، دلبستگی به سکونت‌گاه، وابستگی اقتصادی)، 5 مقوله شرایط مداخله‌ای (اعتماد، عمل‌گرایی، طرز تلقی، مسئولیت اجتماعی، همکاری جمعی)، 5 مقوله راهبردها (تغییر‌در عادت‌واره‌های خود و دیگران، مشارکت، پیشگیری، صرفه‌جویی) و 4 مقوله پیامدها (بهره‌وری، کارآفرینی، خلاقیت و آگاهی) دسته‌بندی شدند.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
کامران داوری؛ انوش نوری اسفندیاری
دوره 10، شماره 4 ، اسفند 1402
چکیده
سرمقاله: کم‌آبی و پایاییکامران داوری/ سردبیر نشریهیادداشت کوتاه:کم آبی و توسعه پایدارانوش نوری اسفندیاری/ مشاور هیئت تحریریه
بیشتر
سرمقاله: کم‌آبی و پایاییکامران داوری/ سردبیر نشریهیادداشت کوتاه:کم آبی و توسعه پایدارانوش نوری اسفندیاری/ مشاور هیئت تحریریه
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
سید احسان ابطحی؛ علی اصغر امیر کاردوست؛ داوود صداقت شایگان
چکیده
تأمین و توزیع آب شرب پایدار، یکی از اساسیترین مسئولیتهای حکومتها به شمار میآید و حفاظت و حفظ زیرساخت‌های تأمین و توزیع آب از اهمیت ویژهای برخوردار است. در حال حاضر با بروز تهدیدات طبیعی از جمله خشکسالی و تغییر اقلیم در سطح کشور، دشمن می‌تواند با سوء استفاده از این تهدیدات و انجام اقداماتی خصمانه همچون ایجاد ...
بیشتر
تأمین و توزیع آب شرب پایدار، یکی از اساسیترین مسئولیتهای حکومتها به شمار میآید و حفاظت و حفظ زیرساخت‌های تأمین و توزیع آب از اهمیت ویژهای برخوردار است. در حال حاضر با بروز تهدیدات طبیعی از جمله خشکسالی و تغییر اقلیم در سطح کشور، دشمن می‌تواند با سوء استفاده از این تهدیدات و انجام اقداماتی خصمانه همچون ایجاد اختلال و یا وقفه در ارائه خدمات و همچنین عملیات روانی مردم را علیه دولت و حاکمیت تحریک نماید. بنابراین توجه به زیرساخت‌های آب شرب، صنعت و کشاورزی برای افزایش تاب‌آوری، تداوم فعالیت‌های ضروری و تسهیل مدیریت بحران امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود. روش تحقیق در این پژوهش، به لحاظ هدف، کاربردی و توسعهای می‌باشد. رویکرد پژوهش نیز، توصیفی و تحلیلی می‌باشد. هدف این پژوهش ارائه مدلی کارآمد که به شناخت تهدیدات مبنا و نقاط آسیب‌پذیر زیرساخت‌های مناطق مرزی کمک نماید، است. در این مقاله به صورت مطالعه موردی با استفاده از روش شناسایی و ارزیابی پتانسیل خطرهای طبیعی و انسانی در یک منطقه (FEMA)، ابتدا دارایی‌های حوزه آب و فاضلاب استان مرزی شناسایی و غربالگری شده است. سپس بر اساس تهدیدات مبنا احصاء شده آسیبپذیریها به شناسایی و ارزیابی و ریسک هر یک از دارایی‌ها، محاسبه می‌شود. در پایان راهکارهایی برای کاهش خطر در زیرساخت‌های آب و فاضلاب استان مرزی ارائه می‌شود.* به دلیل محدودیت‌های پدافند غیرعامل، نام استان ذکر نشده است.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
هاشم درخشان
دوره 10، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 106-118
چکیده
نظریه دانینگ-کروگر اشاره به تشریح چگونگی ایجاد سوگیری شناختی ناشی از عدم تناسب خبرگی/پختگی افراد با سطح اعتماد به نفس افراد دارد. کنشگران مدیریت آب نیز چنین تأثیری را در سیستم مدیریت آب تجربه می‌کنند که منجر به ارزیابی نادرست از واقعیت مسائل و چالش‌های مدیریت آب شده و راه‌حل‌ها ناکارآمد می‌شود. این نادیده‌انگاری در کنشگران مدیریت ...
بیشتر
نظریه دانینگ-کروگر اشاره به تشریح چگونگی ایجاد سوگیری شناختی ناشی از عدم تناسب خبرگی/پختگی افراد با سطح اعتماد به نفس افراد دارد. کنشگران مدیریت آب نیز چنین تأثیری را در سیستم مدیریت آب تجربه می‌کنند که منجر به ارزیابی نادرست از واقعیت مسائل و چالش‌های مدیریت آب شده و راه‌حل‌ها ناکارآمد می‌شود. این نادیده‌انگاری در کنشگران مدیریت آب می‌تواند به اشکال مختلفی ظهور یابد. تحلیل انجام شده در این تحقیق مبتنی بر نظریه دانینگ-کروگر نشان می‌دهد که اکنون مدیریت آب در ایران به دلیل بزرگیِ بخش دولتی و عدم ظرفیت‌سازی و تفویض اختیار، برای مدت طولانی در «تله روزمرگی» (طی مسیر S ← S’) به‌دام افتاده است. همچنین، عدم عبرت‌اندوزی و آسیب‌شناسی اقدامات، موجب شده تا خبرگی و بلوغ در سیستم مدیریت آب پدید نیاید، که زوال منابع آب را به همراه داشته است. بر اساس تحلیل نظریه دانینگ-کروگر و ماتریس آیزنهاور، هنوز حرکت بسوی تحول‌خواهی و اصلاح رویه سابق، آغاز نشده است. راهکارهای شناسایی شده در این تحقیق نشان می‌دهند که این حرکت می‌تواند با هدف‌گذاری و دور اندیشی (یعنی تدوین چشم‌انداز و برنامه راهبردی)، عبرت‌اندوزی از اقدامات گذشته و همچنین مدیریت تحول از شرایط موجود به شرایط مطلوب بر اساس اصول «پایایی و تاب‌آوری توسعه» آغاز گردد. برای جلوگیری از انحراف از مسیر تحول، تعیین شاخص‌های مناسب برای پایش جهت حرکت نیز ضروری است.
مدیریت آب و اقتصاد
کاظم اسماعیلی؛ حمید نوری؛ علی نجفی‌نژاد
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1402
چکیده
سرمقاله:آینده‌پژوهی سیل و چالش‌های پیش روکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یاداشت کوتاه:حکمرانی سیل در آینه نگاه مدیریت جامع حوزه‌های آبخیزحمید نوری/ مدیر کل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دانشیار دانشگاه ملایر و مدیر مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی تحت نظارت یونسکویاداشت ...
بیشتر
سرمقاله:آینده‌پژوهی سیل و چالش‌های پیش روکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یاداشت کوتاه:حکمرانی سیل در آینه نگاه مدیریت جامع حوزه‌های آبخیزحمید نوری/ مدیر کل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دانشیار دانشگاه ملایر و مدیر مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی تحت نظارت یونسکویاداشت کوتاه:حکمرانی ریسک سیلعلی نجفی‌نژاد/ استاد گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
مائده اسکوهی؛ کاظم اسماعیلی؛ علی نقی ضیائی
چکیده
حکمرانی و مدیریت ریسک سیل شامل تدابیر و راهبردهایی است که به‌منظور کاهش خطر سیلاب و مدیریت اثرات آن طراحی می‌شوند. این فرایند شامل شناسایی و ارزیابی خطرها، برنامه‌ریزی و پیشگیری، آمادگی برای واکنش و عملکرد در شرایط بحرانی، پاسخگویی سریع و مؤثر در مواجهه با سیلاب، اجرای تدابیر سازنده و بهبود مستمر است. رویکرد اصلی این پژوهش بر پنج ...
بیشتر
حکمرانی و مدیریت ریسک سیل شامل تدابیر و راهبردهایی است که به‌منظور کاهش خطر سیلاب و مدیریت اثرات آن طراحی می‌شوند. این فرایند شامل شناسایی و ارزیابی خطرها، برنامه‌ریزی و پیشگیری، آمادگی برای واکنش و عملکرد در شرایط بحرانی، پاسخگویی سریع و مؤثر در مواجهه با سیلاب، اجرای تدابیر سازنده و بهبود مستمر است. رویکرد اصلی این پژوهش بر پنج موضوع نهاده شده است که به مسائل مختلف مرتبط با حکمرانی و مدیریت ریسک سیلاب می‌پردازد و شامل مشارکت ذی‌نفعان، سیاستها و اقدامات، تحقیق در عملیات، ابزارهای پشتیبانی و چارچوبها می‌باشد. مطالعه مدیریت ریسک سیلاب در دو دهه گذشته تحول چشمگیری را تجربه کرده است. توجه به کاربرد مدیریت ریسک سیلاب و تحلیل مقایسه‌ای حکمرانی ریسک سیلاب در مطالعه مدیریت سیلاب صورت گرفته است که به معنای ایجاد چیدمان پیچیده‌ای است که رفتار عوامل حاکمیتی و اجتماعی در مورد مدیریت ریسک سیلاب را شکل می‌دهد. با توجه به بررسی منابع مطالعاتی، بین ساختار اصلی مطالعات مدیریت ریسک سیلاب و حکمرانی ریسک سیلاب همبستگی زیادی وجود دارد. مقالههای مورد بررسی بر اساس موضوعات اصلی در نرم‌افزار MAXQDAکدگذاری شدند، سپس مجموعه کامل کدها در تمام مقالهها بررسی شدند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بهبود تاب‌آوری در برابر سیلاب نیازمند تلاش‌های گسترده‌ای در زمینه‌های علوم فیزیکی و اجتماعی است. پژوهشگران باید برای پیش‌بینی و مدل‌سازی سیلاب، علاوه بر علوم فیزیکی به توسعه ابزارهای علوم اجتماعی بپردازند. این اقدامات می‌تواند به بهبود برنامه‌ریزی و مدیریت بحران‌های سیلاب کمک کرده و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی آن را کاهش دهد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
سیده محدثه طاهری؛ ابوالفضل مساعدی
چکیده
مدیریت سیل یک تکنیک و استراتژی برای کاهش خطر و خسارت ناشی از سیل می‌باشد و ضرورت به‌کارگیری راهکارهای کارآمد با استفاده از برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای به حداقل رساندن تلفات و آسیب‌ها در هنگام وقوع حادثه را مشخص می‌سازد. مدیریت کارامد سیل مستلزم ایجاد سیستمی هماهنگ و یکپارچه در مقابله با این رخداد طبیعی است. در این مقاله ...
بیشتر
مدیریت سیل یک تکنیک و استراتژی برای کاهش خطر و خسارت ناشی از سیل می‌باشد و ضرورت به‌کارگیری راهکارهای کارآمد با استفاده از برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای به حداقل رساندن تلفات و آسیب‌ها در هنگام وقوع حادثه را مشخص می‌سازد. مدیریت کارامد سیل مستلزم ایجاد سیستمی هماهنگ و یکپارچه در مقابله با این رخداد طبیعی است. در این مقاله علل وقوع سیل و راهبردهای اصلاحی کنترل سازهای و غیرسازهای (مانند ساختار دفاعی، پیش‌بینی، عملیات نجات و تعیین مناطق سکونت) سیلاب و مدیریت یکپارچه سیل بیان می‌شود. همچنین با بررسی استراتژیهای مدیریت ریسک سیل در فرانسه، انگلیس، هلند و مالزی تدابیر حکمرانی سیل در ایران از طریق پنج رویکرد پیشگیری، تدابیر دفاعی، کاهش اثرات رویداد، آمادگی در برابر حادثه و بازیابی شرح داده می‌شود و ارگانها و نهادهای سازمانی و غیرسازمانی مؤثر در مدیریت ریسک مشخص می‌شود. در نهایت به عوامل تشدید خسارت سیل در ایران، چالش‌های قانونی و عملی مرتبط با حریم و بستر رودخانه و خلاء قانونی اعمال بیمه همگانی سیل پرداخته می‌شود.
مدیریت آب و اقتصاد
مهدی شفایی
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 136-141
چکیده
امروز مسأله آب و مدیریت بر آن، از مهمترین چالش زندگی مدرن است. منشأ و خاستگاه اصلی مدیریت بر آب، در قوانین هر کشوری نهفته است. مدیریت ایده‌آل بر آب که در آن هیچ‌گونه نقص و عیبی احساس نشود، مصرف آب مبتنی بر موجودیت آن در طبیعت باشد و از طرفی آب کافی برای همه‌گونه مصارف در دسترس باشد، موضوعی است که همه کشورهای جهان به دنبال آن هستند. ...
بیشتر
امروز مسأله آب و مدیریت بر آن، از مهمترین چالش زندگی مدرن است. منشأ و خاستگاه اصلی مدیریت بر آب، در قوانین هر کشوری نهفته است. مدیریت ایده‌آل بر آب که در آن هیچ‌گونه نقص و عیبی احساس نشود، مصرف آب مبتنی بر موجودیت آن در طبیعت باشد و از طرفی آب کافی برای همه‌گونه مصارف در دسترس باشد، موضوعی است که همه کشورهای جهان به دنبال آن هستند. بیشک هر کشوری به دنبال این وضعیت ایده‌آل بوده و سعی کرده آن را در قوانین خود بگنجاند؛ اما اینکه چرا باز هم با بحران کمبود آب و یا کاهش شدید هر سالۀ آن مواجه هستیم، موضوعی است که شاید میبایست در اجرای قانون به دنبال آن بود. در این یادداشت سعی شده به کمبودهای مدیریت مبتنی بر قوانین مرتبط با آب در کشور پرداخته شود تا با در نظر گرفتن آثار حقوقی مفاهیم قانونی و پیشنهادهای ارائهشده، بتوان در راستای اجرای صحیح این قوانین گام نهاد و به سمت مدیریت پایدار منابع آب حرکت نمود.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
کامران امامی
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 142-149
چکیده
در دهه‌های اخیر ریسک سیلاب‌ها هم در سطح ملی و هم در سطح بین‌المللی روند افزایشی داشته است و پیش‌بینی می‌شود با افزایش تواتر وقوع سیلاب‌ها در اثر تغییر اقلیم، این روند افزایشی در دهه‌های آینده ادامه یابد. تجارب تندسیلاب‌های مرگبار کشور که در مرداد ماه 1401 در استهبان و امام‌زاده داوود، در فروردین 1398 در دروازه قرآن شیراز و در مرداد ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر ریسک سیلاب‌ها هم در سطح ملی و هم در سطح بین‌المللی روند افزایشی داشته است و پیش‌بینی می‌شود با افزایش تواتر وقوع سیلاب‌ها در اثر تغییر اقلیم، این روند افزایشی در دهه‌های آینده ادامه یابد. تجارب تندسیلاب‌های مرگبار کشور که در مرداد ماه 1401 در استهبان و امام‌زاده داوود، در فروردین 1398 در دروازه قرآن شیراز و در مرداد ماه 1366 در گلاب‌دره–دربند واقع شدند، می‌تواند شرایط لازم برای جلب افکار عمومی و مسئولان را به بحث راهبردی ایمنی عمومی فراهم کند. درست بعد از سیلاب‌های مرداد ماه ایران، بارش‌های مهیبی با شدت حداکثر 140 میلی‌متر بر ساعت در سئول پایتخت کره جنوبی روی داد و با وجود جمعیت 10 میلیون نفر و آبگرفتگی مناطق حساس از جمله ایستگاه‌های مترو، تعداد تلفات جانی کمتر از 10 درصد تلفات تندسیلاب‌های مرداد 1401 ایران بود. در ژاپن هم با شرایط هواشناسی، زمین‌شناسی، توپوگرافی بسیار نامساعدتر از ایران و با تراکم جمعیتی بسیار زیاد در سیلاب‌دشتها، متوسط تلفات سالیانه سیلاب و زمین‌لغزش (حدود 78 نفر) از تعداد تلفات سیلاب‌های مرداد ایران کمتر است. با توجه به موارد فوق و آمار تلفات زلزله‌ها و سیلاب‌های بزرگ 70 سال اخیر، کاملاً مشخص است که کارهای بسیار زیادی در رابطه با کاهش کاستی‌های راهبردهای ایمنی عمومی از جمله مدیریت سیلاب در کشور باید انجام گردد. تجربه تخریب مجموعه متروپل آبادان در سال 1401 به وضوح حساسیت افکار عمومی به کم‌توجهی در رابطه با ایمنی عمومی را مشخص ساخت.
مدیریت آب و اقتصاد
سعید مرید؛ حسین اسماعیلیان؛ علیرضا طاهری
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1401
چکیده
لزوم توجه به رویکردهای جدید در تخصیص منابع آبسعید مرید/ عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:مدیریت تقاضا، راهکار گذر از بحران آبحسین اسماعیلیان/ رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهدنگاهی به عملکرد کمیته مدیریت منابع آب (شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی)علیرضا طاهری/ رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی
بیشتر
لزوم توجه به رویکردهای جدید در تخصیص منابع آبسعید مرید/ عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:مدیریت تقاضا، راهکار گذر از بحران آبحسین اسماعیلیان/ رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهدنگاهی به عملکرد کمیته مدیریت منابع آب (شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی)علیرضا طاهری/ رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی
مدیریت آب و اقتصاد
محمد تقی کرباسی معروف؛ حمید رضا ناصری؛ فرشاد علیجانی
چکیده
سد مخزنی بار در 23 کیلومتری شمال غرب شهر نیشابور با هدف تامین آب شرب شهر و آب مورد نیاز کارخانه فولاد نیشابور ساخته شده است. به‌منظور دستیابی به مقادیری قابل اعتماد برای تخصیص آب، از مدل شبیه‌سازی–بهینه‌سازی مدیریت منابع آب MODSIM (مدل سیستم پشتیبانی تصمیم گیری) به همراه مدل‌سازی سری زمانی رژیم جریان سطحی SARIMA با هدف پیش‌بینی ...
بیشتر
سد مخزنی بار در 23 کیلومتری شمال غرب شهر نیشابور با هدف تامین آب شرب شهر و آب مورد نیاز کارخانه فولاد نیشابور ساخته شده است. به‌منظور دستیابی به مقادیری قابل اعتماد برای تخصیص آب، از مدل شبیه‌سازی–بهینه‌سازی مدیریت منابع آب MODSIM (مدل سیستم پشتیبانی تصمیم گیری) به همراه مدل‌سازی سری زمانی رژیم جریان سطحی SARIMA با هدف پیش‌بینی 10 سال آینده (1396-1406)، بهره گرفته شده است. مدل‌سازی براساس سه سناریو سری زمانی دراز مدت (1348 لغایت 1396)، کوتاه مدت (10 ساله اخیر 1386-1396) و پیش‌بینی (10 ساله آینده) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان از توانایی مناسب شبیه‌سازی جریان سطحی رودخانه توسط مدلهای سری زمانی می‌نماید. مدل‌سازی برنامه‌ریزی منابع آب طرح بار نشان می‌دهد، بر پایه اطلاعات سری زمانی دراز مدت رواناب رودخانه بار، قابلیت اطمینان تامین آب برای کارخانه فولاد 80 درصد و برای شرب نیشابور 74 درصد است. این ارقام برای سری زمانی رواناب 10 ساله اخیر بهترتیب برابر 59 و 50 درصد می‌باشد که نشان از تأثیر خشکسالیهای اخیر و لزوم تغییر برنامه‌ریزی تخصیص آب حوضه است. تغییرات حجم آب مخزن در دوره 10 ساله اخیر نشان می‌دهد، به استثنای سال‌های 1388 و 1389 در بیشتر ماههای سایر سالها، آبی جهت تنظیم در مخزن سد وجود ندارد. به همین جهت باوجود قابلیت اطمینان بالای تخصیص آب در سری زمانی دراز مدت، قابلیت اطمینان در دوره کوتاه مدت اندک است و نشان از ریسک بالای طرح در تأمین نیازهای آبی دارد.
مدیریت آب و اقتصاد
الهام اسراری؛ محمد حسینی
چکیده
دسترسی به آب شرب بهداشتی یکی از مهمترین نیازهای بشری و حقوق شهروندی است. به همین دلیل، تأمین، انتقال، تصفیه و توزیع آب شرب بهداشتی به‌منظور رفع نیازهای آب مشترکین شهری و روستایی یکی از وظایف اولیه و اولویت‌های هر دولتی است. پیش‌بینی تقاضای آب در سیستم‌های آبرسانی و توزیع آب، کمک شایانی به مدیران مرتبط با تامین آب، جهت مدیریت و جلوگیری ...
بیشتر
دسترسی به آب شرب بهداشتی یکی از مهمترین نیازهای بشری و حقوق شهروندی است. به همین دلیل، تأمین، انتقال، تصفیه و توزیع آب شرب بهداشتی به‌منظور رفع نیازهای آب مشترکین شهری و روستایی یکی از وظایف اولیه و اولویت‌های هر دولتی است. پیش‌بینی تقاضای آب در سیستم‌های آبرسانی و توزیع آب، کمک شایانی به مدیران مرتبط با تامین آب، جهت مدیریت و جلوگیری از بروز بحران و برنامه‌ریزی تامین آب، سرویس و نگهداری تجهیزات و تأسیسات، فرهنگ‌سازی، اطلاعرسانی و غیره خواهد داشت. در این مقاله روشی ترکیبی مبتنی بر روش‌های شبکه عصبی و بهینه‌سازی کلونی زنبور عسل برای پیش‌بینی تقاضای آب شرب و بهداشت شهر شیراز ارائه شده است. هدف از این مقاله ارتقای دقت پیش‌بینی تقاضای آب با به‌کارگیری روش شبکه عصبی بود. پارامترهای در نظر گرفته شده جهت مدل‌سازی پیش‌بینی تقاضای آب شامل اطلاعات گذشته تقاضای آب، دمای هوا، جمعیت، وزش باد و تاریخ است. اطلاعات استفاده شده برای آموزش شبکه عصبی شامل 10 سال از سال 88 تا 97 بود. جهت صحت‌سنجی و بررسی عملکرد روش پیشنهادی، تقاضای آب سال 98 و فروردین 99 پیش‌بینی و با آمار واقعی مقایسه شد. بر اساس نتایج بهدست آمده روش پیشنهادی به‌طور مناسبی توانسته پیش‌بینی تقاضای آب را انجام دهد. روش پیشنهادی دقت مطلوبی داشته و انحراف پیش‌بینی تقاضای آب در بدترین شرایط به عدد یک درصد رسیده که مقدار قابل قبولی است. از لحاظ آماری نتایج به‌دست‌آمده با استفاده از پارامتر MAPE با تحقیقات پیشین مقایسه شد، از این منظر روش پیشنهادی قابل اطمینان بوده و کارایی مناسبی در پیش‌بینی تقاضای آب سیستم شهر شیراز داشته است.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
ایرج صالح؛ نرگس صالح نیا؛ سید شهاب میرباقری؛ حامد اکبرپور؛ مهدی باستانی
چکیده
تاب‌آوری به‌عنوان ظرفیت بالقوه جامعه در معرض مخاطرات، با هدف حفظ یا رسیدن به سطح مناسبی از عملکرد، برای سازگاری یا مقاومت در برابر تغییرات شناخته می‌شود. باتوجهبه تغییرات اقلیمی، نواحی روستایی ازجمله مناطقی هستند که در معرض آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند. باتوجهبه اهمیت موضوع تاب‌آوری در شناخت نحوه رویارویی با ...
بیشتر
تاب‌آوری به‌عنوان ظرفیت بالقوه جامعه در معرض مخاطرات، با هدف حفظ یا رسیدن به سطح مناسبی از عملکرد، برای سازگاری یا مقاومت در برابر تغییرات شناخته می‌شود. باتوجهبه تغییرات اقلیمی، نواحی روستایی ازجمله مناطقی هستند که در معرض آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند. باتوجهبه اهمیت موضوع تاب‌آوری در شناخت نحوه رویارویی با مسائل بحرانی، مطالعه حاضر به بررسی نقش تنوع معیشتی در تاب‌آوری و سطح رفاه جامعه روستایی در مواجهه با تغییر اقلیم با بهره‌گیری از روش تحلیل عاملی و با استفاده از 5 شاخص و 38 زیرشاخص در سال 99-1398 پرداخته است. در این راستا، تعداد 206 پرسشنامه در دهستان جارو از توابع بخش پلنگآباد، شهرستان اشتهارد در استان البرز تکمیل شد. نتایج نشان می‌دهد 38 عامل مورد پرسش در هشت گروه قرار گرفتهاند. همچنین، نتایج حاکیاز آن است که در گروه نخست به‌عنوان مهمترین گروه، بسیاری از شاخصها مانند مشارکت در فعالیت‌های اشتغال‌زایی جمعی، آشنایی با نیازهای جدید بازار، توسعه کسب‌وکار از طریق به‌کارگیری فناوریهای نوین، تجربه کار در محیطهای متنوع شغلی، یادگیری مهارتهای جدید فعالیت‌های اقتصادی، نشان‌دهنده اهمیت شناخت نیازهای اساسی بازار و افزایش توانایی روستاییان برای انجام فعالیت‌های جایگزین کشاورزی در مواقع بحران می‌باشد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
آذر زرین؛ عباسعلی داداشی رودباری
چکیده
مدیریت ریسک اقلیمی (CRM) رویکردی سازمان یافته از ترکیب رخدادها، روندها، پیشبینیها و پیشنگریهای اقلیمی در تصمیم گیریهای مرتبط با توسعه برای به حداکثررساندن منافع و به حداقل رساندن آسیب‌ها یا زیانهای احتمالی است. تغییر اقلیم ماهیت مخاطرات را تغییر و پیرو آن عدم قطعیت رخداد مخاطرات را افزایش داده و در نتیجه ...
بیشتر
مدیریت ریسک اقلیمی (CRM) رویکردی سازمان یافته از ترکیب رخدادها، روندها، پیشبینیها و پیشنگریهای اقلیمی در تصمیم گیریهای مرتبط با توسعه برای به حداکثررساندن منافع و به حداقل رساندن آسیب‌ها یا زیانهای احتمالی است. تغییر اقلیم ماهیت مخاطرات را تغییر و پیرو آن عدم قطعیت رخداد مخاطرات را افزایش داده و در نتیجه شیوه‌های مرسوم مدیریت بحران را وادار به بازتعریف می‌نماید. تجربه تاریخی رخداد مخاطرات اقلیمی همانند آنچه امروزه در ایران به شکل سیلهای ویرانگر و خشکسالیهای مداوم شاهد آن هستیم ممکن است دیگر مبنای مناسبی برای مدیریت بحران نباشد. بنابراین اگر خواهان آن باشیم که توسعه بر مبنای سازگاری باشد، باید روندهای قابل مشاهده و پیشنگریهای بلندمدت توسط مدلهای اقلیمی را در نظر گرفت. شاخص جهانی ریسک اقلیمی (CRI) یکی از مواردی است که در این مقاله بررسی شد. نمره شاخص CRI ایران در سال 2019، 27 و رتبه جهانی CRI آن 18 بوده است که درکنار افزایش قابل توجه نسبت به میانگین بیست ساله (2019-2000) نشان دهنده ریسک اقلیمی زیاد ایران است. بر همین اساس برنامه‌های سازگاری ملی (NAPs) همانند برقراری نظام مدیریتی سازگار با تغییر اقلیم، برنامه مدیریت خشکسالی و بهبود بهره‌وری آب باید اساس برنامه‌ریزی‌های کلان کشور همچون برنامه‌های ملی آمایش سرزمین باشد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
مهدی امینی؛ حسین کوهستانی؛ فاطمه کاظمیه
چکیده
این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بوده و روش پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی می‌باشد و به‌منظور دستیابی به هدف از روش علی-مقایسه‌ای استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان و متخصصان باتجربه در زمینه‌ی مسائل دریاچه ارومیه تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع گلوله برفی بود و ابزار تحقیق، پرسشنامه و روایی آن براساس نظرات ...
بیشتر
این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بوده و روش پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی می‌باشد و به‌منظور دستیابی به هدف از روش علی-مقایسه‌ای استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان و متخصصان باتجربه در زمینه‌ی مسائل دریاچه ارومیه تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع گلوله برفی بود و ابزار تحقیق، پرسشنامه و روایی آن براساس نظرات اساتید و کارشناسان تائید شد. برای تعیین میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و برای هریک از شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی بهصورت مجزا محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق نرم‌افزار SPSS صورت گرفت، علاوهبر آمار توصیفی، از آمار استنباطی نظیر آزمون‌های مقایسه‌ای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد خشک‌شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی روستاهای پیرامون تاثیر گذاشته است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل سلسه‌مراتبی (AHP) برای اولویت‌بندی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی خشک‌شدن دریاچه ارومیه نشان داد، پیامد محیط‌زیستی با میانگین وزن نهایی 7/407 بیشترین اهمیت، پیامد اجتماعی با میانگین وزن نهایی 2/623 در درجه دوم اهمیت و پیامد اقتصادی با میانگین وزن نهایی 1/393 در درجه سوم اهیمت قرار گرفت. بنابراین پیشنهاد می‌شود به منظور جلوگیری از فاجعه محیط‌زیستی و بروز پیامدهای تخریب کننده آن اقدامات عاجل در نجات دریاچه ارومیه توسط مسئولین دولتی، مراکز علمی و افراد خبره با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های داخلی و کمک‌های بین‌المللی انجام گیرد تا از تکرار فاجعه محیط‌زیستی دریاچه آرال در این منطقه از کشور جلوگیری شود.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
امیررضا محمودی؛ محمد سلطانی اصل؛ بهرام تقی زاده دربان
چکیده
کشور ایران، در یکی از مناطق گرم و خشک جهان، خاورمیانه، قرار گرفته است. چنین موقعیت جغرافیایی شرایط خاصی را به صورت همزمان بر تأمین آب و برق مورد نیاز کشور تحمیل نموده است. تأسیسات آب و فاضلاب از زیرساخت‌های استراتژیک می‌باشد که نیاز به بهره‌گیری از انرژیهای تجدیدپذیر و پاک در تأمین توان مورد نیاز آن به خوبی احساس ...
بیشتر
کشور ایران، در یکی از مناطق گرم و خشک جهان، خاورمیانه، قرار گرفته است. چنین موقعیت جغرافیایی شرایط خاصی را به صورت همزمان بر تأمین آب و برق مورد نیاز کشور تحمیل نموده است. تأسیسات آب و فاضلاب از زیرساخت‌های استراتژیک می‌باشد که نیاز به بهره‌گیری از انرژیهای تجدیدپذیر و پاک در تأمین توان مورد نیاز آن به خوبی احساس می‌شود. این مقاله مروری بر تجربیات و فرآیندهای آب و فاضلاب که از انرژی خورشیدی خصوصاً برق فتوولتائیک بهره میگیرند خواهد داشت و در خلال آن به سیاست‌های داخل کشور در خصوص قراردادهای خرید تضمینی برق و تأثیر آن بر انگیزه سرمایهگذاری در این بخش توسط ارگانهایی همچون آبفا نگاهی انتقادی و تحلیلی دارد. در نهایت، وضعیت شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی کشور از نظر میزان مصرف انرژی، میزان سرمایهگذاری در تولید برق خورشیدی و صرفه‌جویی به دست آمده از این بابت بررسی می‌شود. نتایج نشان داد، 1652 کیلووات پنل فتوولتائیک در بدنه شرکت‌های آب و فاضلاب شهری نصب شده که چیزی در حدود یک دهم درصد از مصرف سالانه برق در این بخش را پوشش می‌دهد. در بخش چالشها، نکاتی مطرح خواهد شد که در صورت اجرایی شدن، می‌تواند بر گسترش سرمایهگذاری در زمینه تولید برق فتوولتائیک جهت مصرف تأسیسات آب و فاضلاب تأثیرگذار واقع شود. این چالشها به دو گروه الف) دشواری تأمین مالی طرحهای انرژی خورشیدی در سازمان آب و فاضلاب، و ب) عدم اطلاعرسانی کافی و صحیح و کمبود آموزش نیروی انسانی سازمان در خصوص کاربردها و مزایای انرژیهای تجدیدپذیر قابل تقسیم می‌باشد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
آذر زرین؛ عباسعلی داداشی رودباری
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 107-112
چکیده
مدیریت ریسک در واقع پیشگیری، برنامه‌ریزی و ارزیابی برای کاهش و به حداقل رساندن عواقب احتمالی بحران‌هاست که از طریق برنامه‌ریزی حاصل می‌شود. اولین گام برای مقابله با بحران خشکسالی در نواحی مختلف کشور و تعدیل اثرات آن، شناخت و درک واقعیت خشکسالی به ویژه اثرات متقابل پیامدها و علل چندگانه آن است. خشکسالیِ گستردۀ بهار 1400 در ایران، ...
بیشتر
مدیریت ریسک در واقع پیشگیری، برنامه‌ریزی و ارزیابی برای کاهش و به حداقل رساندن عواقب احتمالی بحران‌هاست که از طریق برنامه‌ریزی حاصل می‌شود. اولین گام برای مقابله با بحران خشکسالی در نواحی مختلف کشور و تعدیل اثرات آن، شناخت و درک واقعیت خشکسالی به ویژه اثرات متقابل پیامدها و علل چندگانه آن است. خشکسالیِ گستردۀ بهار 1400 در ایران، نمادی از رویدادهای اقلیمی فرین تحت شرایط تغییر اقلیم است که چالش‌های پیچیده تأمین آب را برای مصارف رقابتی در مناطق مختلف در زمان کمبود شدید برجسته می‌کند. نگرانی روزافزونی در مورد ناکارآمدی شیوه‌های کنونی مدیریت خشکسالی که عمدتاً مبتنی بر مدیریت بحران است، افزایش یافته است. این روش‌ها واکنش‌پذیر هستند و بنابراین فقط علائم (تأثیرات) خشکسالی را بررسی می‌کنند و از بررسی علل اصلی آسیب‌پذیری‌های مرتبط با اثرات آن، غافل‌اند. از طریق اتخاذ سیاست‌های ملی خشکسالی که متمرکز بر مدیریت ریسک هستند و با ارائه برنامه‌های کاهش اثرات خشکسالی یا آمادگی در سطوح مختلف، می‌توان ظرفیت مقابله با خشکسالی را در سطح کشور بهبود بخشید. اکنون زمان اتخاذ رویکردی است که بر اساس آن بتوان بر کاهش خطر خشکسالی تأکید کرد، با توجه به اثرات پیچیده خشکسالی و افزایش فراوانی، شدت و توالی زمانی رخدادهای خشکسالی همراه با تغییر اقلیم نیاز است تا شناختی صحیح از این پدیده مخرب اقلیمی داشت. در این یادداشت، مفاهیم اساسی خشکسالی، اصول و اهداف سیاست‌های خشکسالی و روند برنامه‌ریزی خشکسالی که در تهیه برنامه‌های تعدیل اثرات خشکسالی موثر است، مورد بحث واقع می‌شود.
