علی باقری؛ بنفشه زهرایی؛ آذر زرین
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1400
چکیده
سرمقاله:سازگاری: کم‌آبی یا زیادی مصرف؟علی باقری / عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:موانع موجود پیش‌روی تدوین فازهای بعدی برنامه ملی سازگاری با کم‌آبیبنفشه زهرایی/ مدیر کل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره وری آب و آبفایادداشت کوتاه:امتداد خشکسالی‌ها در دهه‌های آینده و لزوم توجه به برنامه مدیریت خشکسالیآذر زرین/ عضو هیئت علمی ...
بیشتر
سرمقاله:سازگاری: کم‌آبی یا زیادی مصرف؟علی باقری / عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:موانع موجود پیش‌روی تدوین فازهای بعدی برنامه ملی سازگاری با کم‌آبیبنفشه زهرایی/ مدیر کل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره وری آب و آبفایادداشت کوتاه:امتداد خشکسالی‌ها در دهه‌های آینده و لزوم توجه به برنامه مدیریت خشکسالیآذر زرین/ عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و عضو وابسته گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی و ریاست پژوهشکده اقلیمشناسی و تغییراقلیم
مدیریت آب و اقتصاد
مائده اسکوهی؛ کاظم اسماعیلی
چکیده
حکمرانی آب به طیفی از سیستم‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اداری گفته می‌شود که منابع آب و سیستم‌های انتقال آب را در سطوح مختلف جامعه مدیریت و توسعه می‌دهد. ازاینرو حکمرانی آب بیشتر در مورد روشهای تصمیمگیری است مانند اینکه چگونه، توسط چه کسی و تحت چه شرایطی این تصمیمات گرفته می‌شود. یکی از دلایل ناکامی در مسیر ...
بیشتر
حکمرانی آب به طیفی از سیستم‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اداری گفته می‌شود که منابع آب و سیستم‌های انتقال آب را در سطوح مختلف جامعه مدیریت و توسعه می‌دهد. ازاینرو حکمرانی آب بیشتر در مورد روشهای تصمیمگیری است مانند اینکه چگونه، توسط چه کسی و تحت چه شرایطی این تصمیمات گرفته می‌شود. یکی از دلایل ناکامی در مسیر توسعه، نداشتن الگوی ملی و بومی برای حکمرانی متناسب با ارزش‌های اجتماعی و سازگار با شرایط فرهنگی و تاریخی ایران می‌باشد. در این پژوهش به فراتحلیل نظریه‌های حوزه حکمرانی و مدیریت منابع آب در ایران پرداخته شده و صورت‌بندی منظمی از آنها ارائه شده است. همچنین بااستفاده از نرم‌افزار تحلیل دادههای کیفی MAXQDA به تحلیل کیفی حکمرانی آب در ایران پرداخته شد. مقاله‌ها براساس اینکه به چه موضوع یا سوالی درباره حکمرانی آب پرداخته‌اند در سه دسته چیستی، چرایی و چگونگی قرار گرفته‌اند. در میان پژوهش‌ها، فزونی و غلبه پژوهش‌هایی که به سوال‌های چیستی و چرایی حکمرانی آب پرداخته‌اند، به چشم می‌خورد این نوع پژوهش‌ها بیشتر در حوزه نظریه آزمایی قرار میگیرند و به نظریه‌سازی و ارائه نظریه منجر نمیشوند. درحالیکه ارائه الگوی جدیدی برای حکمرانی آب کشور بهصورت کمرنگتری در پژوهش‌ها ارائه شده است. بنابراین ضرورت دارد مردم هر کشوری باتوجهبه شرایط خودشان به تدوین روش توسعه و پیشرفت کشور اقدام نمایند و به طور مسلم تا زمانیکه الگوی مناسبی با شرایط ایران ایجاد نشود، این مفاهیم گرهای از کار باز نمی‌کند.
مدیریت آب و اقتصاد
سرور قدرتی؛ نرگس کارگری؛ فروغ فرساد؛ امیرحسین جاوید؛ علیرضا حاجی ملاعلی کنی
چکیده
تولید برق و مصرف آب درهم تنیده است. با افزایش جمعیت و افزایش توسعه اقتصادی، نیاز به انرژی افزایش مییابد و در نتیجه مسائل آب مصرفی در سامانههای انرژی بسیار پیچیدهتر خواهد شد. اکثر فناوریهای تولید برق برای خنککننده، توربینهای بخار و بهرهبرداری از نیروگاهها به آب احتیاج دارند. میزان آب مورد نیاز انواع ...
بیشتر
تولید برق و مصرف آب درهم تنیده است. با افزایش جمعیت و افزایش توسعه اقتصادی، نیاز به انرژی افزایش مییابد و در نتیجه مسائل آب مصرفی در سامانههای انرژی بسیار پیچیدهتر خواهد شد. اکثر فناوریهای تولید برق برای خنککننده، توربینهای بخار و بهرهبرداری از نیروگاهها به آب احتیاج دارند. میزان آب مورد نیاز انواع مختلف فناوریهای تولید برق متفاوت است. این پژوهش میزان آب مصرفی توسط نیروگاههای چرخه ترکیبی ایران را بررسی کرده و رابطه تنگاتنگ میزان تولید برق و میزان آب مصرفی جهت تولید برق را شناسایی کرده و با مدیریت مصرف آب و انرژی به بهبود شرایط در راستای حفظ محیطزیست کمک مینماید. در این پژوهش ابتدا به مطالعات کتابخانهای و بررسی مطالعات مشابه در ایران و جهان پرداخته شد و ضرایب و روشهای محاسبه میزان آب مصرفی از آنها استخراج شد. میزان آب مصرفی هر نیروگاه از حاصل ضرب میزان تولید برق و WCF مربوط به سیستم خنککننده خشک و نوع نیروگاه با سوخت گاز طبیعی بهدست آمد. در نهایت دادههای بهدست آمده از محاسبات با دادههای واقعی آب مصرفی در فرآیند تولید برق (آب دمین) مقایسه شد. بررسیها نشان داد استفاده از ضرایب مصرف آب بین‌المللی نتایج بسیار متفاوتی را در مقایسه با دادههای واقعی برآورد می‌کنند. لذا استفاده از ضرایب مصرف آب برای کشور ایران قابل استفاده نمیباشد.
مدیریت آب و اقتصاد
مهدی کلاهی
چکیده
لازمه حکمروایی خوب و مدیریت مشارکتی-تطبیقی در هر موضوعی، شناخت افراد و نهادهای مرتبط است. در این بین، واژگان مختلفی برای نام‌گذاری و تفکیک آنها از یکدیگر به کار گرفته می‌شوند. هدف اصلی این مقاله، روشنگری در مورد واژه گروداران و انواع آنها در حکمروایی خوب منابع طبیعی (آب، زیستگاههای طبیعی و مسائل محیط‌زیستی) ...
بیشتر
لازمه حکمروایی خوب و مدیریت مشارکتی-تطبیقی در هر موضوعی، شناخت افراد و نهادهای مرتبط است. در این بین، واژگان مختلفی برای نام‌گذاری و تفکیک آنها از یکدیگر به کار گرفته می‌شوند. هدف اصلی این مقاله، روشنگری در مورد واژه گروداران و انواع آنها در حکمروایی خوب منابع طبیعی (آب، زیستگاههای طبیعی و مسائل محیط‌زیستی) است. این پژوهش با بهکارگیری روش تحلیلی-توصیفی، تفاوت معنایی واژه گروداران با عناوینی همچون ذینفعان و دستاندرکاران را مشخص میسازد. سپس گروداران را در دو دسته و 11 گروه تقسیمبندی مینماید. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که درک نادرست یا محدود از واژه گروداران منابع طبیعی، به همراه عدم به کارگیری صحیح نقشها، میتواند به شکست طرحها و نابودی منابع طبیعی بیانجامد. همچنین بیان می‌کند، بحث تحلیل گروداران و مشارکت گروداران از این جهت مهم است که امروزه ایجاد موازنه بین نیازها، خواستهها و انتظارات متفاوت گروداران مختلف، بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته و البته پیچیدگیهای زیادی نیز دارد. در نتیجه، شناسایی، تحلیل و مشارکت گروداران، اساس مدیریت مشارکتی-تطبیقی و حفاظت پایدار است. در پایان، ضرورت اتخاذ سیاست‌های باز برای جلب همکاری گروداران تببین می‌شود.
مدیریت آب و اقتصاد
علی جان صادق پور؛ عبدالهادی مطهری؛ علی نجات بخش اصفهانی
چکیده
شتاب روز افزون در شکلگیری محیط‌های پیچیده و پویا و اهمیت آن در راهبری سازمان‌های عصر حاضر باعث شده است برنامه‌ریزی استراتژیک در صدر اهداف شرکتها قرار گیرد. مدیریت استراتژیک به عنوان هنر و علم تدوین، اجرا و کنترل استراتژی‌هایی است که سازمان را قادر میسازد به هدف‌های بلندمدت خود دست یابد. هدف از این پژوهش مطالعه و ...
بیشتر
شتاب روز افزون در شکلگیری محیط‌های پیچیده و پویا و اهمیت آن در راهبری سازمان‌های عصر حاضر باعث شده است برنامه‌ریزی استراتژیک در صدر اهداف شرکتها قرار گیرد. مدیریت استراتژیک به عنوان هنر و علم تدوین، اجرا و کنترل استراتژی‌هایی است که سازمان را قادر میسازد به هدف‌های بلندمدت خود دست یابد. هدف از این پژوهش مطالعه و بررسی عوامل تأثیرگذار بر اهداف سازمانی برای برنامه‌ریزی استراتژیک سازمان‌ها می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر نحوه گردآوری داده‌ها توصیفی-پیمایشی و نوع پژوهش بر مبنای هدف، کاربردی است. در جامعه آماری 181 نفر از خبرگان شاغل در شرکت آبفای قم و با روش نمونه‌گیری تصادفی تعداد 108 نفر محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد شش عامل "روشن بودن عملیات"، "همراستایی"، "ویژگی‌های محیطی"، "همسویی با ساختار سازمان"، "عدم تکرار"و"تشخیص حوادث پیرامونی" از مولفه‌های اصلی و تعیین کننده هدف‌گذاری در برنامه‌ریزی استراتژیک می‌باشند. با توجه به ضرایب رگرسیونی بهدست آمده، بیشترین اثرگذاری مربوط به متغیر "همراستایی" با ضریب رگرسیون 321/0می‌باشد. به عبارتی دیگر اهداف سازمان باید در عین تنوع و فراوانی، وحدت و یگانگی داشته باشند. استفاده از نتایج بهدست آمده در شرکت‌های آب و فاضلاب کشور میتواند در تدوین و جاریسازی استراتژی‌ها به عنوان راهنما و تسهیل‌گر عمل نماید.
مدیریت آب و اقتصاد
فاطمه کاظمیه؛ اسماء عیدی؛ شاپور ظریفیان
چکیده
هدف از این تحقیق، واکاوی موانع مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی از دیدگاه گندمکاران روستاهای شهرستان مراغه، برای ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی و کاهش مشکلات بود. جامعه آماری پژوهش گندمکاران آبی روستاهای شهرستان مراغه بودند (240=N) که با استفاده از جدول مورگان، حجم نمونه آماری 149 نفر محاسبه شد. به منظور ...
بیشتر
هدف از این تحقیق، واکاوی موانع مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی از دیدگاه گندمکاران روستاهای شهرستان مراغه، برای ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی و کاهش مشکلات بود. جامعه آماری پژوهش گندمکاران آبی روستاهای شهرستان مراغه بودند (240=N) که با استفاده از جدول مورگان، حجم نمونه آماری 149 نفر محاسبه شد. به منظور دستیابی به نمونهها در این پژوهش، از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با انتساب متناسب استفاده شد. پرسشنامه ابزار اصلی پژوهش بود که با استفاده از مرور منابع و مصاحبه با صاحبنظران طراحی و روایی محتوایی آن مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی پایایی آن 30 پرسشنامه تکمیل و مقدار آلفایکرونباخ آن 0/85 به دست آمد که نشاندهنده پایایی قابل قبول پرسشنامه بود. با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی موانع مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی به هفت دسته موانع اقتصادی، چاههای غیرمجاز و بهرهبرداری بیرویه، مدیریت نامناسب، ویژگی‌های کانال، نگرش و کمبود دانش فنی، اقلیم و ترویج و ارتباطات طبقهبندی شدند که در مجموع 67/15 درصد تغییرات واریانس کل را تبیین میکردند. نتایج تحقیق نشان داد آموزش و افزایش آگاهی، مشارکتدادن کشاورزان در امر مدیریت منابع، حمایتهای مالی از کشاورزان جهت بهینهسازی روشهای آبیاری و تصویت قوانین مفید و موثر از سوی دولت جهت جلوگیری از حفر چاههای غیرمجاز در کشور و همچنین منطقه مورد مطالعه موجب تحقق بهتر و سریعتر مدیریت پایدار منابع آب خواهد شد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
مهدی امینی؛ حسین کوهستانی؛ فاطمه کاظمیه
چکیده
این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بوده و روش پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی می‌باشد و به‌منظور دستیابی به هدف از روش علی-مقایسه‌ای استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان و متخصصان باتجربه در زمینه‌ی مسائل دریاچه ارومیه تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع گلوله برفی بود و ابزار تحقیق، پرسشنامه و روایی آن براساس نظرات ...
بیشتر
این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بوده و روش پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی می‌باشد و به‌منظور دستیابی به هدف از روش علی-مقایسه‌ای استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان و متخصصان باتجربه در زمینه‌ی مسائل دریاچه ارومیه تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع گلوله برفی بود و ابزار تحقیق، پرسشنامه و روایی آن براساس نظرات اساتید و کارشناسان تائید شد. برای تعیین میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد و برای هریک از شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی بهصورت مجزا محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق نرم‌افزار SPSS صورت گرفت، علاوهبر آمار توصیفی، از آمار استنباطی نظیر آزمون‌های مقایسه‌ای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد خشک‌شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی روستاهای پیرامون تاثیر گذاشته است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل سلسه‌مراتبی (AHP) برای اولویت‌بندی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی خشک‌شدن دریاچه ارومیه نشان داد، پیامد محیط‌زیستی با میانگین وزن نهایی 7/407 بیشترین اهمیت، پیامد اجتماعی با میانگین وزن نهایی 2/623 در درجه دوم اهمیت و پیامد اقتصادی با میانگین وزن نهایی 1/393 در درجه سوم اهیمت قرار گرفت. بنابراین پیشنهاد می‌شود به منظور جلوگیری از فاجعه محیط‌زیستی و بروز پیامدهای تخریب کننده آن اقدامات عاجل در نجات دریاچه ارومیه توسط مسئولین دولتی، مراکز علمی و افراد خبره با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های داخلی و کمک‌های بین‌المللی انجام گیرد تا از تکرار فاجعه محیط‌زیستی دریاچه آرال در این منطقه از کشور جلوگیری شود.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
امیررضا محمودی؛ محمد سلطانی اصل؛ بهرام تقی زاده دربان
چکیده
کشور ایران، در یکی از مناطق گرم و خشک جهان، خاورمیانه، قرار گرفته است. چنین موقعیت جغرافیایی شرایط خاصی را به صورت همزمان بر تأمین آب و برق مورد نیاز کشور تحمیل نموده است. تأسیسات آب و فاضلاب از زیرساختهای استراتژیک می‌باشد که نیاز به بهره‌گیری از انرژیهای تجدیدپذیر و پاک در تأمین توان مورد نیاز آن به خوبی احساس ...
بیشتر
کشور ایران، در یکی از مناطق گرم و خشک جهان، خاورمیانه، قرار گرفته است. چنین موقعیت جغرافیایی شرایط خاصی را به صورت همزمان بر تأمین آب و برق مورد نیاز کشور تحمیل نموده است. تأسیسات آب و فاضلاب از زیرساختهای استراتژیک می‌باشد که نیاز به بهره‌گیری از انرژیهای تجدیدپذیر و پاک در تأمین توان مورد نیاز آن به خوبی احساس می‌شود. این مقاله مروری بر تجربیات و فرآیندهای آب و فاضلاب که از انرژی خورشیدی خصوصاً برق فتوولتائیک بهره میگیرند خواهد داشت و در خلال آن به سیاست‌های داخل کشور در خصوص قراردادهای خرید تضمینی برق و تأثیر آن بر انگیزه سرمایهگذاری در این بخش توسط ارگانهایی همچون آبفا نگاهی انتقادی و تحلیلی دارد. در نهایت، وضعیت شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی کشور از نظر میزان مصرف انرژی، میزان سرمایهگذاری در تولید برق خورشیدی و صرفهجویی به دست آمده از این بابت بررسی می‌شود. نتایج نشان داد، 1652 کیلووات پنل فتوولتائیک در بدنه شرکت‌های آب و فاضلاب شهری نصب شده که چیزی در حدود یک دهم درصد از مصرف سالانه برق در این بخش را پوشش می‌دهد. در بخش چالشها، نکاتی مطرح خواهد شد که در صورت اجرایی شدن، میتواند بر گسترش سرمایهگذاری در زمینه تولید برق فتوولتائیک جهت مصرف تأسیسات آب و فاضلاب تأثیرگذار واقع شود. این چالشها به دو گروه الف) دشواری تأمین مالی طرحهای انرژی خورشیدی در سازمان آب و فاضلاب، و ب) عدم اطلاع‌رسانی کافی و صحیح و کمبود آموزش نیروی انسانی سازمان در خصوص کاربردها و مزایای انرژیهای تجدیدپذیر قابل تقسیم می‌باشد.
آبیاری و کشاورزی
صادق پرتانی؛ عطیه محمودی مظفر
چکیده
این پژوهش با بررسی میدانی نقش و عملکرد پساب بر میزان رشد و نگهداری فضای سبز شهری در قالب یک پژوهش با طراحی آزمایش و ساخت بلوک برای دو گونه مختلف به‌عنوان یک پایلوت واقعی، زمینه ارزیابی امکان استفاده مجدد از پساب تصفیهخانه شهرک اکباتان را فراهم کرده است. در این تحقیق با هدف شناسایی منابع آب پایدار در راستای بازچرخانی حداکثری و آسیب‌شناسی ...
بیشتر
این پژوهش با بررسی میدانی نقش و عملکرد پساب بر میزان رشد و نگهداری فضای سبز شهری در قالب یک پژوهش با طراحی آزمایش و ساخت بلوک برای دو گونه مختلف به‌عنوان یک پایلوت واقعی، زمینه ارزیابی امکان استفاده مجدد از پساب تصفیهخانه شهرک اکباتان را فراهم کرده است. در این تحقیق با هدف شناسایی منابع آب پایدار در راستای بازچرخانی حداکثری و آسیب‌شناسی پتانسیل استفاده از پساب شهر تهران جهت پیاده‌سازی اهداف اکولوژی انسانی توسعه پایدار، تأثیر آبیاری با پساب تصفیه شده برروی خصوصیات رویشی (شامل ارتفاع، تعداد شاخه و...) دو گونه گیاهی خرزهره (Nerium oleander) و فستوکا (Festuca) بررسی شده است. رشد و عملکرد گیاهان منتخب تحت شرایط تیمار کامل از پساب و آب چاه، بررسی و مقایسه شد. به این منظور، این تحقیق در فضای باز و در قالب طرح آزمایش‌های کاملاً تصادفی (CRD) چند مشاهده‌ای و در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد، میزان رشد اندام‌های مختلف گیاهان تحت تأثیر شرایط تیمار،رشد محسوس و قابل بررسی در پی دارد خرزهره بیشترین تأثیر را در ارتفاع و قطر تاج پوشش از تیمار پساب پذیرفت، درحالیکه تأثیر تیمار پساب در فستوکا علاوه بر ارتفاع و تاج پوشش، روی طول برگ نیز بود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت استفاده از پساب تصفیه شده جهت آبیاری فضای سبز شهری میسر است و منجر به رشد مطلوب‌تر گیاهان می‌شود.
آبیاری و کشاورزی
علی رشادصدقی؛ رامین نیکان فر
چکیده
استفاده از راهکارهای مدیریتی برای افزایش شاخص کارایی مصرف آب در مزارع کشاورزی، یکی از گزینه‌های عملی برای مقابله با کم‌آبی به شمار می‌رود. خاک‌ها و آب‌های نامتعارف ازجمله منابعی هستند که با مدیریت صحیح و با داشتن شناخت کامل از آنها می‌توانند در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند. هدف از مطالعه حاضر، معرفی روش کاشت گندم در داخل جویچه‌هایی ...
بیشتر
استفاده از راهکارهای مدیریتی برای افزایش شاخص کارایی مصرف آب در مزارع کشاورزی، یکی از گزینه‌های عملی برای مقابله با کم‌آبی به شمار می‌رود. خاک‌ها و آب‌های نامتعارف ازجمله منابعی هستند که با مدیریت صحیح و با داشتن شناخت کامل از آنها می‌توانند در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند. هدف از مطالعه حاضر، معرفی روش کاشت گندم در داخل جویچه‌هایی به عرض 60 سانتی‌متر با ماشین خطی‌کار کف‌کار و آبیاری شیاری به‌عنوان جایگزینی مناسب برای روش کشت مرسوم منطقه (بذرپاشی دستی و آبیاری کرتی) در شرایط اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه بود. برای اجرای تحقیق هر دو روش کاشت و آبیاری گندم، در دو قطعه زمین با خاک شور پیاده و در هریک از قطعات، اجزای عملکردی محصول، عملکرد دانه، میزان آب مصرفی، کارایی مصرف آب و نحوه توزیع شوری خاک اندازه‌گیری شد. نتایج این بررسی بیانگر آن است که استفاده از روش کاشت گندم در داخل شیار آبیاری توسط خطی‌کار کف‌کار و آبیاری شیاری در شرایط خاک‌های شور بهجای روش کاشت دست‌پاش و آبیاری کرتی، باعث افزایش عملکرد محصول به میزان 381 کیلوگرم در هکتار و کاهش میزان مصرف آب تا حدود 23 درصد گردید و پیرو آن کارایی مصرف آب در تولید گندم حدود 33 درصد افزایش یافت. بنابراین با توجه به کمبود آب کشاورزی در منطقه و مصرف بیش‌ازحد آب در روش آبیاری کرتی، روش کاشت گندم با خطی‌کار کف‌کار و آبیاری شیاری به‌ویژه در شرایط خاک‌های شور توصیه می‌شود.
آبیاری و کشاورزی
رقیه پوران؛ حسین راغفر
چکیده
به موازات گرمتر شدن کره زمین و کاهش منابع آب شیرین، رویکرد نوین برای ارتقاء بهره‌وری آب محصولات کشاورزی معطوف به نقش آب مجازی نهفته در محصولات کشاورزی است؛ بهطوریکه الگوی تولید مبتنی بر هدف حداکثرسازی بهره‌وری آب به تدریج جایگزین الگوهای سنتی مبتنی بر هدف حداکثرسازی بر مبنای تولید و عملکرد می‌شوند. در این مطالعه با استفاده ...
بیشتر
به موازات گرمتر شدن کره زمین و کاهش منابع آب شیرین، رویکرد نوین برای ارتقاء بهره‌وری آب محصولات کشاورزی معطوف به نقش آب مجازی نهفته در محصولات کشاورزی است؛ بهطوریکه الگوی تولید مبتنی بر هدف حداکثرسازی بهره‌وری آب به تدریج جایگزین الگوهای سنتی مبتنی بر هدف حداکثرسازی بر مبنای تولید و عملکرد می‌شوند. در این مطالعه با استفاده از الگوریتم تاپسیس، الگوی کشت حاصل از بهینهسازی با هدف حداکثرسازی بهره‌وری آب محصولات زراعی منتخب با الگوی کشت رایج حاصل از هدف حداکثرسازی سود در استان‌های سمنان و ایلام مقایسه شد. نتایج حاصل از بررسی و رتبهبندی محصولات در دو الگوی کشت فوق نشان می‌دهد، در هر دو استان مقادیر ضریب نزدیکی محصولات در الگوی کشت بهینه نسبتاً بالاتر از الگوی کشت فعلی است. بهعبارت دیگر، تحت شرایط یکسان (یعنی ثابت ماندن سطح زیرکشت، قیمت محصولات و هزینه متوسط تولید) الگوی کشت حاصل از هدف حدکثر بهره‌وری آب در استان‌های مورد بررسی، در مقایسه با الگوی کشت حاصل از حداکثرسازی سود وضعیت بهتری دارد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
آذر زرین؛ عباسعلی داداشی رودباری
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1400، صفحه 107-112
چکیده
مدیریت ریسک در واقع پیشگیری، برنامه‌ریزی و ارزیابی برای کاهش و به حداقل رساندن عواقب احتمالی بحران‌هاست که از طریق برنامه‌ریزی حاصل می‌شود. اولین گام برای مقابله با بحران خشکسالی در نواحی مختلف کشور و تعدیل اثرات آن، شناخت و درک واقعیت خشکسالی به ویژه اثرات متقابل پیامدها و علل چندگانه آن است. خشکسالیِ گستردۀ بهار 1400 در ایران، ...
بیشتر
مدیریت ریسک در واقع پیشگیری، برنامه‌ریزی و ارزیابی برای کاهش و به حداقل رساندن عواقب احتمالی بحران‌هاست که از طریق برنامه‌ریزی حاصل می‌شود. اولین گام برای مقابله با بحران خشکسالی در نواحی مختلف کشور و تعدیل اثرات آن، شناخت و درک واقعیت خشکسالی به ویژه اثرات متقابل پیامدها و علل چندگانه آن است. خشکسالیِ گستردۀ بهار 1400 در ایران، نمادی از رویدادهای اقلیمی فرین تحت شرایط تغییر اقلیم است که چالش‌های پیچیده تأمین آب را برای مصارف رقابتی در مناطق مختلف در زمان کمبود شدید برجسته می‌کند. نگرانی روزافزونی در مورد ناکارآمدی شیوه‌های کنونی مدیریت خشکسالی که عمدتاً مبتنی بر مدیریت بحران است، افزایش یافته است. این روش‌ها واکنش‌پذیر هستند و بنابراین فقط علائم (تأثیرات) خشکسالی را بررسی می‌کنند و از بررسی علل اصلی آسیب‌پذیری‌های مرتبط با اثرات آن، غافل‌اند. از طریق اتخاذ سیاست‌های ملی خشکسالی که متمرکز بر مدیریت ریسک هستند و با ارائه برنامه‌های کاهش اثرات خشکسالی یا آمادگی در سطوح مختلف، می‌توان ظرفیت مقابله با خشکسالی را در سطح کشور بهبود بخشید. اکنون زمان اتخاذ رویکردی است که بر اساس آن بتوان بر کاهش خطر خشکسالی تأکید کرد، با توجه به اثرات پیچیده خشکسالی و افزایش فراوانی، شدت و توالی زمانی رخدادهای خشکسالی همراه با تغییر اقلیم نیاز است تا شناختی صحیح از این پدیده مخرب اقلیمی داشت. در این یادداشت، مفاهیم اساسی خشکسالی، اصول و اهداف سیاست‌های خشکسالی و روند برنامه‌ریزی خشکسالی که در تهیه برنامه‌های تعدیل اثرات خشکسالی موثر است، مورد بحث واقع می‌شود.
