کاظم اسماعیلی؛ امیر سعدالدین
دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1400
چکیده
سرمقاله:سیل و خشکسالی دو روی یک سکهکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:گذری بر اندرکنش سیل و خشکسالیامیر سعدالدین/ دانشیار گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
بیشتر
سرمقاله:سیل و خشکسالی دو روی یک سکهکاظم اسماعیلی/ عضو هیئت تحریریه یادداشت کوتاه:گذری بر اندرکنش سیل و خشکسالیامیر سعدالدین/ دانشیار گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مدیریت آب و اقتصاد
حسین یادآور
چکیده
در سال‌های اخیر راهبردهای توسعه از تأکید بر نقش مرکزی دولت، به بهسازی مشارکت بیشتر سازمانهای غیردولتی و مردمی تغییر یافته است. هدف کلی تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر میزان مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آبیاری و زهکشی پایاب سد قلعه چای در شهرستان عجب شیر در استان آذربایجان شرقی بود. این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه ...
بیشتر
در سال‌های اخیر راهبردهای توسعه از تأکید بر نقش مرکزی دولت، به بهسازی مشارکت بیشتر سازمانهای غیردولتی و مردمی تغییر یافته است. هدف کلی تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر میزان مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آبیاری و زهکشی پایاب سد قلعه چای در شهرستان عجب شیر در استان آذربایجان شرقی بود. این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری شامل 894 نفر کشاورزان بود. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک به تعداد 201 نفر انتخاب شدند. بر اساس مدل تجربی تحقیق و با استفاده از نرم‌افزار SPSS26 تجزیه و تحلیل دادهها انجام شد. دادهها با استفاده از یک پرسشنامه طراحی شده توسط محقق جمع‌آوری شد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که در مجموع 0/508 درصد تغییرات واریانس متغیر وابسته "مشارکت در مدیریت شبکه آبیاری" تبیین می‌شود. باتوجه به مقدار آماره β، متغیر تحصیلات با 0/406- بیشترین و متغیر کارکرد مناسب راههای دسترسی به مزارع با مقدار 0/197 کمترین تاثیر در مشارکت برای مدیریت شبکه آبیاری را دارند. در رابطه با تحصیلات می‌توان نتیجه گرفت وضعیت موجود در مدیریت شبکه، انتظارات افراد تحصیل کرده را برآورده نمی‌کند. در رابطه با کارکرد مناسب راههای دسترسی به مزارع، به جهت اینکه نوع کشاورزی منطقه عمدتاَ به سمت سنتی گرایش دارد. ازاینرو اثر این متغیر از نگاه کشاورزان چندان معنادار نیست.
حبیب اله داداشی دیوکلایی؛ علی ثریایی؛ سیدعلی نبوی چاشمی
چکیده
در سال‌های اخیر، بسیاری از شهرها، بیشتر به دلیل رشد جمعیت، از کمبود آب آشامیدنی رنج می برند. ازاینرو، تمایل به کنترل مصرف بی‌رویه آب از طریق شناسایی عوامل اصلی موثر بر رفتار مصرف‌کننده در مدیریت منابع آب آشامیدنی بسیار مهم شده است. با درک این ضرورت، هدف پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر الگوی مصرف ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، بسیاری از شهرها، بیشتر به دلیل رشد جمعیت، از کمبود آب آشامیدنی رنج می برند. ازاینرو، تمایل به کنترل مصرف بی‌رویه آب از طریق شناسایی عوامل اصلی موثر بر رفتار مصرف‌کننده در مدیریت منابع آب آشامیدنی بسیار مهم شده است. با درک این ضرورت، هدف پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر الگوی مصرف آب در بخش خانگی است. در این راستا با بررسی ادبیات موضوع در حوزه آب و مصاحبه با خبرگان صنعت، عوامل تأثیرگذار بر مصرف در معیارهای مختلف شناسایی و پایش شدند. سپس از طریق دلفی فازی نسبت به بررسی عوامل اقدام و در نهایت 7 معیار اصلی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ، فنی و مهندسی، قانونی و مدیریتی، مکانی و زمانی با 26 زیرمعیار شناسایی شدند. ارزیابی و رتبهبندی این عوامل با استفاده از تکنیک Topsis فازی اقدام شد. نتایج به دست آمده از تحقیق میزان آگاهی خانواده با وزن (0/754) رتبه اول، استفاده از ادوات کاهنده آب با وزن (0/670) رتبه دوم، تبلیغات و آموزش با وزن (0/603) رتبه سوم، انگیزه مصرف با وزن (0/545) رتبه چهارم، تعرفه و قیمتگذاری آب با وزن (0/508) رتبه پنجم و استفاده از شیرآلات جدید با وزن (0/423) رتبه ششم را داشتند. یافتههای تحقیق نشان می‌دهد که از میان عوامل مختلف، می توان با آموزش و افزایش آگاهی خانوارها در چگونگی مصرف آب و استفاده از ادوات کاهنده نقش مهمی در مدیریت مصرف آب داشت.
ماشاا.. سالار پور؛ مجتبی داورپناه؛ قدسیه زارع
چکیده
بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آبیاری راهکاری است که در خدمت کشاورزان برای مدیریت ریسک تولید (عملکـرد) از طریق ذخیره و تخصیص بهینه منـابع قـرار دارد. این پژوهش باهدف پیش‌بینی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری‌های نوین آبیاری در بین کشاورزان منطقه سیستان با استفاده از مدل لاجیت صورت پذیرفته است. نمونه‌گیری در این مطالعه به روش خوشه‌ای تصادفی ...
بیشتر
بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آبیاری راهکاری است که در خدمت کشاورزان برای مدیریت ریسک تولید (عملکـرد) از طریق ذخیره و تخصیص بهینه منـابع قـرار دارد. این پژوهش باهدف پیش‌بینی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری‌های نوین آبیاری در بین کشاورزان منطقه سیستان با استفاده از مدل لاجیت صورت پذیرفته است. نمونه‌گیری در این مطالعه به روش خوشه‌ای تصادفی بوده که تعداد 100 کشاورز از بین روستاهایی که در آنها طرح آبیاری تحت فشار اجرا گردیده، انتخاب شدند. داده‌های موردنیاز با استفاده از پرسشنامه از کشاورزان در سال زراعی 99-۱۳98 گردآوری و توسط نرم افزار SPSS24 و بکارگیری مدل لاجیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از رگرسیون لاجیت نشان داد سن، تحصیلات، مالکیت، سطح زیرکشت و درآمد بین 71 تا 6/94 درصد از تغییرات متغیر پذیرش و عدم‌پذیرش آبیاری تحت‌فشار را تبیین می‌کنند و عوامل اجتماعی و اقتصادی توانسته‌اند بین 69 تا 92 درصد از تغییرات پذیرش فناوری را تبیین نمایند؛ که از این بین تنها عوامل اقتصادی از قبیل پایین بودن نرخ بهره تسهیلات بانکی، کافی بودن مقدار تسهیلات بانکی، توان سرمایه‌گذاری کشاورز و ... تأثیر معنی‌داری (0/05≥ P) بر پذیرش فناوری آبیاری تحت‌فشار توسط کشاورزان داشتند. لذا می‌بایست سازوکارهای مناسب جهت رفع این محدودیت‌ها با توجه به شرایط کشاورزان مهیا گردد و با استفاده از آموزش‌های علمی و عملی کشاورزان را جهت پذیرش این تکنولوژی ترغیب نمود، از طرفی با توجه به اقلیم گرم و خشک منطقه می‌بایست گیاهان زراعی و باغی مناسب با این روش آبیاری تحت فشار و سازگار با محیط که از لحاظ اقتصادی نیز دارای کارایی و عملکرد بالاتری هستند به کشاورزان معرفی گردد.
مدیریت آب و اقتصاد
جمال فتح اللهی؛ سید محمد باقر نجفی؛ شیما فرهنگیان
چکیده
شناسایی عوامل موثر و تعیین‌کننده کمآبی در هر منطقه شرط لازم برای مدیریت صحیح عرضه و تقاضای آب و بسترسازی برای سازگاری با کمآبی است. هرچند استان کرمانشاه بر اساس شاخص‌های متداول تعیین بحران آب در وضعیت بحران قرار ندارد اما تداوم وضع موجود به بحران خواهد رسید و نیازمند بازنگری در رویکردهای مدیریت منابع آب استان است. این پژوهش در ...
بیشتر
شناسایی عوامل موثر و تعیین‌کننده کمآبی در هر منطقه شرط لازم برای مدیریت صحیح عرضه و تقاضای آب و بسترسازی برای سازگاری با کمآبی است. هرچند استان کرمانشاه بر اساس شاخص‌های متداول تعیین بحران آب در وضعیت بحران قرار ندارد اما تداوم وضع موجود به بحران خواهد رسید و نیازمند بازنگری در رویکردهای مدیریت منابع آب استان است. این پژوهش در چارچوب نظری نهادگرایی و با کمک فرایند تحلیل سلسله مراتبی به دنبال شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تعیین‌کننده کمآبی در استان کرمانشاه است. به این منظور با کمک روش دلفی و ابزار تحلیل سلسله مراتبی و نرم‌افزار EXPERT CHOICE این عوامل شناسایی و اولویت‌بندی شد. نتایج حاکی از آن است که برخلاف رویکردهای متعارف مدیریت منابع آب که بیشتر بر مدیریت عرضه آب تاکید می‌شود، نقش عوامل طرف تقاضا در مساله کمآبی استان کرمانشاه بسیار تعیین‌کننده‌تر است به طوری‌که 72/5 درصد از مساله کمآبی توسط این عوامل توضیح داده می‌شود. عوامل طرف تقاضا به ترتیب اولویت و سهم در کمآبی عبارتند از: بهره‌وری پایین آب در بخش کشاورزی (0/42)، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی (0/21)، ساختار تولید بخش کشاورزی (0/13)، صادرات آب مجازی (0/10)، اتلاف آب در مسیر (0/06)، فرهنگ مصرف آب (0/05)، نداشتن کنتور (0/03). در طرف عرضه نیز میزان بارش (0/38)، بیلان آب (0/18)، تبخیر (0/18)، عدم تطابق زمانی بارش و مصرف (0/13)، نوع بارش (0/05)، نوسان بارش (0/05) و عدم بهره‌برداری کافی از آب خاکستری (0/03) به‌ترتیب بیشترین نقش را در ایجاد تنش دارند
آبیاری و کشاورزی
محمدحسن رحیمیان؛ حسن غلامی؛ غلامحسن رنجبر؛ حسین بیرامی؛ بیتا مروج الاحکامی؛ مهدی کریمی؛ سید علی محمد چراغی
چکیده
کشاورزانی که با مساله شوری روبهرو هستند، گاهی سوالاتی در خصوص پیش‌بینی عملکرد، تحت تاثیر شوری آب آبیاری (ECiw) و حجم آب مصرفی (Viw) مطرح می‌نمایند که پاسخ به آنها، مستلزم اطلاع از تابع تولید گیاه می‌باشد. این پژوهش با هدف بررسی برهمکنش شوری آب آبیاری و حجم آب مصرفی برعملکرد گندم (رقم نارین) طی سه سال زراعی 97-1396، 98-1397 و 99-1398 در یزد انجام ...
بیشتر
کشاورزانی که با مساله شوری روبهرو هستند، گاهی سوالاتی در خصوص پیش‌بینی عملکرد، تحت تاثیر شوری آب آبیاری (ECiw) و حجم آب مصرفی (Viw) مطرح می‌نمایند که پاسخ به آنها، مستلزم اطلاع از تابع تولید گیاه می‌باشد. این پژوهش با هدف بررسی برهمکنش شوری آب آبیاری و حجم آب مصرفی برعملکرد گندم (رقم نارین) طی سه سال زراعی 97-1396، 98-1397 و 99-1398 در یزد انجام شد تا تاثیر مقادیر مختلف حجم آب (بین 4500 تا 11600 مترمکعب بر هکتار) بر عملکرد گندم در سه سطح شوری (3، 5 و 8 دسی زیمنس بر متر) مورد تجزیه و تحلیل رگرسیون قرار بگیرد. در ادامه، معادله‌ای برای تخمین عملکرد براساس شوری و حجم آب مصرفی ارائه و ارزیابی شد. نتایج حاصله بیانگر افزایش تاثیرپذیری افت عملکرد گندم از حجم آب آبیاری در شرایط شور نسبت به شرایط غیرشور بود؛ بهطوریکه کشاورزان مناطق شور باید در مورد کفایت حقابه در اختیار خود برای تامین نیاز آبی مزرعه (اعم از نیاز گیاه و نیاز آبشوئی) اطمینان داشته و برنامه‌ریزی‌های آبیاری را با دقت بیشتری نسبت به شرایط غیرشور انجام دهند. در خصوص معادله تخمین عملکرد براساس ECiw و Viw، ضریب تبیین (R2) این معادله 0/67 بوده و انتظار می‌رود عملکرد گندم را با خطای تقریبی 524± کیلوگرم بر هکتار در منطقه مطالعاتی برآورد نماید. این معادله برای برآورد افت تولید گندم در اثر افزایش شوری و یا کمبود آب آبیاری، تخمین عملکرد مزرعه قبل از برداشت محصول و یا تامین نیاز آبی مزرعه برای تولید مقدار مشخصی محصول در منطقه مطالعاتی کاربرد دارد.
آبیاری و کشاورزی
محمد جلینی؛ محمد کریمی؛ جواد باغانی
چکیده
باتوجه به کمبود آب در کشور، بهبود مدیریت آبیاری مزارع سیب‌زمینی می‌تواند کاهش مصرف آب و افزایش بهره وری آب این محصول مهم را به همراه داشته باشد. به این منظور، لازم است اطلاع کافی و دقیقی از وضعیت میزان آب کاربردی و بهره‌وری آب در شرایط مدیریت زارعین وجود داشته باشد. ازاینرو میزان آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب در شرایط ...
بیشتر
باتوجه به کمبود آب در کشور، بهبود مدیریت آبیاری مزارع سیب‌زمینی می‌تواند کاهش مصرف آب و افزایش بهره وری آب این محصول مهم را به همراه داشته باشد. به این منظور، لازم است اطلاع کافی و دقیقی از وضعیت میزان آب کاربردی و بهره‌وری آب در شرایط مدیریت زارعین وجود داشته باشد. ازاینرو میزان آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب در شرایط مدیریت زارعین در دو منطقه عمده تولید سیب‌زمینی در استان خراسان رضوی بررسی شد. دو منطقه فریمان و تربت حیدریه با بیشترین سطح زیرکشت و تولید محصول سیب زمینی به عنوان شهرستانهای پایلوت انتخاب شدند. روش آبیاری تمام مزارع، روش قطرهای (تیپ) بود. در مزارع آزمایشی، خصوصیات آبی و زراعی، مشخصات منبع آب و شبکه آبیاری، داده‌های هواشناسی مورد نیاز، حجم آب کاربردی، عملکرد سیب‌زمینی و بهره‌وری آب در سال زراعی 1398 اندازه‌گیری شد. همچنین حجم آب کاربردی توسط کشاورزان با نیازآبیاری برآورد شده براساس داده‌های هواشناسی سال 98 و ده ساله اخیر محاسبه شده به روش پنمن- مانتیث مقایسه شد. مقدار آب کاربردی بر اساس داده‌های هواشناسی سال 98 حدود 26 درصد و نسبت به آمار 10 ساله حدود 15 درصد بیشتر بود. نتایج همچنین نشان داد، حجم آب کاربردی سیب‌زمینی در مزارع مورد مطالعه از 9888 تا 14573 مترمکعب در هکتار متغیر و میانگین آن 11885 مترمکعب در هکتار بود. عملکرد سیب‌زمینی در مزارع منتخب از 28600 تا 60000 کیلوگرم بر هکتار متغیر و میانگین آن 40399 کیلوگرم بر هکتار بود. بهره‌وری آب از 2/22 تا 5/25 متغیر و میانگین 3/42 کیلوگرم بر مترمکعب بود.
انتقال آب و سازه های آبی
مریم تیموری یگانه؛ محمد مهدی حیدری
چکیده
در بیشتر مسائل عملی مهندسی هیدرولیک، به اندازه‌گیری دقیق جریان نیاز است. شناخت کمیتهای جریان نکته مهم و حائز اهمیتی در مدیریت منابع آبی می‌باشد. از این رو ارائه مناسبترین رابطه برآورد توزیع سرعت که منطبق بر داده‌های اندازه‌گیری باشد همواره مورد توجه محققین بوده است. با توسعه تئوری آنتروپی، این روشها در طیف ...
بیشتر
در بیشتر مسائل عملی مهندسی هیدرولیک، به اندازه‌گیری دقیق جریان نیاز است. شناخت کمیتهای جریان نکته مهم و حائز اهمیتی در مدیریت منابع آبی می‌باشد. از این رو ارائه مناسبترین رابطه برآورد توزیع سرعت که منطبق بر داده‌های اندازه‌گیری باشد همواره مورد توجه محققین بوده است. با توسعه تئوری آنتروپی، این روشها در طیف وسیعی از علوم مهندسی از جمله هیدرولیک و مکانیک سیالات به کار برده شدهاند. در مطالعه حاضر با استفاده از روش آنتروپی رنی، پارامتر تاثیرگذار "m" بر پارامتر آنتروپی رنی "G" مورد بررسی قرار گرفت و توزیع سرعت در لوله مدور در شرایطی که 36/2، 50 و 70 درصد از لوله دایرهای پر می‌باشد، در دو نقطه با اندازه‌گیری سرعت در اعماق (0/1D-0/9D)، (0/2D-0/8D) و (0/3D-0/7D0) نسبت به سطح آب تخمین زده شد. به منظور تعیین دقت برآورد توزیع سرعت با استفاده از روش رنی، از ضریب همبستگی و ریشه میانگین مربع خطا و همچنین برای تعیین دقت پارامترهای آنتروپی از ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده استفاده شد. نتایج نشان داد روش آنتروپی رنی با داده‌های مشاهداتی دقت بالایی دارد. همچنین اندازه‌گیری سرعت در عمق 0/9D-0/1D از سطح آب برای حالات 36/2، 50 و 70 درصد از لوله دایرهای، به ترتیب با ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده 0/2325، 2/36 و 0/51 دقت بالاتری دارد.
انتقال آب و سازه های آبی
علیرضا رییس السادات؛ علی اخترپور؛ ملیحه نظری
چکیده
فرسایش داخلی و رگاب مخاطرات اساسی را برای سدهای خاکی و سنگریزه‌ای ایجاد می‌کنند. روش آزمایشگاهی ارزیابی عملکرد فیلتر و روش طراحی بر اساس معیار، با پارامترهای ساده، دو گروه عمده انتخاب و طراحی فیلتر در سدهای خاکی هستند. تعیین دانه‌بندی مناسب برای فیلتر سدهای خاکی، با وجود سادگی ظاهری معیارهای تجربی، در تعداد زیادی از پروژه‌های ...
بیشتر
فرسایش داخلی و رگاب مخاطرات اساسی را برای سدهای خاکی و سنگریزه‌ای ایجاد می‌کنند. روش آزمایشگاهی ارزیابی عملکرد فیلتر و روش طراحی بر اساس معیار، با پارامترهای ساده، دو گروه عمده انتخاب و طراحی فیلتر در سدهای خاکی هستند. تعیین دانه‌بندی مناسب برای فیلتر سدهای خاکی، با وجود سادگی ظاهری معیارهای تجربی، در تعداد زیادی از پروژه‌های بزرگ مسائل فنی و اقتصادی مهمی را پیش روی مهندسان قرار داده است. این مشکل، در شرایطی که خاک قرضه واگرا یا مشکوک به واگرایی بوده، گسترس پیدا می‌کند. زیرا از یک‌سو، به دلیل تعداد بسیار آزمایش‌های شناسایی، ارزیابی میزان واقعی واگرایی خاک‌ها چندان ساده نیست و از سوی دیگر، کاربرد معیارهای معدودی که در مراجع برای طراحی فیلتر مانع فرسایش خاک‌های واگرا در دسترس هستند، بیشتر به انتخاب دانه‌بندی‌های بسیار ریز و پرهزینه منجر می‌شود. با این رویکرد دستگاه آزمایش فیلتر مانع فرسایش برای انجام آزمون‌های آزمایشگاهی و مطالعه تفاوت‌های نتایج روش‌های طراحی ساخته شد. به‌عنوان یک مطالعه موردی، با انجام آزمایش‌های پایه و واگرایی بر روی نمونه‌های هسته سدهای بار نیشابور و بیدواز اسفراین، میزان پتانسیل واگرایی در این خاک‌ها مشخص شد. با انجام تعدادی آزمایش فیلتر مانع فرسایش، بهترین دانه‌بندی فیلتری که در فشارهای مختلف مانع از فرسایش خاک هسته سد بار نیشابور می‌شود با دقت 1/۰ میلی‌متر بهدست آمد که با فیلتر موجود در سد تفاوت‌هایی دارد. همچنین با بررسی معیارهای طراحی و روش آزمایشگاهی طراحی فیلتر برای خاک هسته سد بیدواز اسفراین مشخص شد تفاوت زیادی در نتایج هرکدام از روش‌های طراحی وجود دارد.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
مجید میرشاهی؛ محسن ایراندوست
چکیده
آرسنیک آلاینده‌ای سرطانزا و آب آشامیدنی آلوده به آرسنیک منبع اصلی در معرض قرار‌گیری با این فلز خطرناک می‌باشد. در سال‌های اخیر شهرستان سیرجان با مشکل آلودگی منابع آبی به آرسنیک مواجه شده و باتوجهبه وجود تصفیه‌خانه متعارف آب در این شهر، نتایج این پژوهش می‌تواند گام مهمی در جهت کاهش و حتی مرتفع نمودن این مشکل به حساب آید. ...
بیشتر
آرسنیک آلاینده‌ای سرطانزا و آب آشامیدنی آلوده به آرسنیک منبع اصلی در معرض قرار‌گیری با این فلز خطرناک می‌باشد. در سال‌های اخیر شهرستان سیرجان با مشکل آلودگی منابع آبی به آرسنیک مواجه شده و باتوجهبه وجود تصفیه‌خانه متعارف آب در این شهر، نتایج این پژوهش می‌تواند گام مهمی در جهت کاهش و حتی مرتفع نمودن این مشکل به حساب آید. در این تحقیق با استفاده از روش رویه پاسخ، تأثیر فاکتورهای (7،8،9)pH، کدورت (1،5،10،15،20NTU> )، غلظت اولیه آرسنیک (50،100،150،200،250 µg/l) و دوز منعقدکننده (10،15،20،25،30 mg/l) بر غلظت آرسنیک باقیمانده بعد از فرآیند انعقاد با استفاده از کلرورفریک بررسی شد. سنتز نمونه‌های مورد آزمایش با استفاده از آب خروجی تصفیه‌خانه انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از رفتار متغیرهای مورد بررسی از یک مدل درجه دوم پیروی می‌کند. مدل درجه دوم پیش‌بینی شده برای رفتار پارامترها به خوبی به نتایج بهدست آمده برازش شد. بررسی اثرات متقابل متغیر‌ها نشان داد غلظت آرسنیک باقیمانده تا حد زیادی تحت تأثیر pH می‌باشد به طوری‌که با افزایش آن در محدوده مورد مطالعه، غلظت آرسنیک خروجی نیز افزایش می‌یابد. این تأثیر منفی افزایش pH تا حدی با افزایش کدورت قابل جبران می‌باشد. باتوجهبه ضرایب فاکتورهای مدل، اثر خطی و مربعی pH، اثر متقابل pH و کدورت و اثر خطی دوز منعقدکننده بیشترین تأثیر را در غلظت آرسنیک باقیمانده داشتند. باتوجه به شرایط بهره‌برداری از تصفیه‌خانه، در pH=8، کدورت 5 NTU، با مصرف 20 mg/l منعقدکننده، آرسنیک موجود از 150 µg/l به 3.84 µg/l کاهش یافت.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
مسلم سواری؛ فاطمه نقی بیرانوند
چکیده
این پژوهش با هدف کلی تحلیل چالش‌های بهکارگیری عملیات پایدار محیط زیستی در میان کشاورزان انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار در شهرستان خرم‌آباد بودند (N=12500). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران 240 نفر از سرپرست خانوارهای کشاورزان تعیین شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه بود که ...
بیشتر
این پژوهش با هدف کلی تحلیل چالش‌های بهکارگیری عملیات پایدار محیط زیستی در میان کشاورزان انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار در شهرستان خرم‌آباد بودند (N=12500). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران 240 نفر از سرپرست خانوارهای کشاورزان تعیین شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و پایایی آن با استفاده ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید شد. تجزیه و تحلیل دادهها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی توسط نرمافزارهای SPSSWin23 و Lisrel8.54 انجام شد. نتایج این اولویت‌بندی چالش‌های بکارگیری عملیات پایدار محیط‌زیستی براساس دیدگاه کشاورزان نشان داد مهمترین چالش‌های این بخش شامل «ساختار سازمانی نامناسب برای سیاستگذاری کارآمد» و «عدم برگزاری دوره‌های ترویجی و آموزشی» بود. علاوه بر این، نتایج تحلیل عاملی چالش‌های شناخته شده را در سه عامل چالش‌های آموزشی و حرفهای، چالش‌های سیاستگذاری و نهادی و چالش‌های اقتصادی و حمایتی طبقهبندی کرد که 691/42 درصد از واریانس کل عاملها را تبیین نمودند.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
ویدا امان جهانی؛ زینب حزباوی؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ اباذر اسمعلی؛ بیتا معزی‌پور
چکیده
امروزه، حوزه‌های آبخیز به‌شدت تحت تأثیر تنش‌های طبیعی و انسانی قرار گرفته است و توانایی آنها برای بازیابی و سازگاری با شرایط تغییر یافته به تاب‌آوری حوزه‌ها بستگی دارد. ازاینرو، به‌سبب اهمیت موضوع و ضرورت تبیین الگوهای مدیریتی در راستای ارتقا تاب‌آوری حوزه‌های آبخیز کشور، نوشتار حاضر با هدف ترویج مفهوم، کاربست و روش‌های ...
بیشتر
امروزه، حوزه‌های آبخیز به‌شدت تحت تأثیر تنش‌های طبیعی و انسانی قرار گرفته است و توانایی آنها برای بازیابی و سازگاری با شرایط تغییر یافته به تاب‌آوری حوزه‌ها بستگی دارد. ازاینرو، به‌سبب اهمیت موضوع و ضرورت تبیین الگوهای مدیریتی در راستای ارتقا تاب‌آوری حوزه‌های آبخیز کشور، نوشتار حاضر با هدف ترویج مفهوم، کاربست و روش‌های ارزیابی تاب‌آوری هیدرولوژیک به‌عنوان یکی از ابعاد تاب‌آوری در مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز تدوین شده است. مطالعات انجام شده در این زمینه در سطح جهان بسیار محدود است اما روند افزایشی دارد. براین اساس، روش‌های مورد استفاده برای ارزیابی تاب‌آوری هیدرولوژیک تاکنون محدود به استفاده از روش‌های تلفیق ساده مثل تعیین میانگین حسابی از برخی شاخص‌های هیدرولوژیک مهم، استفاده از منحنی Budyko و مدل Convex بوده است. تحلیل منحنی Budyko بیشتر بر اساس مقدار بارش، تبخیر و تعرق و میزان تولید رواناب استوار بوده است. اما مدل Convex با در نظر گرفتن آستانه‌های شکست شاخص‌های هیدرولوژیک و برقراری ارتباط بین روند تغییرات طولانی‌مدت و آستانه شکست شاخص‌ها به‌کار برده می‌شود. شاخص‌های مورد استفاده متعدد بوده و متناسب با شرایط هیدرولوژیک هر حوزه آبخیز کاربرد متفاوت دارند. از جمله مهمترین آنها می‌توان به نسبت شاخص خشکی به رواناب، روند زمانی و فراوانی جریان‌های کمآبی و پرآبی، تغییر در تولید آب، سطح آب زیرزمینی، شدت رواناب سطحی، غنی‌شدگی رودخانه‌ها از مواد مغذی و فلزات سنگین، درصد تخریب جنگل، فرسایش خاک، تولید رسوب و سطح آب شور اشاره کرد که در واقع برآیند کنش و اندرکنش سایر عوامل محیطی تأثیرگذار همانند اقلیمی، بوم‌شناختی، اقتصادی، زیست‌فیزیکی و اجتماعی هستند.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
صمیم صمیم؛ فرهاد حاجیان؛ دانیال معظمی
چکیده
از اساسیترین مشکلات در توسعه شهری، افزایش سطوح غیرقابل نفوذ می‌باشد که منجر به افزایش رواناب و وقوع سیلاب‌های شهری می‌شود. در این پژوهش، وضع موجود سیلاب‌های ناحیه هشتم شهر هرات با استفاده از مدل ریاضی EPA-SWMM، به لحاظ آبگرفتگی بررسی شد. سپس شش حالت مختلف به شکل اجرای دو روش توسعه کم اثر بشکه ذخیره آب باران (در دو اندازه ...
بیشتر
از اساسیترین مشکلات در توسعه شهری، افزایش سطوح غیرقابل نفوذ می‌باشد که منجر به افزایش رواناب و وقوع سیلاب‌های شهری می‌شود. در این پژوهش، وضع موجود سیلاب‌های ناحیه هشتم شهر هرات با استفاده از مدل ریاضی EPA-SWMM، به لحاظ آبگرفتگی بررسی شد. سپس شش حالت مختلف به شکل اجرای دو روش توسعه کم اثر بشکه ذخیره آب باران (در دو اندازه مختلف) و واحد زیستماند بیولوژیکی، به طور جداگانه و همزمان مدلسازی شد. نتایج این پژوهش نشان داد با به کارگیری روش‌های توسعه کم اثر می‌توان اثرات منفی سیلاب‌های با دوره بازگشت 10 سال را حداقل 40 درصد کاهش داد. پس از آن با بهره‌گیری از روش مخزن تعدیل سیلاب، شبیهسازی صورت گرفته است. نتایح نشان داد، احداث مخازن تأخیری، موجب تأخیر در زمان وقوع دبی اوج و کاهش دبی اوج سیلاب می‌شود. همچنین به کارگیری مخزن تعدیل سیلاب و روش واحد زیستماند و روش بشکه باران با قطر بزرگتر موجب کاهش 80 درصدی محلهای آبگرفتگی و به کارگیری روش واحد زیستماند و روش بشکه باران با قطر کوچکتر، موجب کاهش 75 درصدی کاهش حجم سیلاب شهری می‌شود.
آذر زرین؛ عباسعلی داداشی رودباری
دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1400، صفحه 119-124
چکیده
تغییرات در شدت و فراوانی بارش، از جمله رخدادهای فرین، بیشترین تأثیر را بر مدیریت منابع آب و مدیریت ریسک سیلاب دارد. از آنجایی که ایران در یک منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است، اطلاعات بیشتری در مورد تغییرات گذشته و احتمالی آینده در خصوص بارش‌های فرین مورد نیاز است. این تحقیق با هدف بررسی روزهای همراه با بارش سنگین در ایران ...
بیشتر
تغییرات در شدت و فراوانی بارش، از جمله رخدادهای فرین، بیشترین تأثیر را بر مدیریت منابع آب و مدیریت ریسک سیلاب دارد. از آنجایی که ایران در یک منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است، اطلاعات بیشتری در مورد تغییرات گذشته و احتمالی آینده در خصوص بارش‌های فرین مورد نیاز است. این تحقیق با هدف بررسی روزهای همراه با بارش سنگین در ایران از سری مدل‌های سامانه زمین EC-Earth3 با تفکیک افقی 7/0 درجه قوسی با پیکربندی‌های مختلف که در پروژه CMIP6 مشارکت یافته‌اند، انجام شده است. یک مدل همادی از سه مدل EC-Earth3،اEC-Earth3-Veg و EC-Earth3-CC با روش میانگین وزنی با رویکرد مستقل (IWM) تولید شد. جهت بررسی روزهای همراه با بارش سنگین از شاخص R10mm توصیه شده توسط کارگروه تخصصی در زمینه تغییر اقلیم و شاخص‌های فرین (ETCCDI) استفاده شد. شاخص R10mm با سناریوهای خوش‌بینانه (SSP1-2.6)، حد واسط (SSP2-4.5)، بدبینانه (SSP3-7.0) و خیلی بدبینانه (SSP5-8.5) در دوره تاریخی (2014-1990) و سه دوره 25 ساله شامل دوره‌های آینده نزدیک (2050-2026)، آینده میانی (2075-2051) و آینده دور (2100-2076) محاسبه شد. شاخص R10mm در شش حوضه آبخیز درجه یک بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشینه این شاخص با 14/36 روز در حوضه دریای خزر و کمینه آن با 1/45 روز در حوضه مرزی شرق ایران دیده می‌شود و بارش سنگین در ایران تحت شرایط تغییر اقلیم آینده افزایش خواهد داشت. بیشینه افزایش روزهای همراه با بارش سنگین تحت سناریوهای SSP3-7.0 و SSP5-8.5 به‌ترتیب در سه حوضه دریای خزر، دریاچه ارومیه و قره‌قوم دیده شد. همچنین این شاخص در متوسط پهنه ای کشورحداقل افزایش 2/97 درصدی و حداکثر 18/22 درصدی را نشان داد. افزایش رخداد بارش سنگین در آینده ممکن است منجر به افزایش خطر سیل شده و دسترسی به منابع آب را نیز در ایران با مشکلاتی مواجه نماید.
کامران داوری
دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1400، صفحه 125-127
چکیده
سازمان ملل برای توجه داد به اهمیت منابع آب کره خاکی، 22 مارس (برابر با دوم یا سوم فروردین) را به عنوان «روز جهانی آب» نامگذاری نموده و هر سال آنرا گرامی می‌دارد. روز جهانی آب، رسماً و برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ میلادی مطرح شد. در این کنفرانس از کلیه کشورها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه شماره ۲۱ سازمان ملل، این روز را به عنوان ...
بیشتر
سازمان ملل برای توجه داد به اهمیت منابع آب کره خاکی، 22 مارس (برابر با دوم یا سوم فروردین) را به عنوان «روز جهانی آب» نامگذاری نموده و هر سال آنرا گرامی می‌دارد. روز جهانی آب، رسماً و برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ میلادی مطرح شد. در این کنفرانس از کلیه کشورها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه شماره ۲۱ سازمان ملل، این روز را به عنوان روز ترویج و آگاهسازی عموم در مورد اهمیت و ارزش والای آب اختصاص دهند. این نهاد بینالمللی، شعار امسال را «آب زیرزمینی، آشکار نمودن پنهان» اعلان نموده است. باید توجه نمود که آب زیرزمینی بزرگترین منبع آب شیرین کره زمین است. در واقع آب‌های زیرزمینی دربرگیرنده حدود 99 درصد از آب شیرین مایع (و نه ذخایر جامد؛ یعنی یخ و برف موجود در قطبها و یخچالها) بر روی کره زمین هستند. علیرغم این اهمیت، از آنجا که آب زیرزمینی پنهان از دیدگان است، اغلب نادیده گرفته می‌شود. بنابراین، بسیار بجا بوده است تا برای به چشم آوردن این گنج پنهان، کارزاری توسط برنامه آب سازمان ملل متحد برپا شود. این کارزار بر سه موضوع اصلی در حوزه آب زیرزمینی تمرکز دارد: 1) نقش این گنج پنهان در تأمین غذا؛ 2) وجود آب‌های زیرزمینی مشترک بین کشورها (منبع بدون مرز)؛ و 3) محدودیت این ذخایر بیهمتا.
مائده اسکوهی
دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1400، صفحه 128-128
چکیده
کمیته فنی IAHR، ششمین وبینار خود را به مناسبت روز جهانی آب (World Water Day) با عنوان «چالش‌های امنیت جهانی آب: با استفاده از هیدروانفورماتیک به‌منظور دستیابی به راه‌حل‌ها» در تاریخ 16 مارس 2022 برگزار نمود. در این نشست با تمرکز بر راه‌حل‌های هیدروانفورماتیک به چالش‌ها و فرصت‌های امنیت جهانی آب پرداخته شده است. این موضوع سبب شد تا متخصصان ...
بیشتر
کمیته فنی IAHR، ششمین وبینار خود را به مناسبت روز جهانی آب (World Water Day) با عنوان «چالش‌های امنیت جهانی آب: با استفاده از هیدروانفورماتیک به‌منظور دستیابی به راه‌حل‌ها» در تاریخ 16 مارس 2022 برگزار نمود. در این نشست با تمرکز بر راه‌حل‌های هیدروانفورماتیک به چالش‌ها و فرصت‌های امنیت جهانی آب پرداخته شده است. این موضوع سبب شد تا متخصصان حوزه هیدروانفورماتیک را در IAHR گرد هم آورد. متن زیر گزیدهای است از سخنرانیهای مجازی که در این وبینار ارائه شد.
ثمانه توکلی امینیان؛ محسن کدخدایی
دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1400، صفحه 129-130
چکیده
در این کارگاه که به همت انجمن آب و فاضلاب ایران برگزار گردید، ابتدا به معرفی چرخه حیات و کاربرد آن در ارزیابی اثرات محیط‌زیستی پرداخته شد. سپس در ادامه مثالی از کاربرد این روش در یک تصفیه‌خانه فاضلاب مورد بررسی قرار گرفت. بخش پایانی کارگاه نیز به پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان و مدرس دوره اختصاص یافت. در این نوشتار خلاصه‌ای از مباحث مطرح ...
بیشتر
در این کارگاه که به همت انجمن آب و فاضلاب ایران برگزار گردید، ابتدا به معرفی چرخه حیات و کاربرد آن در ارزیابی اثرات محیط‌زیستی پرداخته شد. سپس در ادامه مثالی از کاربرد این روش در یک تصفیه‌خانه فاضلاب مورد بررسی قرار گرفت. بخش پایانی کارگاه نیز به پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان و مدرس دوره اختصاص یافت. در این نوشتار خلاصه‌ای از مباحث مطرح شده در این کارگاه ارائه میگردد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاهده کارگاه برگزار شده، میتوانید به لینک زیر مراجعه نمایید:https://www.aparat.com/v/W8P7J
