آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
کاظم اسماعیلی
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 1-2
چکیده
آلودگی منابع آب یکی از معضلات رو به فزونی است که کمبود آب آنرا تحت الشعاع قرار داده است. در بسیاری از نقاط جهان بدلیل کمبود آب سالم جان انسانها در خطر می باشد. کمیت آب یک معضل آنی است اما مشکل آلودگی در طولانی مدت نمایان می گردد. توجه به مسئله آلودگی منابع آبی هرچند که بسیار پراهمیت است، اما مشاهدات، گسترش و نابودی منابع آب تجدیدپذیر ...
بیشتر
آلودگی منابع آب یکی از معضلات رو به فزونی است که کمبود آب آنرا تحت الشعاع قرار داده است. در بسیاری از نقاط جهان بدلیل کمبود آب سالم جان انسانها در خطر می باشد. کمیت آب یک معضل آنی است اما مشکل آلودگی در طولانی مدت نمایان می گردد. توجه به مسئله آلودگی منابع آبی هرچند که بسیار پراهمیت است، اما مشاهدات، گسترش و نابودی منابع آب تجدیدپذیر و غیره را نشان می دهد. در بسیار از مناطق جهان تلاش ها برای افزایش کیفی منابع آب محدود که در اختیار مردم قرار دارد، چندان پررنگ نیست. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی طبق تحلیلی که بر اساس ۶۲۵ مطالعه جمعآوریشده از ۶۳ کشور نشان می دهد، کیفیت آب جهان به دلیل رشد مناطق شهری رو به وخامت گذاشته است. آمار رو به افزایش بروز بیماری های مختلف در اقصی نقاط جهان بهترین دلیل افزایش آلودگی منابع آبی است و خود دلیل روشنی به موارد یاد شده می باشد.
مدیریت آب و اقتصاد
محمد بخشی محبی
دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 2-4
چکیده
بحران‌های فزاینده در حوزه منابع آب کشور، ابعاد فرابخشی و تهدیداتی عمیق برای سلامت عمومی، محیط‌زیست و توسعه پایدار رقم زده‌اند. در شرایطی که ظرفیت‌های اجرایی دستگاه‌های متولی کفایت پاسخگویی به این بحران‌ها را ندارد، ورود نهادهای نظارتی و قضایی، به‌ویژه مدعی‌العموم، در چهارچوب قوانین موضوعه از جمله مواد ۴۶ قانون توزیع عادلانه ...
بیشتر
بحران‌های فزاینده در حوزه منابع آب کشور، ابعاد فرابخشی و تهدیداتی عمیق برای سلامت عمومی، محیط‌زیست و توسعه پایدار رقم زده‌اند. در شرایطی که ظرفیت‌های اجرایی دستگاه‌های متولی کفایت پاسخگویی به این بحران‌ها را ندارد، ورود نهادهای نظارتی و قضایی، به‌ویژه مدعی‌العموم، در چهارچوب قوانین موضوعه از جمله مواد ۴۶ قانون توزیع عادلانه آب و ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی، میتواند نقش مؤثری در کنترل و اصلاح فرآیند‌های مخرب ایفا کند. یادداشت حاضر با رویکرد تحلیلی و بررسی چند تجربه میدانی، به نقش این نهاد در مواجهه با تخلفات و بحران‌های آبی پرداخته و ظرفیت‌های قانونی موجود را تبیین میکند.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
علیرضا رادخواه؛ سهیل ایگدری؛ هادی پورباقر؛ اسماعیل صادقی نژاد ماسوله
چکیده
امروزه تامین آب آشامیدنی سالم به یک معضل مهم در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است. ازاینرو، سازمان ملل توجه به این مسئله را امری ضروری در جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار میداند. اگرچه، در حال حاضر، از روش‌های مختلف فیزیکی، شیمیایی و زیستی به‌منظور تصفیه آب در بسیاری از نقاط جهان استفاده می‌شود، اما با این حال، ...
بیشتر
امروزه تامین آب آشامیدنی سالم به یک معضل مهم در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است. ازاینرو، سازمان ملل توجه به این مسئله را امری ضروری در جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار میداند. اگرچه، در حال حاضر، از روش‌های مختلف فیزیکی، شیمیایی و زیستی به‌منظور تصفیه آب در بسیاری از نقاط جهان استفاده می‌شود، اما با این حال، بهرهگیری از روش‌های آسان، ارزان و کارآمد اولویت ویژهای در کشورهای در حال توسعه دارد. امروزه، یکی از کارآمدترین و ارزانترین روشها برای دستیابی به آب با کیفیت، ترویج استفاده از فیلترهای شنی کُند (SSF) است که به نوعی با الهامگیری از طبیعت توسعه یافتهاند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ابعاد مختلف استفاده از این روش و میزان کارایی آن در تصفیه آب انجام شده است. مرور منابع علمی مختلف نشان می‌دهد طراحی سیستم‌های فیلتراسیون شنی ساده، کمهزینه و مؤثر، به‌ویژه در مناطق روستایی فاقد دسترسی به تجهیزات پیشرفته تصفیه آب، یک چالش کلیدی است. باتوجه‌به این اطلاعات، فیلتراسیون شنی میتواند بهعنوان یک رویکرد مبتنی بر طبیعت برای تصفیه آب در کشورهای مختلف به‌ویژه کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته مورد استفاده قرار گیرد.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
آذین نادی؛ مهران بیجاری؛ ریحانه دهقان؛ افسانه شهبازی
چکیده
گندزدایی میکروبی آب به معنای غیرفعال کردن یا حذف میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا است. روش‌های متداول و معمول تصفیه میکروبی آب همانند، اکسیداسیون شیمیایی با استفاده از اکسیدانهای مختلف مانند کلر، دی‌اکسید کلر، کلرامین و ازن و حتی استفاده از تابش فرابنفش از روش‌های رایج حذف عوامل آلاینده هستند. در این میان، یکی از روش‌های نوین ...
بیشتر
گندزدایی میکروبی آب به معنای غیرفعال کردن یا حذف میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا است. روش‌های متداول و معمول تصفیه میکروبی آب همانند، اکسیداسیون شیمیایی با استفاده از اکسیدانهای مختلف مانند کلر، دی‌اکسید کلر، کلرامین و ازن و حتی استفاده از تابش فرابنفش از روش‌های رایج حذف عوامل آلاینده هستند. در این میان، یکی از روش‌های نوین حذف باکتری‌های بیماری‌زا از محلول‌های آبی، روش اکسیداسیون پیشرفته و ضدعفونی‌کردن فتوکاتالیستی با استفاده از نانومواد نیمه‌هادی است. هدف از این مطالعه حذف فتوکاتالیستی باکتری اشریشیا کلی (E.coli) با استفاده از فتوکاتالیست کربن نیترید گرافیتی سنتز شده با پیش‌ماده ملامین است. صحت روش سنتز فتوکاتالیست‌ها با انجام آنالیزهای طیف‌سنجی پراش پرتو ایکس XRD))، تخلخل‌سنجی (BET)، طیف‌سنجی مادون‌قرمز (FT-IR)، طیف‌سنجی فتولومینسانس (PL) و طیف‌سنجی بازتابی روبشی (DRS) و همچنین تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (FE-SEM) بررسی شد. در ادامه برای بررسی عملکرد آنتی‌باکتریال فوتوکاتالیست‌های سنتز شده، از آزمایش دیسک دیفیوژن و بررسی میزان زندهمانی باکتری در محیط جامد بعد از اتمام فرایند فوتوکاتالیستی، استفاده شد. طبق نتایج به‌دست‌آمده، فتوکاتالیست‌های سنتز شده در این مطالعه، دارای راندمان حذف مناسبی در برابر باکتریE.coli تحت تابش نور مرئی هستند که در میان آنها کربن نیترید گرافیتی سنتز شده در دمای سنتز ۵۵۰ درجه سانتی‌گراد و نرخ جریان گاز N2 به میزان mL/min 20 (CN-20) موفق به حذف کامل باکتری E.coli در نمونه محلول آبی تهیه شده در محیط آزمایشگاه و با غلظت اولیه CFU/mL 107 در مدت 4/5 ساعت تحت تابش نور مرئی شد.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
زینب سلحشور؛ ملیحه مدنیان؛ احسان شکری
چکیده
امروزه میکروپلاستیک‌ها به عنوان یک آلاینده نوظهور، به دلیل پایداری بالا در محیط‌زیست و سمیت ذاتی موضوعی مهم و نگران کننده در سطح جهانی به ویژه در خاک و آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند. میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به راحتی توسط موجودات زنده بلعیده و با تجمع زیستی باعث آسیب حاد، مزمن، سرطان‌زایی، مشکلات رشدی و ژنوتوکسیک شوند. پایداری ...
بیشتر
امروزه میکروپلاستیک‌ها به عنوان یک آلاینده نوظهور، به دلیل پایداری بالا در محیط‌زیست و سمیت ذاتی موضوعی مهم و نگران کننده در سطح جهانی به ویژه در خاک و آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند. میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به راحتی توسط موجودات زنده بلعیده و با تجمع زیستی باعث آسیب حاد، مزمن، سرطان‌زایی، مشکلات رشدی و ژنوتوکسیک شوند. پایداری و دوز بیولوژیکی میکروپلاستیک‌ها عوامل مهمی هستند که در ایجاد سمیت و میزان خطرآفرینی آنها نقش مهمی دارند. میکروپلاستیک‌ها از منابع مختلفی از جمله جو، برهمکنش با بدنه‌های آب سطحی، زیرساخت‌های شهری یا خاک‌های کشاورزی وارد محیط خاک و آب‌های زیرزمینی می‌شوند. بررسی منابع نشان می‌دهد که فرآیند‌های انتقال مکانیکی، فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می‌توانند بر پویایی و رفتار انتقال میکروپلاستیک‌ها در محیط خاک و آب زیرزمینی اثر گذارند. میکروپلاستیک‌ها به دلیل ماهیت آبگریزی، ظرفیت جذب و مساحت بالا، جاذب و فعال کننده سایر آلاینده‌ها می‌باشند و منجر به گسترش آلودگی می‌شوند. بنابراین بازسازی منابع آلوده شده برای حفاظت از سلامت اکوسیستم و انسان با مواد و فناوری‌های نوآورانه لازم و ضروری است. نانوفناوری به عنوان یک رویکرد همه جانبه در سه حیطه جذب، فرآیند غشایی و تخریب فتوکاتالیستی میکروپلاستیک‌ها نقش مؤثری دارد. علاوه بر احیای محیط‌های آلوده، رویکرد پایدار برای کاهش، استفاده مجدد و بازیافت زباله‌های پلاستیکی لازم می‌باشد. استراتژی‌های مدیریت آلودگی میکروپلاستیک در آب‌های زیرزمینی نیازمند یک رویکرد کلنگر است که شامل قانونگذاری، مشارکت ذینفعان، تحقیقات و آگاهی بخشی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با تأکید بر کاهش میکروپلاستیک در منبع، بهبود مدیریت زباله و ترویج استفاده مسئولانه از پلاستیک است.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
علی محرابی‌نژاد؛ نصرالله کلانتری؛ فرشاد علی جانی؛ هادی محمدی
چکیده
آب شرب شهر ایذه در شمال شرق خوزستان، از چاه‌های آهکی در آبخوان کارستی نعل اسبی جنوب دشت که در ارتباط هیدروژئولوژیکی مستقیم با آبخوان آبرفتی است، تأمین می‌شود. به دلیل نفوذ آلودگی نیترات از آبخوان آبرفتی به آبخوان کارستی، تعیین وضعیت نیترات در آبخوان و تأثیر فرآیند نیتراتزدایی طبیعی بر روی کاهش غلظت نیترات در آن بسیار اهمیت ...
بیشتر
آب شرب شهر ایذه در شمال شرق خوزستان، از چاه‌های آهکی در آبخوان کارستی نعل اسبی جنوب دشت که در ارتباط هیدروژئولوژیکی مستقیم با آبخوان آبرفتی است، تأمین می‌شود. به دلیل نفوذ آلودگی نیترات از آبخوان آبرفتی به آبخوان کارستی، تعیین وضعیت نیترات در آبخوان و تأثیر فرآیند نیتراتزدایی طبیعی بر روی کاهش غلظت نیترات در آن بسیار اهمیت دارد. در این پژوهش تغییرات زمانی نیترات، آمونیوم و نیتریت و تغییرات مکانی نیترات در آبخوان شهری ایذه برای تعیین سازوکار نیتراتزدایی بررسی شد. در یک دوره یکساله (آذر 1402-آبان 1403) از 9 حلقه چاه در 6 دوره، نمونه‌برداری صورت گرفت. سپس نقشه‌های هم غلظت نیترات تهیه و همراه با تغییرات زمانی گونه‌های نیتروژن‌دار، کموگراف نیترات تفسیر شده و در نهایت پهنه‌بندی مکانی نیتراتزدایی و ارتباط نیتراتزدایی با سایر پارامترهای هیدروژئوشیمی‌با استفاده از نمودارهای ترکیبی تحلیل شدند. نتایج نشان داد با فروشویی آلاینده‌ها از سطح و کودهای شیمیایی اعمالی به زمین‌های زراعی که عمدتا در دی و بهمن ماه در منطقه ایذه انجام می‌شود، غلظت نیترات در آبخوان شهری ایذه از آذر 1402 تا فروردین 1403 روند افزایشی شدید داشته، ولی از فروردین تا خرداد 1403 در کل آبخوان کاهش یافته است. آب زیرزمینی در شمال شهر ایذه و در مجاورت تالاب میانگران، به دلیل آلودگی شدید با فاضلاب شهر ایذه، تحت شرایط احیایی و نیتراتزدایی شدید قرار دارند و حداقل غلظت نیترات را در بین چاه‌های آب معرف دارد. بر اساس نقشه پهنه‌بندی نیتراتزدایی، بیشترین و کمترین مقدار ثابت نرخی نیتراتزدایی به ترتیب مربوط به شمال شرق و جنوب غرب شهر ایذه می‌باشد.
کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب
مرضیه جهانی؛ صادق پرتانی؛ غلامحسین اکبری؛ علی جعفری
چکیده
این پژوهش به بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین با هدف انتقال آلاینده‌های احتمالی و فاصله انتقال موثر آنها در رودخانه اترک که تحت تاثیر از تخلیه پساب تصفیه‌خانه شهری بوده و کاربری کشاورزی را در پایین دست نقطه تخلیه به همراه دارد می‌پردازد. که شامل مراحل پیمایش میدانی، سنجش‌های درجا، نمونه‌برداری و تحلیل شاخص‌ها می‌باشد. نمونه‌برداری ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین با هدف انتقال آلاینده‌های احتمالی و فاصله انتقال موثر آنها در رودخانه اترک که تحت تاثیر از تخلیه پساب تصفیه‌خانه شهری بوده و کاربری کشاورزی را در پایین دست نقطه تخلیه به همراه دارد می‌پردازد. که شامل مراحل پیمایش میدانی، سنجش‌های درجا، نمونه‌برداری و تحلیل شاخص‌ها می‌باشد. نمونه‌برداری از محیط آب و رسوب به ترتیب در پنج و یک ایستگاه منتخب در تابستان 1403 با دو نمونه همزمان (Duplicate) انجام شد، تا از کیفیت نمونه برداری اطمینان حاصل شود (QA) و نمونه‌ها نماینده واقعی جامعه قابل کنترل مجدد باشد (QC). اندازه‌گیری فلزات سنگین به وسیله دستگاه ICP-OES انجام شد. شاخص Cd در کلیه ایستگاهها به جز ایستگاه S2، (پایین‌دست تخلیه پساب)، در محدوده آلودگی متوسط قرار دارد. شاخص‌های HEI وHPI حداکثر آلودگی را در ایستگاه S2 تأیید کردند. الگوی توزیع مکانی عناصر سنگین متفاوت بود. As و Pb دارای طیف ثابت در طول مسیر هستند، درحالیکه Cr و Fe روند افزایشی را نشان می‌دهند. چراکه همبستگی قوی بین آنها وجود دارد. شاخص Igeo برای تمامی فلزات فاقد آلودگی هستند. مقادیر شاخص Cf برای Cd در محدوده آلودگی متوسط قرار دارد. شاخص HI برای خردسالان مقدار حدود 5/0 را نشان می‌دهد که حاکی از غیر سرطانزا بودن می‌باشد. بر این اساس، در شرایط هیدرولیکی حاکم، رودخانه توانایی انتقال آلاینده‌های ناشی از پساب را تنها تا فاصله 50-100 متری از نقطه تخلیه دارد. این یافته‌ها اهمیت مدیریت پساب و پایش مستمر کیفیت آب در مناطق مشابه را برجسته می‌سازد.
آب، اکوسیستم و محیط‌زیست
محمد غلامی؛ مهدی کلاهی
چکیده
بلایای طبیعی و در صدر آنها سیلاب‌های حاصل از فعالیت‌های انسان، هر ساله مسئول خسارات جانی و مالی فراوان و همچنین مانعی در مسیر رسیدن به اهداف توسعه پایدار هستند. پژوهش حاضر در پی بررسی علل و چگونگی وقوع سیلاب در اردیبهشت 1403 در شهر مشهد، به عنوان دومین کلانشهر کشور انجام شد. با به‌کارگیری روش تحلیل کیفی، داده‌های مورد نیاز از پنل‌های ...
بیشتر
بلایای طبیعی و در صدر آنها سیلاب‌های حاصل از فعالیت‌های انسان، هر ساله مسئول خسارات جانی و مالی فراوان و همچنین مانعی در مسیر رسیدن به اهداف توسعه پایدار هستند. پژوهش حاضر در پی بررسی علل و چگونگی وقوع سیلاب در اردیبهشت 1403 در شهر مشهد، به عنوان دومین کلانشهر کشور انجام شد. با به‌کارگیری روش تحلیل کیفی، داده‌های مورد نیاز از پنل‌های گفتگومحور با حضور متخصصان، مسئولان و دغدغه‌مندان، جمع‌آوری شد. پس از پیاده‌سازی گفتمان‌ها، مطالب مهم در قالب کدهای گزینشی، محوری و باز، استخراج و دسته‌بندی شدند. نتایج نشان داد که عوامل انسانی در بین عوامل ایجادکننده سیلاب، نقش پررنگ‌تری در بروز و به‌ویژه حادثه‌ساز شدن آن داشته‌اند که شامل «طراحی نامناسب شهری»، «مدیریت نامناسب ترافیک»، «عدم توسعه صحیح شهری»، «عدم توجه به مسائل علمی»، «دیدگاه‌های نادرست انسانی»، «موانع قانونی»، «عوامل تشدیدکننده انسانی» و در نهایت «عوامل مدیریتی» بودند. همچنین مسئله «تغییر اقلیم» به عنوان تنها عامل طبیعی شناخته شد که در گفتمان‌ها، نقش کم‌رنگ‌تری را در ایجاد سیلاب به خود اختصاص داد. بنابراین، مسائلی همچون توسعه ناپایدار شهری، تخریب سرزمین و عدم توجه به مدیریت ریسک به جای مدیریت بحران را می‌توان به عنوان مهمترین مسائل ریشه‌ای که سبب بروز و مهمتر از آن حادثه‌ساز شدن سیلاب در اردیبهشت 1403 شده‌اند، برجسته کرد. بر این اساس، ایجاد مدیریت واحد شهری از طریق اجماع و اتحادی قابل توجه بین تمام ارگان‌ها از قبیل شهرداری، مسئولان نهادهای دولتی و حکومتی و تشکل‌های مدنی و مردم، برای جلوگیری از تکرار چنین روندهای مخرب، ضروری است.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
سارا عطاران؛ مسعود عبداله پور
چکیده
خشکسالی یکی از خسارت‌بارترین پدیده‌های طبیعی در دهه‌های گذشته بوده است. از طرفی باتوجه‌به ماهیت پیچیده و خزنده خشکسالی تعیین زمان آغاز و پایان مشخص برای آن تقریبا غیر ممکن است. دوره‌های خشک و تر در تمام اقلیم‌ها و در تمام فصول سال قابل مشاهده و مورد انتظار هستند؛ اما تنها گاهی یک دوره خشک منجر به خشکسالی می‌شود و انسان را ...
بیشتر
خشکسالی یکی از خسارت‌بارترین پدیده‌های طبیعی در دهه‌های گذشته بوده است. از طرفی باتوجه‌به ماهیت پیچیده و خزنده خشکسالی تعیین زمان آغاز و پایان مشخص برای آن تقریبا غیر ممکن است. دوره‌های خشک و تر در تمام اقلیم‌ها و در تمام فصول سال قابل مشاهده و مورد انتظار هستند؛ اما تنها گاهی یک دوره خشک منجر به خشکسالی می‌شود و انسان را (از جنبههای گوناگون) تحت تاثیر قرار می‌دهد، بنابراین نه تنها نمیتوان گفت که هر دوره خشکی آغاز خشکسالی است بلکه هر دوره تر نیز پایان یک خشکسالی نیست. در این مطالعه سعی شده تا مفهوم خشکسالی (Drought) و خشکدوره (Dry Spell) به روشنی بیان شود و تأثیر آنها بر انسان مورد بحث قرار گیرد. از طرفی باتوجه‌به پیچیدگیهای این پدیده طبیعی یک چارچوب 10 مرحلهای برای مدیریت ریسک خشکسالی تبیین شده است. این دستوالعمل پیچیدگیهای این پدیده و جنبههای مختلف آن را مورد توجه قرار می‌دهد و یک روش برای برنامهریزی و مدیریت خشکسالی ارائه می‌دهد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
ام البنین صدر؛ فاطمه صدر؛ مرضیه ثمره هاشمی
چکیده
بلایای قهری ازجمله پدیده‌هایی هستند که فراگیر بوده و تمامی بخش‌های جوامع بشری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ازآنجاکه جوامع بشری در چارچوب قوانین اداره می‌شود، بنابراین کنترل و مدیریت بلایای قهری به‌عهده دولت‌مردان و حاکمیت می‌باشد. دو پدیده هیدرولوژیکی سیلاب و خشکسالی از مهمترین بلایای قهری چند سال اخیر کشور ایران محسوب می‌شوند. ...
بیشتر
بلایای قهری ازجمله پدیده‌هایی هستند که فراگیر بوده و تمامی بخش‌های جوامع بشری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ازآنجاکه جوامع بشری در چارچوب قوانین اداره می‌شود، بنابراین کنترل و مدیریت بلایای قهری به‌عهده دولت‌مردان و حاکمیت می‌باشد. دو پدیده هیدرولوژیکی سیلاب و خشکسالی از مهمترین بلایای قهری چند سال اخیر کشور ایران محسوب می‌شوند. تاکنون مطالعات بسیاری در رابطه با سیلاب و خشکسالی صورت‌گرفته که نشان می‌دهد این دو پدیده بر سه بخش اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی تأثیرگذارند. هدف این پژوهش، بررسی چالش‌های تقنینی برای مدیریت یکپارچه این دو پدیده و ارائه راهکارهای حقوقی در این زمینه می‌باشد. قوانین بسیاری به منظور رسیدگی و مدیریت هر یک از پدیده‌های سیلاب و خشکسالی وضع‌شده‌است که دیدگاهی بخشی و منحصر به فرد در رابطه با سیلاب یا خشکسالی داشته‌اند. درنهایت این پژوهش نشان‌داده‌است که قوانین وضع شده در رابطه با بحران خشکسالی، صرفاً جبران خسارات ناشی از آن را تعیین‌تکلیف نموده‌است، لکن در خصوص راهکارهای علمی و عملی جهت پیشگیری یا کاهش عواقب خشکسالی، ساکت است. همچنین با توجه به برهمکنشی عواقب سیلاب و خشکسالی، بازبینی و اصلاح قوانین موجود در رابطه با سیلاب، باید در دستور کار دولت قرار گیرد.
ریسک، پایداری و تاب‌آوری
مائده نصری؛ محمد رحیمی؛ فرزانه حدادی؛ هادی جلیلی؛ علی اکبر دماوندی
چکیده
فرینهای اقلیمی شکل شدیدتر از تغییرات اقلیمی هستند و موجب برهم زدن سازوکارهای معمول می‌شود. در این پژوهش اثر مقادیر فرینهای بارش بر روند تغییرات پوشش گیاهی جنوب شرق ایران بررسی شد. نمایههای فرین بارش باتوجه‌به نیازهای محلی و ماهیت اقلیمی منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. این نمایهها با استفاده از داده‌های ...
بیشتر
فرینهای اقلیمی شکل شدیدتر از تغییرات اقلیمی هستند و موجب برهم زدن سازوکارهای معمول می‌شود. در این پژوهش اثر مقادیر فرینهای بارش بر روند تغییرات پوشش گیاهی جنوب شرق ایران بررسی شد. نمایههای فرین بارش باتوجه‌به نیازهای محلی و ماهیت اقلیمی منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. این نمایهها با استفاده از داده‌های روزانه بارش ایستگاههای منطقه مورد مطالعه در یک بازه زمانی 21 ساله از سال 2000 تا 2020 میلادی با استفاده از نرمافزار RclimDex استخراج شد. برای تحلیل روند تغییرات سالانه پوشش گیاهی از شاخص NDVI داده‌های مربوط به تصاویر ماهوارهای مودیس استفاده شد. همچنین از روش شبکه عصبی پرسپترون چند لایه برای بررسی رابطه بین تغییرات نمایههای فرین بارش بر تغییرات پوشش گیاهی استفاده شد. نتایج نشان داد شاخص NDVI از نظر مکانی با حرکت از شرق به غرب منطقه روند افزایشی دارد. مناطق با NDVI کم در بخش‌های شرقی، جنوبی و شمالی و مناطق با NDVI زیاد در غرب منطقه مورد مطالعه مشاهده شد. روند تغییرات شاخص NDVI تنها در ایستگاه رودان (P-value = 0.01) و کهنوج (P-value = 0.0001) معنادار و صعودی بود. روند کلی نشان‌دهنده افزایش فرینهای بارش در طول دوره مطالعه بود. نمایههای فرین بارش SDII ،Rx1 و PRCPTOT بیشترین تاثیر را بر روند تغییرات پوشش گیاهی منطقه جنوب شرق ایران دارند. بررسی جامع چگونگی تاثیر و روند تغییرات نمایههای فرین بارش بر پوشش گیاهی منطقه جنوب شرق ایران به گسترش شیوههای پایدار مدیریت تغییرات اقلیمی منجر می‌شود.
مدیریت آب و اقتصاد
رخشید خانعلی‌پور؛ محمد طلعتی؛ ثمانه توکلی امینیان؛ سیده سعیده شرافت؛ فریبا قنبری
چکیده
افزایش وقوع تنشهای آبی گسترده در قلمرو بین‌المللی، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آب شیرین در دسترس، منجر به ناکارآمدی رویکردهای قدیمی مهندسی‌محور در مدیریت سامانه‌های آب شهری گشته است. بنابراین محرک‌های سیاسی و اجتماعی و مطالبه‌گری‌های محیط‌زیستی، باعث شده است تا سامانه‌های آب شهری به عنوان یک سامانه «اجتماعی-اکولوژیکی» ...
بیشتر
افزایش وقوع تنشهای آبی گسترده در قلمرو بین‌المللی، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آب شیرین در دسترس، منجر به ناکارآمدی رویکردهای قدیمی مهندسی‌محور در مدیریت سامانه‌های آب شهری گشته است. بنابراین محرک‌های سیاسی و اجتماعی و مطالبه‌گری‌های محیط‌زیستی، باعث شده است تا سامانه‌های آب شهری به عنوان یک سامانه «اجتماعی-اکولوژیکی» تلقی گردیده و برای مدیریت آن برنامهریزی استراتژیک صورت پذیرد. این الگوی جایگزین، «شهر حساس به آب» نام دارد. دستیابی به رویکرد جدید، نیازمند تغییرات قابل توجهی در ساختارها، فرهنگ، شیوههای برنامهریزی، روش‌های مدیریتی و مشارکت گروداران می‌باشد. گذار به شهر حساس به آب شامل شش مرحله می‌باشد. دو عامل مهم و موثر بر فرآیند گذار شامل روایات غالب و عوامل توانمندساز می‌شوند. در نهایت چک لیستی از عوامل موثر بر فرآیند گذار از وضع موجود به شهر حساس به آب تشکیل می‌شود که به مثابه نقشهراه عمل میکند. به کمک این نقشهراه می‌توان ماتریسی ایجاد کرد که پیشرفت گذار را قابل ارزیابی و پایش مینماید.
مدیریت آب و اقتصاد
علیرضا جهانفکر؛ علیرضا رجبی پور میبدی
چکیده
امروزه باتوجه‌به کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و یخچالهای طبیعی، افزایش دما و عدم کنترل مصارف آب شرب نیاز به اصلاح مصرف و بهبود و صرفه‌جویی در مصرف آب، بسیار بیشتر از گذشته احساس می‌شود. در این پژوهش به بررسی تأثیر عوامل موثر بر صرفه‌جویی در مصرف آب که شامل تبلیغات، نگرش، کنترل رفتاری درک شده، قصد صرفه‌جویی، تعهد ...
بیشتر
امروزه باتوجه‌به کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و یخچالهای طبیعی، افزایش دما و عدم کنترل مصارف آب شرب نیاز به اصلاح مصرف و بهبود و صرفه‌جویی در مصرف آب، بسیار بیشتر از گذشته احساس می‌شود. در این پژوهش به بررسی تأثیر عوامل موثر بر صرفه‌جویی در مصرف آب که شامل تبلیغات، نگرش، کنترل رفتاری درک شده، قصد صرفه‌جویی، تعهد اخلاقی و فشار اجتماعی بر رفتار صرفه‌جویی است، پرداخته شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - پیمایشی است و همچنین از لحاظ بازه زمانی پیمایشی - مقطعی است. داده‌های این پژوهش از نوع کمی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته جمع‌آوری شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه سرپرستان خانوارهای شهر یاسوج بود. دادهها از طریق مدل‌سازی معادلات ساختاری بهوسیله نرمافزارهای SPSS و AMOS بررسی و تحلیلهای آماری شد. نتایج نشان داد عوامل نگرش، کنترل رفتاری درک شده، قصد صرفه‌جویی و فشار اجتماعی بر رفتار صرفه‌جویی تأثیر مثبت و معناداری دارند و همچنین عوامل نگرش و کنترل رفتاری درک شده به طور غیرمستقیم از طریق میانجیگری قصد صرفه‌جویی بر رفتار صرفه‌جویی تأثیرگذار است.
انتقال آب و سازه های آبی
سعید محمدحسینی؛ امیرپویا صراف؛ بابک امین نژاد
چکیده
مدیریت بهینه منابع آب، به دلیل محدودیت منابع آب، تغییرات اقلیمی، افزایش تقاضا و توزیع نامتوازن منابع، اهمیت بسیاری دارد. بهره‌برداری کارآمد از این سیستم‌ها نیازمند در نظر گرفتن اهداف مختلف و متضاد، در کنار حفظ سطح ایمنی و پایداری مخازن است. پیچیدگی این مسئله، نیاز به استفاده از روش‌های پیشرفته بهینه‌سازی چندهدفه را ضروری می‌سازد. ...
بیشتر
مدیریت بهینه منابع آب، به دلیل محدودیت منابع آب، تغییرات اقلیمی، افزایش تقاضا و توزیع نامتوازن منابع، اهمیت بسیاری دارد. بهره‌برداری کارآمد از این سیستم‌ها نیازمند در نظر گرفتن اهداف مختلف و متضاد، در کنار حفظ سطح ایمنی و پایداری مخازن است. پیچیدگی این مسئله، نیاز به استفاده از روش‌های پیشرفته بهینه‌سازی چندهدفه را ضروری می‌سازد. در این پژوهش، یک مدل بهینه‌سازی چندهدفه مبتنی بر خفاش برای بهره‌برداری از سیستم‌های چند مخزنی ارائه شده است. اهداف اصلی مدل شامل: 1) حداکثرسازی تامین نیازهای آبی در بخش‌های مختلف، 2) حداقل‌سازی هزینه‌های مرتبط با مدیریت مخازن و 3) حفظ تعادل محیط‌زیستی از طریق کنترل رهاسازی‌ها است. در فرآیند مدل‌سازی، محدودیت‌هایی نظیر ظرفیت مخازن، قوانین بهره‌برداری و شرایط جریان ورودی و خروجی در نظر گرفته شده‌اند. نتایج به‌دست‌آمده از شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهند که الگوریتم خفاش توانایی ارائه مجموعه‌ای از راه‌حل‌های بهینه را دارد که تصمیم‌گیرندگان می‌توانند باتوجه به اولویت‌های خود، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند. همچنین، مقایسه کمی نتایج حاصل از الگوریتم چندهدفه پیشنهادی (BAT) با نتایج حاصل از الگوریتم NSGA_II نشان داد که میانگین مقادیر C(BAT, NSGA-II) حاصل از 20 مقایسه مستقل از هم، برابر 79/53% بوده است. ازاینرو، این رویکرد نه‌تنها کارایی سیستم‌های چند مخزنی را افزایش می‌دهد، بلکه به تصمیم‌گیری مؤثر در مدیریت منابع آب کمک کرده و در مواجهه با شرایط متغیر و بحرانی، انعطاف‌پذیری سیستم را بهبود می‌بخشد. از آنجایی که اهداف یاد شده در بیشتر سیستم‌های چند مخزنی مهم مطرح می‌باشند، استفاده از این مدل میتواند تا حد زیادی راهگشای تصمیم‌گیران در بهره‌برداری از چنین سیستم‌هایی باشد.
