آب، اکوسیستم و محیط‌زیست

سرمقاله: آب، آلاینده‌ها و سلامت

کاظم اسماعیلی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 1-2

چکیده

آلودگی منابع آب یکی از معضلات رو به فزونی است که کمبود آب آنرا تحت الشعاع قرار داده است. در بسیاری از نقاط جهان بدلیل کمبود آب سالم جان انسانها در خطر می باشد. کمیت آب یک معضل آنی است اما مشکل آلودگی در طولانی مدت نمایان می گردد. توجه به مسئله آلودگی منابع آبی هرچند که بسیار پراهمیت است اما مشاهدات، گسترش و نابودی منابع آب تجدیدپذیر و ... بیشتر

مشاهده مقاله

مدیریت آب و اقتصاد

نقش نهاد قضایی در مدیریت بحران‌های آب و سلامت عمومی با تأکید بر جایگاه مدعی‌العموم

محمد بخشی محبی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 2-4

چکیده

بحران‌های فزاینده در حوزه منابع آب کشور، ابعاد فرابخشی و تهدیداتی عمیق برای سلامت عمومی، محیط‌زیست و توسعه پایدار رقم زده‌اند. در شرایطی که ظرفیت‌های اجرایی دستگاه‌های متولی کفایت پاسخگویی به این بحران‌ها را ندارد، ورود نهادهای نظارتی و قضایی، به‌ویژه مدعی‌العموم، در چهارچوب قوانین موضوعه از جمله مواد ۴۶ قانون توزیع عادلانه ... بیشتر

مشاهده مقاله

کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب

کارایی فیلتراسیون شنی به‌‏عنوان یک رویکرد مبتنی بر طبیعت برای تصفیه آب

علیرضا رادخواه؛ سهیل ایگدری؛ هادی پورباقر؛ اسماعیل صادقی نژاد ماسوله

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 6-13

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2406-1336

چکیده

امروزه تامین آب آشامیدنی سالم به یک معضل مهم در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است. ازاین‌‏رو، سازمان ملل توجه به این مسئله را امری ضروری در جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار می‌‏داند. اگرچه، در حال حاضر، از روش‏‌های مختلف فیزیکی، شیمیایی و زیستی به‌‏منظور تصفیه آب در بسیاری از نقاط جهان استفاده می‏‌شود، اما با این حال، ... بیشتر

مشاهده مقاله

کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب

بررسی عملکرد فتوکاتالیستی کربن نیترید گرافیتی به‌منظور تخریب باکتری اشریشیا کلی در شرایط مقایسه‌ای نور مرئی و تاریکی از محلول‌های آبی

آذین نادی؛ مهران بیجاری؛ ریحانه دهقان؛ افسانه شهبازی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 14-25

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2408-1357

چکیده

گندزدایی میکروبی آب به معنای غیرفعال ‌کردن یا حذف میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا است. روش‏های متداول و معمول تصفیه میکروبی آب همانند، اکسیداسیون شیمیایی با استفاده از اکسیدان‏های مختلف مانند کلر، دی‌اکسید کلر، کلرامین و ازن و حتی استفاده از تابش فرابنفش از روش‏های رایج حذف عوامل آلاینده هستند. در این میان، یکی از روش‌های ‌نوین ... بیشتر گندزدایی میکروبی آب به معنای غیرفعال ‌کردن یا حذف میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا است. روش‏های متداول و معمول تصفیه میکروبی آب همانند، اکسیداسیون شیمیایی با استفاده از اکسیدان‏های مختلف مانند کلر، دی‌اکسید کلر، کلرامین و ازن و حتی استفاده از تابش فرابنفش از روش‏های رایج حذف عوامل آلاینده هستند. در این میان، یکی از روش‌های ‌نوین حذف باکتری‌های بیماری‌زا از محلول‌های آبی، روش اکسیداسیون پیشرفته و ضدعفونی‌کردن فتوکاتالیستی با استفاده از نانومواد نیمه‌هادی است. هدف از این مطالعه حذف فتوکاتالیستی باکتری اشریشیا کلی (E.coli) با استفاده از فتوکاتالیست‌ کربن نیترید گرافیتی سنتز شده با پیش‌ماده ملامین است. صحت روش سنتز فتوکاتالیست‌ها با انجام آنالیزهای طیف‌سنجی پراش پرتو ایکس XRD))، تخلخل‌سنجی (BET)، طیف‌سنجی مادون‌قرمز (FT-IR)، طیف‌سنجی فتولومینسانس (PL) و طیف‌سنجی بازتابی روبشی (DRS) و همچنین تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (FE-SEM) بررسی شد. در ادامه برای بررسی عملکرد آنتی‌باکتریال فوتوکاتالیست‌های سنتز شده، از آزمایش‌ دیسک دیفیوژن و بررسی میزان زنده‏مانی باکتری در محیط جامد بعد از اتمام فرایند فوتوکاتالیستی، استفاده شد. طبق نتایج به‌دست‌آمده، فتوکاتالیست‌های سنتز شده در این مطالعه، دارای راندمان حذف مناسبی در برابر باکتریE.coli تحت تابش نور مرئی هستند که در میان آن‌ها کربن نیترید گرافیتی سنتز شده در دمای سنتز ۵۵۰ درجه سانتی‌گراد و نرخ جریان گاز N2 به میزان mL/min 20 (CN-20) موفق به حذف کامل باکتری E.coli در نمونه‌ محلول آبی تهیه شده در محیط آزمایشگاه و با غلظت اولیه CFU/mL 107 در مدت 4/5 ساعت تحت تابش نور مرئی شد.

مشاهده مقاله

آب، اکوسیستم و محیط‌زیست

انتشار و سرنوشت میکروپلاستیک‌ها در آب‌های زیرزمینی و رویکردهای نانوفناوری برای کنترل و پاکسازی منابع آلودگی

زینب سلحشور؛ ملیحه مدنیان؛ احسان شکری

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 26-45

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2410-1370

چکیده

امروزه میکروپلاستیک‌ها به عنوان یک آلاینده نوظهور، به دلیل پایداری بالا در محیط‏زیست و سمیت ذاتی موضوعی مهم و نگران ‌کننده در سطح جهانی به ویژه در خاک و آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند. میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به راحتی توسط موجودات زنده بلعیده و با تجمع زیستی باعث آسیب حاد، مزمن، سرطان‌زایی، مشکلات رشدی و ژنوتوکسیک شوند. پایداری ... بیشتر امروزه میکروپلاستیک‌ها به عنوان یک آلاینده نوظهور، به دلیل پایداری بالا در محیط‏زیست و سمیت ذاتی موضوعی مهم و نگران ‌کننده در سطح جهانی به ویژه در خاک و آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند. میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به راحتی توسط موجودات زنده بلعیده و با تجمع زیستی باعث آسیب حاد، مزمن، سرطان‌زایی، مشکلات رشدی و ژنوتوکسیک شوند. پایداری و دوز بیولوژیکی میکروپلاستیک‌ها عوامل مهمی هستند که در ایجاد سمیت و میزان خطرآفرینی آنها نقش مهمی دارند. میکروپلاستیک‌ها از منابع مختلفی از جمله جو، برهمکنش با بدنه‌های آب سطحی، زیرساخت‌های شهری یا خاک‌های کشاورزی وارد محیط خاک و آب‌های زیرزمینی می‌شوند. بررسی منابع نشان می‌دهد که فرآیند‌های انتقال مکانیکی، فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می‌توانند بر پویایی و رفتار انتقال میکروپلاستیک‌ها در محیط خاک و آب زیرزمینی اثر گذارند. میکروپلاستیک‌ها به دلیل ماهیت آبگریزی، ظرفیت جذب و مساحت بالا، جاذب و فعال ‌کننده سایر آلاینده‌ها می‌باشند و منجر به گسترش آلودگی می‌شوند. بنابراین بازسازی منابع آلوده شده برای حفاظت از سلامت اکوسیستم و انسان با مواد و فناوری‌های نوآورانه لازم و ضروری است. نانوفناوری به عنوان یک رویکرد همه جانبه در سه حیطه جذب، فرآیند غشایی و تخریب فتوکاتالیستی میکروپلاستیک‌ها نقش مؤثری دارد. علاوه بر احیای محیط‌های آلوده، رویکرد پایدار برای کاهش، استفاده مجدد و بازیافت زباله‌های پلاستیکی لازم می‌باشد. استراتژی‌های مدیریت آلودگی میکروپلاستیک در آب‌های زیرزمینی نیازمند یک رویکرد کل‏نگر است که شامل قانون‏گذاری، مشارکت ذی‏نفعان، تحقیقات و آگاهی بخشی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با تأکید بر کاهش میکروپلاستیک در منبع، بهبود مدیریت زباله و ترویج استفاده مسئولانه از پلاستیک است.

مشاهده مقاله

کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب

پهنه‏‌بندی نیترات‌زدایی با تاکید بر هیدروشیمی‌ در آبخوان شهری ایذه، شمال شرق خوزستان

علی محرابی‌نژاد؛ نصرالله کلانتری؛ فرشاد علی جانی؛ هادی محمدی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 46-63

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2401-1401

چکیده

آب شرب شهر ایذه در شمال شرق خوزستان، از چاه‌های آهکی در آبخوان کارستی نعل اسبی جنوب دشت که در ارتباط هیدروژئولوژیکی مستقیم با آبخوان آبرفتی است، تأمین می‌شود. به دلیل نفوذ آلودگی نیترات از آبخوان آبرفتی به آبخوان کارستی، تعیین وضعیت نیترات در آبخوان و تأثیر فرآیند نیترات‌‌‌‌زدایی طبیعی بر روی کاهش غلظت نیترات در آن بسیار اهمیت ... بیشتر آب شرب شهر ایذه در شمال شرق خوزستان، از چاه‌های آهکی در آبخوان کارستی نعل اسبی جنوب دشت که در ارتباط هیدروژئولوژیکی مستقیم با آبخوان آبرفتی است، تأمین می‌شود. به دلیل نفوذ آلودگی نیترات از آبخوان آبرفتی به آبخوان کارستی، تعیین وضعیت نیترات در آبخوان و تأثیر فرآیند نیترات‌‌‌‌زدایی طبیعی بر روی کاهش غلظت نیترات در آن بسیار اهمیت دارد. در این پژوهش تغییرات زمانی نیترات، آمونیوم و نیتریت و تغییرات مکانی نیترات در آبخوان شهری ایذه برای تعیین سازوکار نیترات‌‌‌‌زدایی بررسی شد. در یک دوره یکساله (آذر 1402-آبان 1403) از 9 حلقه چاه در 6 دوره، نمونه‌برداری صورت گرفت. سپس نقشه‌های هم غلظت نیترات تهیه و همراه با تغییرات زمانی گونه‌های نیتروژن‌دار، کموگراف نیترات تفسیر شده و در نهایت پهنه‌بندی مکانی نیترات‌‌‌‌زدایی و ارتباط نیترات‌زدایی با سایر پارامترهای هیدروژئوشیمی‌با استفاده از نمودارهای ترکیبی تحلیل شدند. نتایج نشان داد با فروشویی آلاینده‌ها از سطح و کودهای شیمیایی اعمالی به زمین‌های زراعی که عمدتا در دی و بهمن ماه در منطقه ایذه انجام می‌شود، غلظت نیترات در آبخوان شهری ایذه از آذر 1402 تا فروردین 1403 روند افزایشی شدید داشته، ولی از فروردین تا خرداد 1403 در کل آبخوان کاهش یافته است. آب زیرزمینی در شمال شهر ایذه و در مجاورت تالاب میانگران، به دلیل آلودگی شدید با فاضلاب شهر ایذه، تحت شرایط احیایی و نیترات‌‌‌‌زدایی شدید قرار دارند و حداقل غلظت نیترات را در بین چاه‌های آب معرف دارد. بر اساس نقشه پهنه‌بندی نیترات‌زدایی، بیشترین و کمترین مقدار ثابت نرخی نیترات‌‌‌‌زدایی به ترتیب مربوط به شمال شرق و جنوب غرب شهر ایذه می‌باشد.

مشاهده مقاله

کیفیت آب، بازچرخانی و فاضلاب

ارزیابی شاخص‏‌های آلودگی فلزات سنگین جریان آب رودخانه اترک ناشی از تخلیه پساب تصفیه‌‏خانه فاضلاب شهری بجنورد

مرضیه جهانی؛ صادق پرتانی؛ غلامحسین اکبری؛ علی جعفری

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 64-81

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2503-1411

چکیده

این پژوهش به بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین با هدف انتقال آلاینده‌های احتمالی و فاصله انتقال موثر آنها در رودخانه اترک که تحت تاثیر از تخلیه پساب تصفیه‌خانه شهری بوده و کاربری کشاورزی را در پایین دست نقطه تخلیه به همراه دارد می‌پردازد. که شامل مراحل پیمایش میدانی، سنجش‌های درجا، نمونه‌برداری و تحلیل شاخص‌ها می‌باشد. نمونه‌برداری ... بیشتر این پژوهش به بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین با هدف انتقال آلاینده‌های احتمالی و فاصله انتقال موثر آنها در رودخانه اترک که تحت تاثیر از تخلیه پساب تصفیه‌خانه شهری بوده و کاربری کشاورزی را در پایین دست نقطه تخلیه به همراه دارد می‌پردازد. که شامل مراحل پیمایش میدانی، سنجش‌های درجا، نمونه‌برداری و تحلیل شاخص‌ها می‌باشد. نمونه‌برداری از محیط آب و رسوب به ترتیب در پنج و یک ایستگاه منتخب در تابستان 1403 با دو نمونه هم‏زمان (Duplicate) انجام شد، تا از کیفیت نمونه برداری اطمینان حاصل شود (QA) و نمونه‌ها نماینده واقعی جامعه قابل کنترل مجدد باشد (QC). اندازه‌گیری فلزات سنگین به وسیله دستگاه ICP-OES انجام شد. شاخص Cd در کلیه ایستگاه‏‌ها به جز ایستگاه S2، (پایین‌دست تخلیه پساب)، در محدوده آلودگی متوسط قرار دارد. شاخص‌های HEI وHPI حداکثر آلودگی را در ایستگاه S2 تأیید کردند. الگوی توزیع ‌مکانی عناصر سنگین متفاوت بود. As و Pb دارای طیف ثابت در طول مسیر هستند، درحالی‏که Cr و Fe روند افزایشی را نشان می‌دهند. چراکه همبستگی قوی بین آنها وجود دارد. شاخص Igeo برای تمامی فلزات فاقد آلودگی هستند. مقادیر شاخص Cf برای Cd در محدوده آلودگی متوسط قرار دارد. شاخص HI برای خردسالان مقدار حدود 5/0 را نشان می‏‌دهد که حاکی از غیر سرطان‏زا بودن می‌باشد. بر این اساس، در شرایط هیدرولیکی حاکم، رودخانه توانایی انتقال آلاینده‌های ناشی از پساب را تنها تا فاصله 50-100 متری از نقطه تخلیه دارد. این یافته‌ها اهمیت مدیریت پساب و پایش مستمر کیفیت آب در مناطق مشابه را برجسته می‌سازد.

مشاهده مقاله

آب، اکوسیستم و محیط‌زیست

رهیافت کیفی علل و اثرات سیلاب اردیبهشت 1403 در شهر مشهد

محمد غلامی؛ مهدی کلاهی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 82-93

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2408-1355

چکیده

بلایای طبیعی و در صدر آن‌ها سیلاب‌های حاصل از فعالیت‌های انسان، هر ساله مسئول خسارات جانی و مالی فراوان و همچنین مانعی در مسیر رسیدن به اهداف توسعه پایدار هستند. پژوهش حاضر در پی بررسی علل و چگونگی وقوع سیلاب در اردیبهشت 1403 در شهر مشهد، به عنوان دومین کلانشهر کشور انجام شد. با به‏‌کارگیری روش تحلیل کیفی، داده‌های مورد نیاز از پنل‌های ... بیشتر بلایای طبیعی و در صدر آن‌ها سیلاب‌های حاصل از فعالیت‌های انسان، هر ساله مسئول خسارات جانی و مالی فراوان و همچنین مانعی در مسیر رسیدن به اهداف توسعه پایدار هستند. پژوهش حاضر در پی بررسی علل و چگونگی وقوع سیلاب در اردیبهشت 1403 در شهر مشهد، به عنوان دومین کلانشهر کشور انجام شد. با به‏‌کارگیری روش تحلیل کیفی، داده‌های مورد نیاز از پنل‌های گفتگومحور با حضور متخصصان، مسئولان و دغدغه‌مندان، جمع‌آوری شد. پس از پیاده‌سازی گفتمان‌ها، مطالب مهم در قالب کدهای گزینشی، محوری و باز، استخراج و دسته‌بندی شدند. نتایج نشان داد که عوامل انسانی در بین عوامل ایجادکننده سیلاب، نقش پررنگ‌تری در بروز و به‌ویژه حادثه‌ساز شدن آن داشته‌اند که شامل «طراحی نامناسب شهری»، «مدیریت نامناسب ترافیک»، «عدم توسعه صحیح شهری»، «عدم توجه به مسائل علمی»، «دیدگاه‌های نادرست انسانی»، «موانع قانونی»، «عوامل تشدیدکننده انسانی» و در نهایت «عوامل مدیریتی» بودند. همچنین مسئله «تغییر اقلیم» به عنوان تنها عامل طبیعی شناخته شد که در گفتمان‌ها، نقش کم‌رنگ‌تری را در ایجاد سیلاب به خود اختصاص داد. بنابراین، مسائلی همچون توسعه ناپایدار شهری، تخریب سرزمین و عدم توجه به مدیریت ریسک به جای مدیریت بحران را می‌توان به عنوان مهمترین مسائل ریشه‌ای که سبب بروز و مهمتر از آن حادثه‌ساز شدن سیلاب در اردیبهشت 1403 شده‌اند، برجسته کرد. بر این اساس، ایجاد مدیریت واحد شهری از طریق اجماع و اتحادی قابل توجه بین تمام ارگان‌ها از قبیل شهرداری، مسئولان نهادهای دولتی و حکومتی و تشکل‌های مدنی و مردم، برای جلوگیری از تکرار چنین روندهای مخرب، ضروری است.

مشاهده مقاله

ریسک، پایداری و تاب‌آوری

ضرورت ایجاد یک چارچوب جامع به منظور مدیریت ریسک خشکسالی

سارا عطاران؛ مسعود عبداله پور

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 94-107

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2408-1352

چکیده

خشکسالی یکی از خسارت‌بارترین پدیده‌های طبیعی در دهه‌های گذشته بوده‌ است. از طرفی با‏توجه‌‏به ماهیت پیچیده و خزنده خشکسالی تعیین زمان آغاز و پایان مشخص برای آن تقریبا غیر ممکن است. دوره‌های خشک و تر در تمام اقلیم‌ها و در تمام فصول سال قابل مشاهده و مورد انتظار هستند؛ اما تنها گاهی یک دوره خشک منجر به خشکسالی می‌شود و انسان را ... بیشتر

مشاهده مقاله

ریسک، پایداری و تاب‌آوری

بررسی یکپارچه سیلاب و خشکسالی و راهکارهای حقوقی آن با توجه به چالش‌های تقنینی

ام البنین صدر؛ فاطمه صدر؛ مرضیه ثمره هاشمی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 108-121

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2410-1368

چکیده

بلایای قهری ازجمله پدیده‌هایی هستند که فراگیر بوده و تمامی بخش‌های جوامع بشری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ازآنجاکه جوامع بشری در چارچوب قوانین اداره می‌شود، بنابراین کنترل و مدیریت بلایای قهری به‌عهده دولت‌مردان و حاکمیت می‌باشد. دو پدیده هیدرولوژیکی سیلاب و خشکسالی از مهمترین بلایای ‌قهری چند سال اخیر کشور ایران محسوب می‌شوند. ... بیشتر بلایای قهری ازجمله پدیده‌هایی هستند که فراگیر بوده و تمامی بخش‌های جوامع بشری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ازآنجاکه جوامع بشری در چارچوب قوانین اداره می‌شود، بنابراین کنترل و مدیریت بلایای قهری به‌عهده دولت‌مردان و حاکمیت می‌باشد. دو پدیده هیدرولوژیکی سیلاب و خشکسالی از مهمترین بلایای ‌قهری چند سال اخیر کشور ایران محسوب می‌شوند. تاکنون مطالعات بسیاری در رابطه با سیلاب و خشکسالی صورت‌گرفته که نشان ‌می‌دهد این دو پدیده بر سه بخش اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی تأثیرگذارند. هدف این پژوهش، بررسی چالش‌های تقنینی برای مدیریت یکپارچه این دو پدیده و ارائه راهکارهای حقوقی در این زمینه می‌باشد. قوانین بسیاری به منظور رسیدگی و مدیریت هر یک از پدیده‌های سیلاب و خشکسالی وضع‌شده‌است که دیدگاهی بخشی و منحصر به فرد در رابطه با سیلاب یا خشکسالی داشته‌اند. درنهایت این پژوهش نشان‌داده‌است که قوانین وضع شده در رابطه با بحران خشکسالی، صرفاً جبران خسارات ناشی از آن را تعیین‌تکلیف نموده‌است، لکن در خصوص راهکارهای علمی و عملی جهت پیشگیری یا کاهش عواقب خشکسالی، ساکت است. همچنین با توجه به برهمکنشی عواقب سیلاب و خشکسالی، بازبینی و اصلاح قوانین موجود در رابطه با سیلاب، باید در دستور کار دولت قرار گیرد.

مشاهده مقاله

ریسک، پایداری و تاب‌آوری

بررسی تغییرات میزان و توزیع فرین‌‏های بارش و تأثیر آن بر روند تغییرات شاخص NDVI در جنوب ‏شرقی ایران

مائده نصری؛ محمد رحیمی؛ فرزانه حدادی؛ هادی جلیلی؛ علی اکبر دماوندی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 122-135

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2411-1381

چکیده

فرین‌‏های اقلیمی شکل شدیدتر از تغییرات اقلیمی هستند و موجب برهم زدن سازوکارهای معمول می‏‌شود. در این پژوهش اثر مقادیر فرین‌‏های بارش بر روند تغییرات پوشش‏ گیاهی جنوب شرق ایران بررسی شد. نمایه‌‏‏های فرین بارش باتوجه‌‏‏به نیازهای محلی و ماهیت اقلیمی منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. این نمایه‌‏ها با استفاده از داده‌‏های ... بیشتر فرین‌‏های اقلیمی شکل شدیدتر از تغییرات اقلیمی هستند و موجب برهم زدن سازوکارهای معمول می‏‌شود. در این پژوهش اثر مقادیر فرین‌‏های بارش بر روند تغییرات پوشش‏ گیاهی جنوب شرق ایران بررسی شد. نمایه‌‏‏های فرین بارش باتوجه‌‏‏به نیازهای محلی و ماهیت اقلیمی منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. این نمایه‌‏ها با استفاده از داده‌‏های روزانه بارش ایستگاه‏‏‌های منطقه مورد مطالعه در یک بازه زمانی 21 ساله از سال 2000 تا 2020 میلادی با استفاده از نرم‌‏‏افزار RclimDex استخراج شد. برای تحلیل روند تغییرات سالانه پوشش گیاهی از شاخص NDVI داده‏‏‌های مربوط به تصاویر ماهواره‏ای مودیس استفاده شد. همچنین از روش شبکه عصبی پرسپترون چند لایه برای بررسی رابطه بین تغییرات نمایه‌‏های فرین بارش بر تغییرات پوشش گیاهی استفاده شد. نتایج نشان داد شاخص NDVI از نظر مکانی با حرکت از شرق به غرب منطقه روند افزایشی دارد. مناطق با NDVI کم در بخش‏‌های شرقی، جنوبی و شمالی و مناطق با NDVI زیاد در غرب منطقه مورد مطالعه مشاهده شد. روند تغییرات شاخص NDVI تنها در ایستگاه رودان (P-value = 0.01) و کهنوج (P-value = 0.0001) معنادار و صعودی بود. روند کلی نشان‌دهنده افزایش فرین‌‏های بارش در طول دوره مطالعه بود. نمایه‌‏های فرین بارش SDII ،Rx1 و PRCPTOT بیشترین تاثیر را بر روند تغییرات پوشش گیاهی منطقه جنوب شرق ایران دارند. بررسی جامع چگونگی تاثیر و روند تغییرات نمایه‌‏های فرین بارش بر پوشش گیاهی منطقه جنوب شرق ایران به گسترش شیوه‌‏های پایدار مدیریت تغییرات اقلیمی منجر می‏‌شود.

مشاهده مقاله

مدیریت آب و اقتصاد

چارچوب گذار به شهری حساس به آب، مروری بر تجربیات و اقدامات استرالیا

رخشید خانعلی‌پور؛ محمد طلعتی؛ ثمانه توکلی امینیان؛ سیده سعیده شرافت؛ فریبا قنبری

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 136-147

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2409-1362

چکیده

افزایش وقوع تنش‌‎های آبی گسترده در قلمرو بین‌المللی، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آب شیرین در دسترس، منجر به ناکارآمدی رویکردهای قدیمی مهندسی‌محور در مدیریت سامانه‌های آب شهری گشته است. بنابراین محرک‌های سیاسی و اجتماعی و مطالبه‌گری‌های محیط‌زیستی، باعث شده است تا سامانه‌های آب شهری به عنوان یک سامانه «اجتماعی-اکولوژیکی» ... بیشتر

مشاهده مقاله

مدیریت آب و اقتصاد

بررسی عوامل موثر بر رفتار صرفه‌جویی در مصرف آب خانگی در شهر یاسوج

علیرضا جهانفکر؛ علیرضا رجبی پور میبدی

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 148-159

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2410-1369

چکیده

امروزه باتوجه‌به کاهش منابع آب‌‏های زیرزمینی و یخچال‏‌های طبیعی، افزایش دما و عدم کنترل مصارف آب شرب نیاز به اصلاح مصرف و بهبود و صرفه‌جویی در مصرف آب، بسیار بیشتر از گذشته احساس می‌‏شود. در این پژوهش به بررسی تأثیر عوامل موثر بر صرفه‏‌جویی در مصرف آب که شامل تبلیغات، نگرش، کنترل رفتاری درک شده، قصد صرفه‏‏‏‌جویی، تعهد ... بیشتر

مشاهده مقاله

انتقال آب و سازه های آبی

بهره‌برداری از سیستم‌های چند مخزنی با به‌کارگیری الگوریتم خفاش

سعید محمدحسینی؛ امیرپویا صراف؛ بابک امین نژاد

دوره 12، شماره 1 ، خرداد 1404، صفحه 160-179

https://doi.org/10.22067/jwsd.v12i1.2410-1371

چکیده

مدیریت بهینه منابع آب، به دلیل محدودیت منابع آب، تغییرات اقلیمی، افزایش تقاضا و توزیع نامتوازن منابع، اهمیت بسیاری دارد. بهره‌برداری کارآمد از این سیستم‌ها نیازمند در نظر گرفتن اهداف مختلف و متضاد، در کنار حفظ سطح ایمنی و پایداری مخازن است. پیچیدگی این مسئله، نیاز به استفاده از روش‌های پیشرفته بهینه‌سازی چندهدفه را ضروری می‌سازد. ... بیشتر مدیریت بهینه منابع آب، به دلیل محدودیت منابع آب، تغییرات اقلیمی، افزایش تقاضا و توزیع نامتوازن منابع، اهمیت بسیاری دارد. بهره‌برداری کارآمد از این سیستم‌ها نیازمند در نظر گرفتن اهداف مختلف و متضاد، در کنار حفظ سطح ایمنی و پایداری مخازن است. پیچیدگی این مسئله، نیاز به استفاده از روش‌های پیشرفته بهینه‌سازی چندهدفه را ضروری می‌سازد. در این پژوهش، یک مدل بهینه‌سازی چندهدفه مبتنی بر خفاش برای بهره‌برداری از سیستم‌های چند مخزنی ارائه شده است. اهداف اصلی مدل شامل: 1) حداکثرسازی تامین نیازهای آبی در بخش‌های مختلف، 2) حداقل‌سازی هزینه‌های مرتبط با مدیریت مخازن و 3) حفظ تعادل محیط‏زیستی از طریق کنترل رهاسازی‌ها است. در فرآیند مدل‌سازی، محدودیت‌هایی نظیر ظرفیت مخازن، قوانین بهره‌برداری و شرایط جریان ورودی و خروجی در نظر گرفته شده‌اند. نتایج به‌دست‌آمده از شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهند که الگوریتم خفاش توانایی ارائه مجموعه‌ای از راه‌حل‌های بهینه را دارد که تصمیم‌گیرندگان می‌توانند باتوجه ‏به اولویت‌های خود، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند. همچنین، مقایسه کمی نتایج حاصل از الگوریتم چندهدفه پیشنهادی (BAT) با نتایج حاصل از الگوریتم NSGA_II نشان داد که میانگین مقادیر C(BAT, NSGA-II) حاصل از 20 مقایسه مستقل از هم، برابر 79/53% بوده است. ازاین‏رو، این رویکرد نه‌تنها کارایی سیستم‌های چند مخزنی را افزایش می‌دهد، بلکه به تصمیم‌گیری مؤثر در مدیریت منابع آب کمک کرده و در مواجهه با شرایط متغیر و بحرانی، انعطاف‌پذیری سیستم را بهبود می‌بخشد. از آنجایی که اهداف یاد شده در بیشتر سیستم‌های چند مخزنی مهم مطرح می‌باشند، استفاده از این مدل می‏تواند تا حد زیادی راهگشای تصمیم‌گیران در بهره‌برداری از چنین سیستم‌هایی باشد.

مشاهده مقاله

بررسی عوامل موثر بر تغییرات منابع آب سطحی و زیرزمینی با استفاده از محصولات ماهواره ای (مطالعه موردی: کابل-افغانستان)

دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 13-24

https://doi.org/10.22067/jwsd.v11i1.2312-1291

چکیده

دسترسی به منابع آب و کمبود آن یکی از مهمترین مسائل جهان امروزی است که بعضی از کشورها با آن مواجه هستند. استان کابل در کشور افغانستان در دو دهه اخیر شاهد کاهش منابع آبی تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی است. هدف این پژوهش، استفاده از داده‌‏های ماهواره‌‏ای و تکنیک‏‌های سنجش از دور برای بررسی تغییرات منابع آب سطحی و زیرزمینی در این ... بیشتر دسترسی به منابع آب و کمبود آن یکی از مهمترین مسائل جهان امروزی است که بعضی از کشورها با آن مواجه هستند. استان کابل در کشور افغانستان در دو دهه اخیر شاهد کاهش منابع آبی تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی است. هدف این پژوهش، استفاده از داده‌‏های ماهواره‌‏ای و تکنیک‏‌های سنجش از دور برای بررسی تغییرات منابع آب سطحی و زیرزمینی در این استان است. به ‏این‏ منظور از داده‌‏ها و محصولات ماهواره‏ای موجود در سامانه گوگل ارث انجین در بازه زمانی 2000 تا 2022 و داده‏‌های اقلیمی ایستگاه‌‏های زمینی در بازه زمانی 2006 تا 2021 استفاده شده است. این داده‌‏ها عبارتند از: داده‌‏های تبخیر-تعرق، شاخص پوشش گیاهی (EVI)، محصول جهانی پهنه‏‌های آب سطحی، داده ماهواره ثقل‌سنجی (GRACE)، تصاویر شبانه ماهواره OLS، تصویر ماهواره سنتینل 2، تصویر ماهواره لندست 7، داده‌‏های دما، رطوبت و بارندگی. روند تغییرات داده‏‌های مورد استفاده از طریق آزمون من-کندال مورد تحلیل قرار گرفت و سطح معنی‏‌داری این داده‏‌ها بررسی شد. روش طبقه‌‏بندی نظارت شده بر روی تصاویر لندست سال 2002 و سنتینل سال 2022 برای محاسبه مساحت پوشش گیاهی، پهنه آبی، مناطق مسکونی و اراضی بایر استفاده شد. نتایج به‌‏دست آمده نشان داد در اکثر ماه‌‏های سال روند سطح آب زیرزمینی در سطح 95 درصد معنی‌‏داری و کاهشی است و کاهش روند تغییرات مساحت پهنه‏‌های آب سطحی استان کابل، تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی است. از جمله این عوامل کاهش میزان بارندگی، افزایش دما، افزایش تبخیر-تعرق، افزایش مساحت پوشش گیاهی و توسعه کالبدی شهر کابل و افزایش جمعیت بهره‌‏بردار از منابع آب می‏‌باشد.

نقد و بررسی پژوهش‌های انجام شده در زمینه چالش‌های کشف‌رود و ارائه راه‌حل جامع

دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 25-34

https://doi.org/10.22067/jwsd.v11i1.2308-1266

چکیده

از مهمترین منابع حیات انسانی که در معرض خطر آلودگی‏های انسان‌ساز است منابع آبی همچون آب‌های زیرزمینی و به‏خصوص رودخانه‌ها هستند. رودخانه بزرگ کشف‌رود در شمال شرق ایران، رودخانه‌ای فصلی است که امروزه با چالش‌های زیادی مواجه می‌باشد. در حال حاضر در محدوده‌ای از این رودخانه تاریخی (پرکندآباد تا خروجی حوضه) فاضلاب شامل انواع ... بیشتر از مهمترین منابع حیات انسانی که در معرض خطر آلودگی‏های انسان‌ساز است منابع آبی همچون آب‌های زیرزمینی و به‏خصوص رودخانه‌ها هستند. رودخانه بزرگ کشف‌رود در شمال شرق ایران، رودخانه‌ای فصلی است که امروزه با چالش‌های زیادی مواجه می‌باشد. در حال حاضر در محدوده‌ای از این رودخانه تاریخی (پرکندآباد تا خروجی حوضه) فاضلاب شامل انواع فاضلاب‌های صنعتی، شهری، کشاورزی و حتی دامی جاری است و آن را به آبراهه‌ای برای انتقال فاضلاب تبدیل کرده است. در این پژوهش، با رویکرد بررسی پژوهش‏ها و مطالعات انجام شده در زمینه مسائل و مشکلات این رودخانه همچون آلودگی، تغییر اقلیم و اثرات آن و نیز کاهش رواناب و خشکسالی به بیان بحران گریبان‏گیر کشف‌رود و سپس به بررسی راه‌کارهای برون رفت از شرایط موجود پرداخته‌ شده است. در فرآیند این تحقیق برای بررسی مشکلات کشف‌رود از پژوهش‌های پیشین، بازدید منطقه و گفتگو با اهالی محل و نیز در جهت راستی آزمایی موارد فوق از نظر کارشناسان آب‌منطقه‌ای به‏عنوان متولی این آبراهه استفاده شده است. بررسی‌ها نشان داد راجع به مسئله آلودگی کشف‌رود پژوهش‌های محدودی صورت گرفته است و ضرورت مطالعه‌ای جامع که به‌صورت علمی در آن به ارائه راهکارهای مناسب حل مشکل آلودگی رودخانه بپردازد آشکار است. در نهایت با تحلیل راه‌حل‌های ارائه شده در مطالعات پیشین و جمع‏بندی نکات مثبت و منفی در پیشنهادهای ارائه شده، با ارائه 13 راهکار کاربردی سعی شد بهترین راه‌حل‌ها برای رفع مشکل این رودخانه مهم ارائه شود.

تولید انرژی و استحصال آب باران از بام گلخانه در منطقه بشاگرد

دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 1-12

https://doi.org/10.22067/jwsd.v11i1.2311-1284

چکیده

تأمین آب با روش‌‏های نوین همواره مورد تأکید پژوهشگران و دولتمردان بوده است. کم‌‏آبی و خشکسالی‏‏‌های چند سال اخیر در کشور ایران، رویکرد کشاورزی را از شیوه‏‌های سنتی به سمت شیوه‏‌های نوین، به ویژه کشت گلخانه‌‏ای، سوق داده است. مزایای این کشت در کاهش هدررفت انرژی، آب و همچنین امکان کنترل آفات و بیماری‌‏ها، منجر به افزایش ... بیشتر

الگوی پارادایمی تاب آوری فرهنگی در بحران کم آبی زاینده رود

دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 61-72

https://doi.org/10.22067/jwsd.v11i1.2312-1289

چکیده

تاکنون تحقیقات متعددی در زمینه‌های مختلف بحران کم‌آبی انجام شده است که اکثراً در زمینه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بوده است و در تعداد کمی از آنها به تأثیر عناصر فرهنگی به عنوان عامل تعدیل‌کننده آثار این بحران، توجه شده است. پژوهش حاضر با هدف ارائه یک الگوی پارادایمی از تاب‌آوری فرهنگی در بحران کم‌آبی زاینده‌رود، شکل گرفته است ... بیشتر تاکنون تحقیقات متعددی در زمینه‌های مختلف بحران کم‌آبی انجام شده است که اکثراً در زمینه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بوده است و در تعداد کمی از آنها به تأثیر عناصر فرهنگی به عنوان عامل تعدیل‌کننده آثار این بحران، توجه شده است. پژوهش حاضر با هدف ارائه یک الگوی پارادایمی از تاب‌آوری فرهنگی در بحران کم‌آبی زاینده‌رود، شکل گرفته است که به روش کیفی و با رویکرد داده بنیاد انجام شده است. با استفاده از نمونه‌گیری نظری و به روش گلوله برفی، تعداد 24 نفر از افراد که ضمن علاقه‌مندی و داشتن دغدغه در زمینه مسائل مربوط به کم آبی، دارای اطلاعات، تجربه و یا دانش کافی در این زمینه بودند، انتخاب شدند و در طول مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته، پاسخ‌های خود را بیان کردند. تجزیه و تحلیل داده‌ها، با روش کلایزی در چارچوب نظریه زمینه‌ای انجام شد. از روش ارزیابی لینکولن و گوبا جهت اعتبارسنجی پژوهش استفاده شد. اعتبار داده‌ها با بازگشت به مصاحبه‌شوندگان و دو کدگذار تأیید شد. یافته‌های پژوهش، 22 مقوله بود که «پذیرش پدیده کم‌آبی به عنوان یک واقعیت» به عنوان مقوله محوری، 3 مقوله شرایط علّی (اطلاعات کافی، سواد آبی، ارتباطات)، 4 مقوله شرایط زمینه‌ای (امیدواری، اعتقادات‌مذهبی، دلبستگی به ‌‌سکونت‌گاه، وابستگی اقتصادی)، 5 مقوله شرایط مداخله‌ای (اعتماد، عمل‌گرایی، طرز تلقی،‌ مسئولیت‌ اجتماعی، همکاری جمعی)، 5 مقوله راهبردها (تغییر‌در عادت‌واره‌های خود و دیگران، مشارکت، پیشگیری، صرفه‌جویی) و 4 مقوله پیامدها (بهره‌وری، کارآفرینی، خلاقیت و آگاهی) دسته‌بندی شدند.

پیامدهای تغییر اقلیم بر دما و بارش کشور افغانستان با تأکید بر حوضه های هیرمند و هریرود

دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 35-48

https://doi.org/10.22067/jwsd.v11i1.2312-1294

چکیده

یکی از مسائل پرچالش در مدیریت منابع آب، پیامدهای تغییر اقلیم بر پیکره آبی هر سرزمین است. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر افغانستان که سرچشمه‌ای مهم برای منابع آب ایران است، ضروری است. به منظور بررسی ویژگی‌های دما و بارش و روند تغییرات آن‌ها در افغانستان و دو حوضه هیرمند و هریرود از داده‌های شبکه‌ای MSWX در یک دوره 40 ساله (2020-1981) استفاده ... بیشتر

تعداد مقالات ارسال شده	1,253
تعداد مقالات منتشر شده	502
تعداد نویسندگان	1,016
تعداد مشاهده مقاله	1,494,502
تعداد مقالات رد شده	697
درصد عدم پذیرش	56
تعداد مقالات پذیرفته شده	454
درصد پذیرش	36
متوسط زمان بررسی اولیه مقالات	7 روز
متوسط زمان پذیرش مقاله	72 روز
متوسط زمان ارسال مقاله تا انتشار	230 روز
تعداد داوران	621
تعداد پایگاه های نمایه شده	9

دوره 12 (1404)

دوره 11 (1403)

دوره 10 (1402)

دوره 9 (1401)

دوره 8 (1400)

دوره 7 (1399)

دوره 6 (1398)

دوره 5 (1397)

دوره 4 (1396)

دوره 3 (1395)

دوره 2 (1394)

دوره 1 (1392)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان

نشریات مرتبط